984501774

Przełomowym okresem, jeśli chodzi o sposób prezentacji postaci Jezusa, był wiek XIX. Powstałe wówczas i szeroko rozpowszechnione utwory Scaussa (Das Leben Jesu, 1835-1936) i Renana {La vie de Jesus, 1863) zainspirowały wielu autorów do tworzenia laickich wizerunków Jezusa. Te, które prezentowały chrześcijańskie spojrzenie na Jezusa, bardziej podkreślały Jego bóstwo⁸. Brandstaetter- krytycznie oceniając ten brak równowagi między bóstwem a człowieczeństwem w znanych mu powieściach o Jezusie - wiele wysiłku włożył, aby Jeszua ben Josef był postrzegany przez jego czytelników jednocześnie jako Bóg i jako Człowiek.

Pisząc o Jezusie jako o postaci historycznej, przede wszystkim dbał o to, by Jeszua ben Josef miał rysy poświadczone zapisem Ewangelii. Kreując swego bohatera, położył nacisk na szczegóły znane z ksiąg kanonicznych, a następnie ostrożnie dodawał do nich inne, motywowane wiedzą judaistyczną, psychologiczną i teologiczną.

CZASOPRZESTRZEŃ BOHATERA

Z punktu widzenia konstrukcji bohatera ważne jest umiejscowienie go na jakimś tle rodzinnym i społecznym. Środowisko może być traktowane jako metonimiczny lub metaforyczny obraz postaci¹'. Jeszua ben Josef pojawia się w ściśle określonej przestrzeni. Poznajemy ją stopniowo, w miarę rozwoju akcji.

Już pierwszy rozdział sygnalizuje, że jest to przestrzeń groźna i pełna niebezpieczeństw. Rozpatrując kolejne miejsca, w których spotykamy bohatera¹⁰, można dostrzec ciągłą przemienność

^s Ważniejsze pozycje bibliograficzne podaje A. B. [A. B o r o w $ k i], Jezus Chrystus, [w:] M. Bocian, współpr. U. K r a u t, J. L c n z. Leksykon postaci biblijnych. Ich dalsze losy w judaizmie, chrześcijaństwie, islamie oraz w literaturze, muzyce t sztukach plastycznych, Kraków 1996, s. 246-253.

^v R. W e 11 c k, A. W a r r c n, Istota i odmiany prozy narracyjnej, [w:] c i ż, Teoria literatury, Warszawa 1970, s. 299.

^,n Por. M.Płachecki, Przestrzenny kontekst fabuły, [w:] Przestrzeń i literatura, Wrocław 1978, s. 59-78.

150