Przy robotach ziemnych pracownicy będą narażeni na:
♦ zawalenie się ścian (skarp) wykopu spowodowane: niewłaściwym pochyleniem skarpy dla danego rodzaju gruntu lub brakiem jej umocnienia, brakiem obudowy ścian pionowych lub niewłaściwą obudową, niewłaściwie prowadzoną rozbiórką obudowy ścian wykopu, niewłaściwym obciążeniem gruntu w pobliżu krawędzi wykopu sprzętem (urobkiem, materiałami), nieprawidłowym odwodnieniem wykopu z wód opadowych lub gruntowych,
♦ wpadnięcie pracownika lub innej osoby do wykopu spowodowane: brakiem ogrodzenia i właściwego oznakowania wykopu, nieprawidłowym oświetleniem terenu wokół wykopu, brakiem lub niewłaściwymi zejściami do wykopu, nieprawidłowymi przejściami i dojściami do stanowisk pracy,
♦ spadanie brył ziemi, materiałów łub sprzętu na pracujących w wykopie spowodowane: nieprawidłowym umocnieniem ścian, w tym brakiem zapory krawężnikowej nad wykopem, zbyt dużą głębokością wykopu do bezpośredniego wyrzutu urobku i brakiem pośredniego pomostu, przepełnieniem pojemników1 urobkiem ponad ich górną krawędź,
♦ zagrożenia wynikające z uszkodzenia podziemnego uzbrojenia spowodowane: użyciem sprzętu mechanicznego do kopania wykopów, bez szczegółowego rozeznania usytuowania uzbrojenia podziemnego, głównie kabli elektroenergetycznych, gazociągów, sieci wodociągowej.
Przed rozpoczęciem robót ziemnych należy:
♦ dokładnie zapoznać się z projektem technicznym organizacji robót, ustalić z nadzorem miejsce i sposób prowadzenia prac w celu uniknięcia kolizji z uzbrojeniem podziemnym, oznakować dokładnie trasy instalacji i urządzeń podziemnych (szczególnie kabli energetycznych, telefonicznych, przewodów gazowych) oraz określić bezpieczne odległości,
♦ ustalić sposób prowadzenia prac: ręczny w przypadku, gdy nieznane jest położenie przewodów (przy kopaniu rowów' poszukiwawczych na głębokości większej niż 40 cm należ}’ kopać tylko łopatami, bez użycia kilofów), w pozostałych przypadkach z użyciem sprzętu zmechanizowanego; ustalić sposób zabezpieczenia skarp wykopów (rozkop, deskowanie, ścianki szczelne),
♦ ustalić kategorie gnintu, poziom wód gruntowych, sposób odwodnienia wykopów.
♦ przeprowadzić instruktaż stanowiskowy z pracownikami, zapoznając ich z usytuowaniem i oznakowaniem tras urządzeń podziemnych, ich bezpiecznych odległości od wykopu w pionie i poziomie oraz o konieczności przerwania robót w razie przypadkowego odkrycia instalacji lub niezidentyfikowanych przedmiotów i ustalenia z nadzorem technicznym trybu dalszego postępowania.
Zabezpieczenie pracowników przy prowadzeniu robót ziemnych sprowadza się do następujących zasad:
♦ wykopy w miejscach ogólnie dostępnych winny być zabezpieczone poręczami ochronnymi o wysokości 110 cm: poręcze te powinny być ustawione w odległości min. 1 m od krawędzi wykopu i zaopatrzone w napis „Uwaga wykopy" lub „Osobom postronnym wstęp wzbroniony", a w nocy w czerwone światła ostrzegawcze,
♦ wf miejscach przejść dla pieszych nad wykopami należy ustawić mostki przenośne, wyposażone w poręcze i deski krawężnikowe,
♦ wykopy o ścianach pionowych, nieumocnione (bez rozparcia lub podparcia) mogą być wykonywane tylko w gruntach suchych do głębokości 2 m w skalach zwarty ch jednorodnych, w pozostałych grantach do głębokości 1 m i tylko wtedy, jeżeli nie będzie obciążany grunt w pasie o szerokości równej głębokości wykopu,
♦ przy wykopach do głębokości 4 m należy wykonać: obudowanie ścian z drewna lub blachy stalowej (drewno: ściany z bali o grubości min. 50 mą nakładki — 60 mm, rozpory z okrąglaków o średnicy min. 12 cm, rozstaw elementów rozpierających lub zastrzałów’ nie większy niż 1 in w pionie i 1,5 m w poziomie, deskow anie szczelne wystające min. 15 cm nad krawędź wykopu) lub wykonać skarpy o pochyleniu nie mniejszym niż kąt odłamu grantu,
♦ należy wykonać bezpieczne zejścia do wykopów w odległościach nie większych niż 20 m od siebie, jeżeli do bezpiecznego schodzenia do wykopu używamy drabin przystawnych, muszą one wystawać 75 cm ponad krawędź wykopu, niedopuszczalne jest schodzenie i wychodzenie z wykopu po rozporach,
♦ przy wykopach o głębokości w iększej niż 4 m sposób podparcia i rozparcia ścian wykopów winien być określony w projekcie technicznym,
♦ urobek powstały podczas wykonywania wykopów należy składować w odległości nie mniejszej niż 1 m od krawędzi wykopu obudowanego lub poza granicą klina odłamu gruntu, jeżeli wykop jest nieobudowany, a jedynie zostało wykonane skarpowanie wykopu,
♦ przy zastosowaniu urządzeń mechanicznych (koparek) do odspajania gruntu i transportu urobku pracownicy w wykopie winni znajdować się w bezpiecznej odległości, poza zasięgiem pracującej koparki, absolutnie niedozwolone jest przemieszczanie pracowników przy użyciu tych urządzeń, koparka może być ustawiona w odległości nie mniejszej niż 60 cm poza klinem odłamu dla danej kategorii grantu,
♦ przy wykonywaniu robót ziemnych koparką nie wolno dopuszczać do tworzenia się nawisów ani do podkopywania skarpy,
♦ niedozwolone jest przebywanie pracowników w zasięgu prac}' łyżki koparki.