TEORETYCZNE PODSTAWY WYCHOWANIA
1CA, 27.02.2011
Rodzina jako system
Rodzina traktowana jest jako system charakteryzujący się pewnym zespołem norm i zasad, system
ten ma określone cele, sposoby zaspokajania potrzeb poszczególnych członków rodziny i realizacji
zadań społecznych. Jedną ze znanych typologii systemów rodzinnych jest typologia zaproponowana
przez Dawida Fielda . Wyróżnił on 5 systemów rodzinnych, za podstawę w swej klasyfikacji uznał
rodzaj granicy pomiędzy podsystemami rodzice dzieci.
(a) Rodzina prawidłowa.
(b) Rodzina chaotyczna.
(c) Rodzina władzy.
(d) Rodzina uwikłana.
(e) Rodzina nadopiekuńcza.
Charakterystyka systemu i rola dziecka w danym systemie rodzinnym
(a) Rodzina prawidłowa: powstaje na bazie kochającego się związku małżeńskiego
(kobiety i mężczyzny) o dojrzałej osobowości. Związek małżeński tworzy harmonijną
całość, a prawidłowe zaspokajanie potrzeb, porozumiewanie się oraz troska o siebie dają
podstawę wychowania dzieci. Dojrzałość osobowości sprawia, że małżonkowie mają
poczucie zaspokojenia najważniejszych potrzeb dziecka tj. miłość, bezpieczeństwo czy
akceptacja. W takiej rodzinie komunikacja pomiędzy jej członkami jest szczera i
otwarta, a konflikty rozwiązywane są zaraz po pojawieniu się problemu, w sposób
szanujący godność własną i współmałżonka Dzieci w rodzinie prawidłowej zapewnione
mają przez rodziców poczucie bezpieczeństwa, zaspokojone mają potrzeby miłości,
akceptacji, kontaktu, więzi. Dzieci mają dużo swobody, aby być sobą. Rodzice
zachęcają dzieci do wyrażania swojego zdania w sprawach dotyczących całej rodziny, są
wdrażane do samodzielności i odpowiedzialności.
(b) Rodzina chaotyczna:
' pozbawiona więzi; są one powierzchowne, pierwotne/atawistyczne
' brak wypełniania ról rodzicielsko-wychowawczych
' brak wspólnie realizowanych celów i zadań
' brak zupełnej odpowiedzialności rodziców za los rodziny
' pełna indywidualność  chaotycznie  w kierunku patologii
' swoje potrzeby realizuje się w grupie koleżeńskiej, zawodowej, itp.
' deprywacja w rodzinie potrzeb miłości, przynależności, bezpieczeństwa, akceptacji...
+ szybka adaptacja społeczna, (-) nie zawsze z dostosowaniem się do norm społecznych
- nieprawidłowo zintegrowana (o różnych patologicznych rysach) struktura osobowości
- niewykształcona sfera motywacyjna i emocjonalna
- nie mają norm (np.  znam Cię, więc nie okradnę Cię )
- nieumiejętność rozwiązywania i utrzymywania relacji opartych na emocji i realizowania potrzeb
(egoiści!)
- skłonność do fantazjowania i konfabulowania
- skłonność do manipulowania (to dla nich forma nawiązania kontaktu)
 Przyczyny:
* alkoholizm (niszczy inne struktury)
* ubóstwo materialne
* przemoc, zwłaszcza: materialna
* choroba
* rozwody
* wielodzietność
(c)Rodzina władzy:
władza = kontrola = nominatywność
· fundament: reguÅ‚y, zasady, normy, kryteria (które daje rodzina) Ä… z nimi Å‚Ä…czÄ… siÄ™ zadania
· najważniejsza praca
· wiÄ™zi, relacje niewyksztaÅ‚cone
· jedna osoba  rzÄ…dzi , w innych  lÄ™k
+ dobre poczucie wartości
+ samodzielność, decyzyjność
+ prawidłowa adaptacja w różnych środowiskach
+ odpowiedzialność
+ brak konfliktu z prawem (tzn. jest małe prawdopodobieństwo)
- zniekształcone poczucie empatii, brak wrażliwości
- nieumiejętność nawiązywania głębszych emocjonalnych relacji
- brak odczytywania potrzeb/oczekiwań innych ludzi
(d) Rodzina uwikłana: to rodzina, gdzie rodzice wykorzystują dzieci do zaspokojenia
własnych potrzeb. Zazwyczaj jedno z rodziców manipuluje dziećmi, wywołując w nich stałe
poczucie winy i stawiając je w sytuacji bez wyjścia. Poczucie zagrożenia, bądz
obcości w
relacjach małżeńskich wywołuje koncentrację na dzieciach.
(e) Rodzina nadopiekuńcza: gdzie dzieci są głównym czynnikiem determinującym plany
rodziców. Rodzice żyją dla dzieci i poświęcają się dla nich. Własne potrzeby i rozwój
schodzą na plan drugi. Rodzice spełniają życzenia i pragnienia dzieci, i zachowują się tak,
jakby potrzebowali zgody na sprawowanie funkcji rodzicielskich. Dzieci wychowywane w
takiej rodzinie mają wygórowane oczekiwania, ponieważ nigdy nie odmawiano im i nie
stawiano im wymagań