PRZEGL D RYNKU
Nie tylko
nastrojowe...
wiat o buduje nastrój i kreuje przestrze . Ale oprócz walorów
uduje nastrój i kreuje przestrze . Ale oprócz walorów
estetycznych, musi przede wszystkim dobrze o wietla miejsce
nych, musi przede wszystkim dobrze o wietla miejsce
do pracy, nauki czy ogl dania telewizji.
By spe nia o wszystkie te funkcje musi by w a ciwie rozmieszczone
i dobrane do ka dego pomieszczenia.
fot. Faber
ganizujemy k cik do czytania, gdzie ustawi- nia, na przyk ad do wyeksponowania obra-
O wietlenie
my telewizor i sprz t graj cy, lampy wisz ce zów, oryginalnych mebli czy pi knych ro-
i kinkiety, a nawet gdzie zawisn pod wietla- lin.
wewn trzne
ne obrazy.
Oprócz rozmieszczenia punktów wietl- ród a wiat a
nym warto postara si o ergonomiczne arówki tradycyjne to szklane ba ki
Joanna D browska
rozlokowanie gniazdek elektrycznych. z umieszczonym wewn trz arnikiem z dru-
Do wiadczony elektryk powinien w tym tu wolframowego, który pod wp ywem prze-
eby funkcjonalnie rozmie ci wewn trz- pomóc, ale powinni my zadba o to, by p ywu pr du rozgrzewa si i zaczyna wie-
ne ród a wiat a, trzeba zaplanowa urz - uzupe ni standardowe rozwi zania o in- ci . Produkuje si je w wielu wariantach
dzenie poszczególnych pomieszcze , by dywidualne potrzeby przysz ych miesz- ró ni cych si rozmiara-
wiadomo by o, jak poprowadzi przewo- ka ców domu. Dzi ki temu nie b dziemy mi gwintu trzonka: E27 lub
dy elektryczne do lamp sufitowych i kinkie- musieli korzysta z niewygodnych i nie- E14 oraz kszta tem i wiel-
tów. W dopiero buduj cym si domu  jesz- estetycznych przed u aczy. ko ci ba ki. Ich naj-
cze przed otynkowaniem cian i u o eniem Rozmieszczenie poszczególnych ró- wi ksz wad jest s a-
instalacji  planowanie ustawienia mebli de wiat a powinno by przede wszystkim ba skuteczno wietlna
nie jest atwe, ale warto si postara : przewi- funkcjonalne, ale warto pomy le równie (8 20 lm/W), a wi c
dzie , gdzie stanie stó w salonie, gdzie zor- o dekoracyjnym wykorzystaniu o wietle- wysoki koszt eks-
arówka
tradycyjna
96 BUDUJEMY DOM 3/2010
m
a
r
s
O
fot.
Lampkami halogenowymi
zamocowanymi na stalowej
prowadnicy mo na dowolnie
podkre la skosy i za amania
wn trza
ploatacji. S przy tym ma o trwa e (ich czas dzialne. wietlówki rurowe s energoosz-
wiecenia wynosi jedynie 1000 1500 h) i bar- cz dne (40 100 lm/W), maj du trwa o
dzo wra liwe na poziom napi cia: wystarczy (6000 16 000 h), z dobrej jako ci luminofo-
jego spadek o 5% (218 V zamiast 230 V), by rem zapewniaj te doskona e oddanie barw.
strumie wietlny spad o prawie 20%. Niestety nawet wietlówka ze statecznikiem
Uwaga! Ze wzgl du na ochron rodo- indukcyjnym ga nie i zapala si 100 razy
wiska Komisja Europejska zadecydowa a na sekund i cho tego nie dostrzegamy, jest
o wycofywaniu z rynku pa stw cz onkow- to m cz ce dla oczu. wietlówki rurowe s
skich Unii Europejskiej tradycyjnych a- szczególnie przydatne w miejscach wymaga-
rówek. Szacuje si , e gdyby w ka dym go- j cych równomiernego, intensywnego o wie-
spodarstwie domowym u ywane by y tylko tlenia du ych powierzchni, np. d ugiego bla-
wietlówki energooszcz dne oraz urz dze- tu roboczego w kuchni.
nia elektryczne klasy A, A+, A++, to do at- wietlówki kompaktowe dzia aj tak
mosfery trafia oby 15 milionów ton dwutlen- samo jak wietlówki rurowe, od których ró -
ku w gla mniej. Wycofanie arówek b dzie ni si tylko kszta tem. Ich rurki maj bardzo
si odbywa o stopniowo: 1 wrze nia 2009 ma rednic i s ukszta towane w kilka p -
roku wycofane zosta y arówki 100 watowe tli, a statecznik jest umieszczo-
i o wi kszej mocy, a tak e wszystkie arówki ny w trzonku (zwykle z gwin-
nieprzezroczyste. 1 wrze nia 2010 roku wy- tem E27).
cofane zostan arówki 75 W, w 2011  60 W, Uwaga! W zasadzie energooszcz dne (20 40 lm/W). Wymagaj
a w 2012 roku  arówki 40- i 25 watowe. wietlówki kompakto- zasilania pr dem o niskim napi ciu 6 24 V,
Przepis ten oznacza konieczno , w ci gu we pasuj do takich s odporne na wstrz sy i niewra liwe na cz -
trzech najbli szych lat, zast pienia wszyst- samych opraw jak sto w czania i wy czania. Mog dawa
kich tradycyjnych arówek wietlówkami arówki tradycyj- wiat o barwne lub bia e, a niektóre kon-
energooszcz dnymi, arówkami halogeno- ne, w praktyce strukcje diodowych róde wiat a umo li-
wymi lub diodami LED. trzeba si jednak wiaj p ynn zmian jego barwy (zawieraj
arówki halogenowe (halogeny) maj liczy z tym, e kilka niezale nie zasilanych diod barwnych).
w ba ce pierwiastki z grupy chlorowców, s od nich nie-
wietlówka
które zwi kszaj skuteczno wietln co d u sze i z Gdzie jakie o wietlenie?
kompaktowa
(12 26 lm/W) i trwa o (2000 3500 h). Maj p ytkich opraw Salon
mniejsze ba ki ni arówki tradycyjne. Mog b d wystawa . Lampka za telewizorem. Powinna si
by zasilane bezpo rednio z sieci 230 V lub Diody LED (elektroluminescencyjne). S pali , gdy domownicy ogl daj telewizj .
przez zasilacz (6 24 V). Produkuje si je bardzo trwa e (20 000 50 000 h), a przy tym Nawet niewielkie ród o wiat a tak ustawio-
z ró nymi rodzajami trzonków, o czym trze- ne (ale nie na obudowie telewizora) eliminu-
ba pami ta przy wymianie. Diody LED wtopione w spoiny je kontrasty migocz cego ekranu z ciemnymi
mi dzy p ytkami
strefami pomieszczenia. Do tego celu mog
pos u y stoj ce lampy pod ogowe (wys. ok.
arówki
1,7 m), które mo na umie ci w rogu salonu.
halogenowe
Stoj ca lampa pod ogowa. Taka lampa po-
winna sta ko o fotela i najlepiej, by mia a
dwa ród a wiat a: jedno skierowane na su-
fit, drugie  w dó , przydatne do czytania.
Kinkiety. Nie nale y wiesza ich nad ka-
nap czy fotelami, gdy niepotrzebnie o wiet-
Uwaga! Ba ki arówki halogenowej nie la yby g owy siedz cych na nich osób. Mog
wolno dotyka palcami, bo pozostawione za- by w czane jednocze nie, pojedynczo lub
nieczyszczenia skracaj jej ywotno . Je li grupowo. Zamiast tradycyjnego cznika
ju nam si to przydarzy, trzeba j przetrze warto zamontowa ciemniacze, które umo -
spirytusem. liwi regulacj nat enia wiat a.
wietlówki (lampy fluorescencyjne) ru- O wietlenie ci gu roboczego. Punkty
rowe, niew a ciwie zwane  jarzeniówka- wietlne powinny by umieszczone nad
mi . Dzia aj na zupe nie innej zasadzie wszystkimi miejscami, gdzie wykonujemy
ni arówki. Wewn trz rury pr d powodu- codzienne czynno ci: wypakowujemy za-
je wzbudzenie atomów rt ci, wskutek cze- kupy, myjemy produkty, kroimy, gotujemy.
go atomy te wypromieniowuj wiat o nad- Funkcjonalne jest o wietlenie umieszczo-
fioletowe (niewidzialne). wiat o to pada ne pod szafkami wisz cymi, sprawdzaj si
na wewn trzn powierzchni rury pokry- te precyzyjnie nakierowane reflektorki. Moc
t luminoforem i to on emituje wiat o wi- lamp kuchennych nie musi by du a: wystar-
BUDUJEMY DOM 3/2010 97
fot. Paulmann
fot. Philips
fot. Paulmann
m
a
r
s
O
fot.
Przegl d rynku
Odleg o ci od róde wiat a
O wietlenie kanapy lamp stoj c na stoliku O wietlenie stref
obok umo liwia czytanie w pozycji siedz cej na czytania w fotelu
kanapie. Wa ne jest, by z pozycji stoj cej przez pod ogow lamp
górny otwór klosza nie by a widoczna arówka stoj c
Modu o wietleniowy z oprawami halogenowymi;
sk adany z gotowych elementów. D ugo modu u
dostosowuje si do projektu kuchni
a
b
Lampa nad sto em powinna o wietla blat i nie
wieci w oczy osobom siedz cym przy stole
cz arówki halogenowe 35 40 W lub wie-
tlówki rurowe 20 W.
Moc róde wiat a oraz wysoko ich O wietlenie stref przed lustrem w azience,
Lampa nad sto em. Nie powinna ra-
zamontowania dla osób czytaj cych w ó ku (a) z uwzgl dnieniem pozycji siedz cej i stoj cej
zi siedz cych przy nim osób ani wieci
pojedynczym i (b) podwójnym osoby, która z niego korzysta
im w oczy, musi dobrze o wietla blat i nie
zmienia barw potraw. Najlepiej gdy wisi 60
70 cm nad sto em: wystarczy wtedy arów-
O wietlenie sypialni buduje nastrój,
ale powinno równie umo liwia ka o mocy 60 75 W lub wietlówka 15 20 W.
wygodne czytanie w ó ku
Gdy stó jest d ugi, zamiast jednej lampy
z wi kszym kloszem mo emy powiesi dwie
mniejsze. Barwa wiat a powinna by jasna,
ciep a, lekko ó ta. Warto pami ta , e po-
wieszenie lampy nad sto em oznacza, e stó
b dzie sta w konkretnym miejscu. Je li lubi-
my przemeblowania, lepiej z niej zrezygno-
wa .
wiat o nastrojowe. Efekt przytulnego
ciep a daj niedu e lampki montowane
w przeszklonych witrynach lub na listwach
podszafkowych. Nie powinno ich zabrakn
zw aszcza w kuchni po czonej z jadalni .
Sypialnia
O wietlenie dekoracyjne. Odgrywa pierw-
szoplanow rol , bo w sypialni najwa niejszy
jest nastrój. Zalecane jest wiat o o ciep ym,
delikatnym odcieniu. Nie nale y stosowa
wietlówek o barwie ch odnej czy niebiesko-
fot. Krulen
fot. IKEA
fot. Krulen
fot. Osram
Czy op aca si zast pi tradycyjne arówki
wietlówkami kompaktowymi?
Cho wietlówki s znacznie dro sze, to za- W czasie jej eksploatacji trzeba by zu y a 8 a-
kup jest op acalny ze wzgl du na ich trwa o rówek (bo ich trwa o wynosi 1000 h) w cenie
i niskie koszty eksploatacji. ok. 1,5 z ka da, czyli 1,5 z × 8 = 12 z
Przeci tnie s o miokrotnie trwalsze (8000 Za ó my, e koszt 1 kWh energii elektrycznej
godzin zamiast 1000 godzin), zu ywaj przy wynosi 0,5 z . Koszt zu ytej energii wyniesie
tym oko o pi ciokrotnie mniej energii ni a- wi c dla:
Lampa na biurko nie powinna by jedynym
rówki tradycyjne przy takiej samej ilo ci emi-  wietlówki  0,021 kW × 8000 h × 0,5 z
o wietleniem pokoju do pracy. Je eli korzystamy
towanego wiat a. = 84 z
z komputera, jedna lampka powinna sta na biurku,
a druga za monitorem
Przyk ad:  arówki  0,1 kWh × 8000 h × 0,5 z = 400 z
Porównajmy ca kowite koszty eksploatacyjne Ca kowity koszt zakupu i eksploatacji:
zielonej, bowiem kolory te mog wprowadzi wietlówki o mocy 21 W i tradycyjnej arówki  wietlówki  25 z + 84 z = 109 z
stan niepokoju i wra enie zimna. o odpowiadaj cej jej mocy 100 W.  arówki  12 z + 400 z = 412 z
O wietlenie górne. Nie jest w sypialni nie- wietlówka kosztuje ok. 25 z , a jej trwa o Nawet gdyby my dostali arówki za darmo,
zb dne, ale nie warto zupe nie z niego rezy- wynosi 8000 h. to i tak ich eksploatacja by aby nieekonomi-
gnowa . czna w porównaniu ze wietlówkami.
O wietlenie miejscowe. Je li lubimy czyta
w ó ku, najwygodniej b dzie umie ci ród a
wiat a na cianie nad ó kiem. Punkt wietl- Je li w sypialni stoi toaletka, to do jej o wie- dzia a ca noc, by zapewni dziecku po-
ny powinien znajdowa si na wysoko ci ok. tlenia niezb dne b d umieszczone po bokach czucie bezpiecze stwa. wiat o powinno
75 cm od materaca. Strefa czytania mo e by lustra lampki o barwie wiat a s onecznego. by ciep e i niezbyt intensywne. Najlepiej
do wietlona równie za pomoc lampek noc- oprócz górnego o wietlenia zamontowa
nych, stoj cych w odleg o ci ok. 50 cm od kra- Pokój dziecka na cianie przy ó eczku kolorowy kinkiet
w dzi ó ka: najwygodniejsze s lampy z re- W pokojach niemowl t i ma ych dzieci lub na komodzie postawi lampk nocn .
gulowan wysoko ci i kierunkiem wiecenia. warto zamontowa takie o wietlenie, które
REKLAMA
fot. Studio Italia
Przegl d rynku
nie powinno rzuca cienia na twarz osoby
Zanim kupisz arówk ...
stoj cej przed lustrem ani odbija si w nim.
Jako o wietlenie dodatkowe  dekoracyjne
Wi kszo wa nych  w azienkach stosuje si lampki wpuszcza-
Przeliczanie mocy arówek na wietlówki kompaktowe (w watach)
informacji o arówkach ne w sufit podwieszany, a w du ych salonach
... wietlówka energooszcz dna
Zamiast arówki...
mo na odczyta z opa- [W] k pielowych tak e stoj ce ozdobne lampy
[W]
kowania: pod ogowe.
40 9
Moc, z jak arów-
60 12
ka wieci (na wie- 75 16
Garderoba
tlówkach kompakto- 100 20 Tu najwygodniejsze b dzie o wietlenie
wych zazwyczaj jest w gzymsie  wpuszczane reflektorki halo-
umieszczona równie moc arówki, jak ta wietlówka zast puje). genowe o regulowanym kierunku wiece-
Napi cie, jakim arówka powinna by zasilana: 12 V, 24 V lub 230 240 V. nia. Mo na te powiesi na suficie niewielkie
Typ trzonka, oznaczony literami i cyframi: litery okre laj kszta t, cyfry  wymiary w milime- lampy kieruj ce wiat o na ubrania. Wn trza
trach  np. E27, GU5,3. Zawsze nale y sprawdza , czy trzonek b dzie pasowa do oprawy lampy. szaf mo emy tak e o wietla wietlówkami
Typ ba ki, oznaczony liter i dwiema cyframi: litera okre la kszta t ba ki, cyfry rednic w mi- rurowymi.
limetrach  na przyk ad B35, A65, T60.
Korytarz
Tutaj nie jest potrzebne szczególnie mocne
wiat o. Najkorzystniejsze s kinkiety, najle-
Symulowanie obecno domowników
piej p askie, zwane pó plafonierami. Przyda
si równie oddzielna lampa lub kinkiety
Jednym ze sposobów zniech cania z odziei do w amywania si do naszego domu jest zainsta- nad lustrem. Do o wietlenia korytarza mo -
lowanie programatorów elektrycznych lub elektronicznych, które automatycznie zapalaj i gasz na te wykorzysta zestawy reflektorków na
lampy, symuluj c w ten sposób obecno domowników, gdy w domu nikogo nie ma. drutach lub linkach.
Programatory mechaniczne:
dobowy  w cza i wy cza wiat o codziennie o tej samej godzinie i na taki sam okres. Minimalny Sterowanie o wietleniem
czas, jaki musi up yn pomi dzy w czeniem a wy czeniem wiat a, to zazwyczaj 15 minut; Do sterowania o wietleniem s u :
tygodniowy  umo liwia zmienne ustawianie godzin w czania i wy czania wiat a, inne ka - czniki instalacyjne:
dego dnia tygodnia. Ustawiony program pracuje w cyklu 7-dniowym, który co tydzie si powta-  jednobiegunowe (jednoklawiszowe), który-
rza. Minimalny czas, jaki musi up yn pomi dzy w czeniem a wy czeniem wiat a, to zazwy- mi mo na w cza lub wy cza tylko jedno
czaj 2 godziny. ród o wiat a;
Programatory elektroniczne  zasilane s pr dem z baterii, wi c przerwa w dostawie pr du  wiecznikowe  maj dwa klawisze, któ-
nie zaburza ich zaprogramowanego cyklu. Mo na w cza wiat o na bardzo krótko (np. na minu- rymi mo na w cza i wy cza dwa ród a
t ). Dzi ki temu komu , kto obserwuje mieszkanie z zewn trz, wydaje si , e domownik wszed wiat a lub dwie grupy arówek w du ym
do pokoju tylko na chwil . Urz dzenia te potrafi te samodzielnie przesuwa zaprogramowane yrandolu;
czasy pracy o wietlenia. W ten sposób uzyskuje si wra enie, e ka dego dnia domownicy k a-  schodowe  s u yteczne, je li tym samym
d si spa o innej porze. ród em wiat a chcemy sterowa z dwóch
miejsc  na górze i na dole schodów albo na
kra cach d ugiego korytarza;
W pokoju starszego dziecka lampy po- ciemniacze: umo liwiaj p ynn regulacj
winny o wietla nie tylko pomieszczenie, ale nat enia o wietlenia, s jednak dro sze ni
równie miejsce do pracy, czyli biurko. ród o zwyk e czniki i powoduj znaczny spadek
wiat a nale y umie ci na wysoko ci 35 cm skuteczno ci wietlnej ród a wiat a.
nad p aszczyzn biurka i zawsze po stronie czniki steruj ce o wietleniem tra-
przeciwnej ni r ka, któr dziecko pisze, by dycyjnie umieszcza si 1,4 m nad pod-
nie powstawa y cienie. Najlepsze s takie lam- og , cho czasem nieco ni ej  tak, by
py, w których snop wiat a o wietla bezpo- wygodniej mog y si gn do nich dzie-
rednio zeszyt lub ksi k , z której dziecko ci. W a ciwym miejscem na cznik jest
korzysta. Lampka na biurko powinna mie : ciana przy drzwiach do pomieszczenia
cznik
 ruchomy klosz, po tej samej stronie co klamka, bo wte-
schodowy
 d ugie rami , zginaj ce si w dwóch lub dy dost p do niego jest intuicyjny. Je li
pod wietlony
diod
trzech miejscach. drzwi s dwuskrzyd owe, czniki po-
winno si umie ci po ich obu stronach.
azienka W korytarzach, azienkach i pomiesz-
ciemniacz
z symulatorem
Najwa niejsze jest w niej o wietlenie lustra czeniach gospodarczych warto zamon-
obecno ci. Po zapadni ciu zmroku odtwarza
nad umywalk . Powinny to by dwie umiesz- towa czniki pod wietlane diod , bo a-
zapami tane sekwencje w czania i wy czania
czone po jego bokach lampki. O wietlenie twiej zlokalizowa je w ciemno ci.
wiat a. Mo e by sterowany r cznie lub pilotem
100 BUDUJEMY DOM 3/2010
fot. Ospel
fot. Kontakt Simon