Materiał pochodzi z serwisu www.ekoedukacja.pl
 bazy materiałów do edukacji ekologicznej
Zapraszamy także do serwisów www.naszaziemia.pl i www.recykling.pl
ODBIORCA FORMA EDUKACYJNA TEMAT
Gimnazjum Informacja Odpady medyczne
Szkoła średnia
Z tego materiału, dowiemy się: czym są odpady medyczne, gdzie powstają i dlaczego
są niebezpieczne. Skala problemu na przykładzie województwa śląskiego.
Odpady medyczne
Odpady medyczne to substancje stałe, ciekłe i gazowe powstające przy leczeniu,
diagnozowaniu oraz profilaktyce, w działalności medycznej prowadzonej w obiektach
lecznictwa zamkniętego, otwartego oraz w obiektach badawczych i eksperymentalnych.
Odpady medyczne powstają w różnych jednostkach opieki zdrowotnej, takich jak:
szpitale ogólne, szpitale psychiatryczne, sanatoria rehabilitacyjne, ośrodki leczenia
odwykowego, ośrodki rehabilitacyjne dla narkomanów, zakłady pielęgnacyjno -
opiekuńcze, zakłady leczniczo wychowawcze, zakłady opiekuńczo - lecznicze, szpitale
uzdrowiskowe, sanatoria uzdrowiskowe, hospicja, przychodnie, ośrodki zdrowia,
poradnie, punkty lekarskie, praktyki lekarskie (indywidualne, indywidualne
specjalistyczne i grupowe).
Dotychczasowy stan gospodarki odpadami medycznymi w kraju jest
niezadowalający. Często zdarza się, że odpady medyczne bez odpowiedniego
zabezpieczenia trafiają na wysypiska odpadów komunalnych lub spalane są w
kotłowniach szpitalnych. Problematyka prawidłowego usuwania i unieszkodliwiania
odpadów medycznych stanowi aktualnie jeden z istotnych problemów dostrzeganych
przez służby sanitarno-epidemiologiczne i ochrony środowiska głównie z uwagi na
rozproszenie miejsc powstawania tych odpadów. Aby rozwiązać problem prawidłowej
gospodarki odpadami medycznymi należy poznać aktualny stan w zakresie ich
powstawania, metod unieszkodliwiania oraz mocy przerobowych instalacji. W
niniejszym artykule przedstawiono gospodarkę niebezpiecznymi odpadami medycznymi
w województwie śląskim na tle istniejących przepisów prawnych.
Odpady medyczne zostały sklasyfikowane przez Głównego Inspektora Sanitarnego.
Zgodnie z tą klasyfikacją dzielimy je na cztery grupy:
1. Odpady bytowo-gospodarcze do których należą:
* odpady bytowo-gospodarcze z pomieszczeń biurowych, administracyjnych,
zaplecza warsztatowego i służb technicznych,
* odpady bytowe z oddziałów niezabiegowych,
* odpady z kuchni i resztki posiłków z oddziałów niezakaz
nych. Odpady te mogą być
składowane na składowiskach komunalnych.
Materiał opublikowany dzięki wsparciu:
Materiał pochodzi z serwisu www.ekoedukacja.pl
 bazy materiałów do edukacji ekologicznej
Zapraszamy także do serwisów www.naszaziemia.pl i www.recykling.pl
2. Odpady specyficzne przeznaczone do unieszkodliwiania to odpady, które ze względu
na bezpośredni kontakt z chorymi stanowią zagrożenie infekcyjne dla ludzi i
środowiska. Z tego też względu wymagane jest izolowanie tych odpadów od otoczenia
już w miejscu ich powstawania. Do odpadów tych zaliczamy:
* odpady specyficzne zakażone drobnoustrojami (zużyte materiały opatrunkowe,
strzykawki, igły, materiały laboratoryjne i medyczne, odpady z sal operacyjnych,
oddziałów chirurgicznych, oddziałów zakaz
nych, amputowane części ciała, zwłoki
zwierząt doświadczalnych, odpady posekcyjne itp.),
* leki cytostatyczne i sprzęt używany przy ich podawaniu,
* opakowania po lekach oraz leki przeterminowane.
3. Odpady specjalne to:
* odpady radioaktywne,
* zużyte diagnostyki izotopowe,
* substancje toksyczne,
* zużyte oleje,
* substancje chemiczne nienadające się do spalania ze względów bhp,
* zużyte rozpuszczalniki i odczynniki chemiczne,
* odpady srebronośne,
* zużyte baterie,
* uszkodzone termometry rtęciowe i zużyte świetlówki.
4. Odpady wtórne - pozostałości po przeróbce termicznej odpadów specyficznych:
* popiół
* zeszklony żużel
* wyrażone elementy metalowe
* pyły i szlamy pochodzące z urządzeń odpylających
Spośród tych czterech grup tylko pierwsza nie stwarza zagrożenia dla
środowiska, natomiast pozostałe trzy grupy są sklasyfikowane jako odpady
niebezpieczne. Wyżej wymienione odpady specyficzne pokrywają się z klasyfikacją
odpadów medycznych zgodną z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27
września 2001 r w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). Odpady te
wymagają odizolowania od otoczenia już w miejscu ich powstawania, specjalnych
metod gromadzenia, transportu, usuwania i unieszkodliwiania.
Bilans odpadów medycznych dla województwa śląskiego
Ilość odpadów medycznych powstających na terenie województwa śląskiego
została oszacowana w oparciu o dane zawarte w roczniku statystycznym i opracowaniu
pt.: "System zarządzania gospodarką odpadami medycznymi w województwie śląskim"
sporządzonym przez Regionalne Biuro Realizacji Programów Ekologicznych Sp. z o. o.
w marcu 2000 roku (synteza). Z Rocznika Statystycznego Województwa Śląskiego
2002 pobrano dane dotyczące ilości oraz rodzajów jednostek opieki zdrowotnej oraz
ilości łóżek, a także ilości porad udzielonych w ciągu roku. Z opracowania "System
zarządzania gospodarką odpadami medycznymi w województwie śląskim" zaczerpnięto
Materiał opublikowany dzięki wsparciu:
Materiał pochodzi z serwisu www.ekoedukacja.pl
 bazy materiałów do edukacji ekologicznej
Zapraszamy także do serwisów www.naszaziemia.pl i www.recykling.pl
wartości uśrednionych wskaz
ników powstawania specyficznych odpadów medycznych
w różnych jednostkach opieki zdrowotnej wyrażonych w następujących jednostkach:
kg/łóżko*doba oraz kg/poradę.
Według informacji zawartej w Roczniku Statystycznym 2002 dla Województwa
Śląskiego w województwie znajduje się 114 szpitali ogólnych o łącznej liczbie łóżek
28450 łóżkami, w których powstają odpady medyczne.
W celu określenia ilości odpadów medycznych powstających na terenie
województwa śląskiego rozesłano do gmin i powiatów ankietę z zapytaniem o ilość
jednostek szpitalnych i przychodni. Przeprowadzona akcja nie dała jednak
spodziewanych efektów ze względu na stosunkowo krótki termin odpowiedzi. Do dnia
28 kwietnia wpłynęło 75 ankiet z gmin i powiatów, co stanowi 40% ankietowanych z
czego 18% ankiet było pustych. Dlatego też dla określenia ilości odpadów medycznych
wykorzystano dane z roczników statystycznych dla województwa śląskiego.
Według Krajowego Planu Gospodarki Odpadami wskaz
nik powstawania
specyficznych odpadów medycznych powstających w szpitalach wynosi 0,30
kg/łóżko/dobę bez rozróżnienia specjalizacji szpitala natomiast w opracowaniu "System
zarządzania gospodarką odpadami medycznymi w województwie śląskim"
przedstawione są uśrednione wskaz
niki nagromadzenia specyficznych odpadów
medycznych dla poszczególnych jednostek opieki zdrowotnej. Ilość odpadów z
poszczególnych rodzajów jednostek opieki zdrowotnej obliczono jako iloczyn
uśrednionego wskaz
nika odpadów medycznych specyficznych, liczby łóżek/ liczby
porad oraz dni przeliczeniowych.
W województwie śląskim 78% wytwarzanych odpadów medycznych powstaje w
szpitalach ogólnych. Natomiast w sanatoriach rehabilitacyjnych, ośrodkach leczenia
odwykowego, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, szpitalach uzdrowiskowych,
ośrodkach zdrowia i poradniach ilość powstających niebezpiecznych odpadów
medycznych wynosi 10-40 Mg/rok.
Sposoby unieszkodliwiania odpadów medycznych
Odpady medyczne zaliczane do niebezpiecznych nie mogą być poddawane
odzyskowi - zgodnie z Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w
sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie
odzyskowi jest zakazane (Dz. U. Nr 8, poz. 102 i 103). W związku z tym odpady te
poddawane są różnym sposobom unieszkodliwiania [2, 4], takie jak:
1. Termiczne przekształcanie odpadów.
2. Autoklawowanie.
3. Dezynfekcja termiczna.
4. Działanie mikrofalami.
5. Obróbka fizyczno - chemiczna.
Dopuszczalne sposoby unieszkodliwiania niebezpiecznych odpadów
medycznych zostały przedstawione są w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 23
Materiał opublikowany dzięki wsparciu:
Materiał pochodzi z serwisu www.ekoedukacja.pl
 bazy materiałów do edukacji ekologicznej
Zapraszamy także do serwisów www.naszaziemia.pl i www.recykling.pl
grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania
odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 103 i 104).
Odpady amalgamatu dentystycznego oraz zużyte lecznicze kąpiele, które są aktywne
biologicznie o właściwościach zakaz
nych powinny poddawane być obróbce fizyczno-
chemicznej. Leki cytotoksyczne oraz leki cytostatyczne unieszkodliwiane są jedynie w
procesie termicznego przekształcania odpadów [4]. Pozostałe niebezpieczne odpady
medyczne mogą być poddawane procesowi termicznego przekształcania odpadów lub
innemu procesowi unieszkodliwiania, a więc: mogą być autoklawowane, poddawane
dezynfekcji termicznej, działaniu mikrofal itd.
Najbardziej popularnym sposobem unieszkodliwiania odpadów medycznych jest
poddawanie ich procesowi termicznego przekształcania odpadów, czyli spalania w
specjalnych spalarniach. Na terenie województwa śląskiego znajdują się 3 spalarnie
odpadów medycznych i jedno urządzenie do sanitacji.
A
ączna zdolność przerobowa instalacji do unieszkodliwiania odpadów
medycznych wynosi 3320 "3500 Mg/rok Zdolność przerobowa istniejących instalacji
spalarni odpadów medycznych w województwie śląskim jest na dzień dzisiejszy
wystarczająca. Problemem w dalszym funkcjonowaniu spalarni jest konieczność
doposażenia instalacji do spalania w specjalistyczne urządzenia techniczne oraz
urządzenia do prowadzenia ciągłego monitoringu, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra
Gospodarki z dnia 21 marca 2002 roku w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia
procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz. U. z 2002r. Nr 37, poz. 339).
Technolodzy w spalarniach sygnalizują, że żadne z urządzeń pracujących w
województwie nie spełnia wymogów rozporządzenia. Stąd istnieje groz
ba zamknięcia
już funkcjonujących spalarni w województwie śląskim.
Podsumowanie
W województwie śląskim powstaje 10 % odpadów medycznych w skali całego
kraju. Odpady te poddaje się głównie procesom termicznego unieszkodliwiania w
spalarniach. Istniejący stan prawny znacznie podnosi wymagania odnośnie parametrów
pracy urządzeń i w związku z tym wprowadza konieczność doposażenia istniejących
spalarni w specjalistyczne urządzenia techniczne oraz urządzenia do prowadzenia
ciągłego monitoringu. W celu prawidłowego prowadzenia gospodarki odpadami
medycznymi zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska i ustawy o odpadach,
niezbędne jest dofinansowanie istniejących spalarni w województwie śląskim.
Materiał opublikowany dzięki wsparciu:
Materiał pochodzi z serwisu www.ekoedukacja.pl
 bazy materiałów do edukacji ekologicznej
Zapraszamy także do serwisów www.naszaziemia.pl i www.recykling.pl
Literatura:
1. Kuzio B., i inni: "1. Województwo śląskie" EtapII. - II.3. Analiza Gospodarki odpadami
niebezpiecznymi w regionie. Kompleksowy Program Gospodarki Odpadami
Niebezpiecznymi w regionie Polski południowej". IGO, Katowice, sierpień 2001 r.
2. "Krajowy Plan Gospodarki Odpadami". Ministerstwo Środowiska 2002 r.
3. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002 -2010.
Warszawa listopad 2002 r.
4. Kuzio B., "Sposoby postępowania z wybranymi odpadami niebezpiecznymi"-
Konferencja EKO PLUS: "Prawne, organizacyjne i technologiczne aspekty w planach
gospodarki odpadami". Międzynarodowe Targi Szczecińskie, Szczecin 27-28.03.2003r.
5. Regionalne Biuro Realizacji Programów Ekologicznych Sp. z o. o. "System
zarządzania gospodarką odpadami medycznymi w województwie katowickim" Projekt
wdrożony. Sierpień 1997r.
6. Regionalne Biuro Realizacji Programów Ekologicznych Sp. z o. o. "System
zarządzania gospodarką odpadami medycznymi w województwie śląskim" Synteza.
Marzec 2000r.
7. Urząd Statystyczny w Katowicach "Rocznik Statystyczny Województwa Śląskiego
2002" Tom I i Tom II.
Opracowanie:
mgr inż. Marzena Karuga-Wypior
Instytut Gospodarowania Odpadami Spółka z o.o.
Materiał opublikowany dzięki wsparciu: