Logistyka  nauka
Katarzyna Zioło
Uniwersytet Szczeciński
Nowoczesne technologie przetwarzania informacji
w zarządzaniu logistyką w przedsiębiorstwie 
możliwości i zagrożenia
Ciągłe zmiany w otoczeniu przedsiębiorstwa wymagają
Tabela 2. Wartość brutto nakładów na technologie informacyjno-
elastycznego funkcjonowania, które wymaga właściwego za-
telekomunikacyjne poniesionych przez przedsiębiorstwa w 2011
rządzania informacją, również w sferze logistyki. Natomiast roku z podziałem na województwa
właściwe zarządzanie informacją nie jest możliwe bez zasto-
Wartość nakładów na technologie
sowania nowoczesnych narzędzi technologicznych, w tym
Województwo
informacyjno-telekomunikacyjne
osiągnięć w zakresie informatyki i telekomunikacji. Współ-
Dolnośląskie 733 404
cześnie skuteczne zarządzanie przedsiębiorstwem związane
Kujawsko-pomorskie 435 278
jest z umiejętnością wykorzystania informatyzacji, czyli
Lubelskie 407 247
m.in. systemów informacyjnych służących do uzyskiwania,
Lubuskie 84 093
gromadzenia, przetwarzania oraz zastosowania zdobytych
A
ódzkie 372 877
informacji. Celem pracy jest ukazanie, iż efektywne zarzą-
Małopolskie 1 226 751
dzanie logistyką w przedsiębiorstwie w dużym stopniu opar-
Mazowieckie 8 534 645
te jest na nowoczesnych technologiach przetwarzania infor-
Opolskie 75 357
macji. Jednakże stosowanie tych technologii oprócz korzyści,
Podkarpackie 346 106
związane jest także z różnymi zagrożeniami.
Podlaskie 98 802
Pomorskie 1 082 045
Rola informacji w zarządzaniu logistyką
Śląskie 1 130 534
Świętokrzyskie 250 306
Informacja jest jednym z zasobów przedsiębiorstwa, który
Warmińsko-mazurskie 211 917
umożliwia zarówno jego bieżące jak i przyszłe funkcjono-
Wielkopolskie 2 475 545
wanie. Dzięki posiadaniu właściwych informacji przedsię-
Zachodniopomorskie 360 591
biorstwo może osiągać przewagę konkurencyjną oraz rozwi-
jać swoją działalność. Jest to zasób szczególny, ponieważ y
ródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.
niematerialny, różnorodny oraz podatny na zniekształcenia.
W związku z tym bardzo ważne jest inwestowanie w nowo- Przedsiębiorstwa zarządzają informacją przede wszystkim
czesne technologie informacyjne i telekomunikacyjne po- tworząc funkcję informacyjną, która odnosi się do różnych
zwalające na realizację procesów informacyjnych. W tabe- płaszczyzn ich funkcjonowania, w tym płaszczyzny logi-
lach poniżej przedstawiono wartość nakładów brutto przed- stycznej. Dla właściwej realizacji tej funkcji niezbędne jest
ciągłe dostosowywanie technologii informatycznych do
siębiorstw na technologie telekomunikacyjne i informacyjne
zmieniających się potrzeb przedsiębiorstwa.
w 2011 roku.
Logistyka rozumiana jako przepływ dóbr i usług z miejsca
ich pochodzenia do odbiorcy, aby realizować swoje cele
Tabela 1. Wartość brutto nakładów na technologie informacyjno-
musi być wyposażona w określone informacje. Oznacza to,
telekomunikacyjne poniesionych przez przedsiębiorstwa w 2011
roku że aby zapewnić przepływ dóbr do miejsc, gdzie są potrzeb-
ne oraz zrobić to we właściwym czasie niezbędne są dane
Wartość nakładów na technologie
dotyczące zarówno otoczenia, jak i samego przedsiębiorstwa.
Rodzaj przedsiębiorstwa
informacyjno-telekomunikacyjne
Obszary logistyki, w których informacja wspomaga ich
Przedsiębiorstwa małe 1 595 417
działanie i powoduje, że jest ono sprawne i skuteczne są
Przedsiębiorstwa średnie 3 130 268
następujące:
Przedsiębiorstwa duże 13 729 261
" łańcuch dostaw  symulacja i optymalizacja przepływów w
y
ródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.
łańcuchu dostaw pozwala na redukcję zapasów i elimino-
wanie sytuacji, w których zapasy są na wyczerpaniu,
Jak wynika z przedstawionych danych największą wartość
" ustalenie cen  pozwala na określenie poziomu cen przy-
nakładów na technologie telekomunikacyjne oraz informa-
noszących maksymalny przychód lub zysk,
cyjne w 2011 roku poniosły duże przedsiębiorstwa  co nie
" wielowymiarowa segmentacja klientów  identyfikacja
powinno dziwić. Natomiast w podziale na województwa,
grup klientów o podobnych cechach i zachowujących się
najwyższą wartość tych nakładów zarejestrowano w woje-
w taki sam sposób, kupujących podobne produkty, co
wództwie mazowieckim (8 534 645 zł), następnie w woje-
w efekcie daje lepsze zrozumienie konsumentów,
wództwie wielkopolskim (2 475 545 zł), na trzecim zaś miej-
" analiza lojalności klientów  modelowanie czynników
scu znajduje się województwo małopolskie (1 226 751 zł).
wpływających na utratę klientów oraz ustalenie grup klien-
tów, którzy potencjalnie mogą odejść do konkurencji; dzia-
225
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
łania te pozwalają podejmować skuteczne kroki mające na Przedsiębiorstwo wdrażając system informacyjny w logi-
celu utrzymywanie stałych odbiorców naszych wyrobów, styce może osiągać wiele korzyści, m.in.:
" analiza wartości klientów  pod kątem dochodowości " poprawę obsługi klientów,
współpracy z nimi, wykrycie grup klientów najbardziej " wzrost klimatu zaufania dzięki dobrej komunikacji uczest-
rentownych, ustalenie grup klientów niedochodowych lub ników łańcucha logistycznego,
przynoszących straty; działania te pozwalają efektywnie " możliwość stosowania podpisu elektronicznego, systemu
planować nakłady na współpracę z klientami oraz zwięk- ochrony i certyfikacji, standaryzacji w biznesie elektro-
szać rentowność przedsiębiorstwa, nicznym,
" analiza zadowolenia klientów  pomiar taki pozwala pla- " redukcję poziomu utrzymywania zapasów,
nować działania mające na celu podnoszenie satysfakcji " synchronizację procesów zaopatrywania, produkcji i dys-
klienta, trybucji,
" kontrola kosztów logistycznych  stała analiza wyników " umożliwienie produkcji na zamówienie  w miejsce pro-
finansowych wspomagana zintegrowanymi systemami in- dukcji  na magazyn ,
formatycznymi (ERP, CRM, SCM), " redukcję poziomu kosztów, zwłaszcza tych związanych
" zasoby ludzkie  zgromadzona wiedza ułatwia dobór pra- z transportem i magazynowaniem,
cowników do konkretnych zadań przy określonym pozio- " poprawę terminowości dostaw, jak również redukcję błę-
mie wynagrodzenia, dów w zamówieniach,
" jakość produktów i usług  monitorowanie i wczesne wy- " zmniejszenie liczby dokumentów znajdujących się w obie-
krywanie problemów z jakością i ich minimalizacja za- gu [Rutkowski 2001].
pewnia zadowolenie klientów, Dzięki zastosowaniu nowoczesnych narzędzi informatycz-
" analiza wykorzystania kanałów elektronicznych  ustalenie nych i telekomunikacyjnych przedsiębiorstwo ma możliwość
typowych ścieżek nawigacji klientów korzystających podniesienia jakości swoich produktów oraz jakości relacji
z elektronicznych kanałów dystrybucji, zwiększenie efek- z klientami, prognozowania potrzeb i wymagań klientów,
tywności wykorzystania kanałów elektronicznych udo- czy zwiększenia szybkości działania. Ponadto w oparciu
stępnionych klientom, podnoszenie skuteczności sprzedaży o ww. narzędzia realizowane są inne funkcje logistycznego
przez kanały [Szymonik 2010]. sytemu informacyjnego, które opisane zostały na rysunku 1.
Status zapasów
Zarządzanie magazynowaniem
Narzędzia wspomagające zarządzanie logistyką Dostępność zamówienia:
Programowanie popytu
produkty, lokalizacja
Planowanie strategiczne
Status ładunków pierwotnych
Informacyjny system zarządzania przedsiębiorstwem two-
rzą wszystkie informacje niezbędne w procesie zarządzania,
Dane zewnętrzne
który może, lecz nie musi być wspomagany technologiami
Dane wewnętrzne
komputerowymi. W skład takiego systemu wchodzi logi-
styczny system informacyjny, na który składają się procedu-
Harmonogramowanie produkcji
ry, pracownicy oraz narzędzia dostarczające odpowiednich
Poziom obsługi klienta
Planowanie zapotrzebowania
Wykonanie sprzedaży
materiałowego
informacji dla planowania, przeprowadzania oraz nadzoro-
Realizacja przewozów
Planowanie sprzedaży/
Funkcjonowanie systemu
marketingu
wania działalności logistycznej. Jego podsystemy tworzą:
podsystem zbierania informacji, przetwarzania informacji,
Rys. 1. Funkcje logistycznego systemu informacyjnego. y
ródło:
ich gromadzenia oraz wspomagania decyzji. System ten
Gołembska E., Szymczak M., 1997, Informatyzacja w logistyce
działa w oparciu o wykorzystanie nowoczesnych narzędzi
przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 53.
informatycznych oraz telekomunikacyjnych, a oparty jest na
danych dotyczących zarówno samego przedsiębiorstwa, jak
Dane, które wykorzystywane są w logistycznym systemie
i otoczenia, w którym ono funkcjonuje.
informacyjnym mają za zadanie informować o celach przed-
Jednym z narzędzi wspomagających jest system wymiany
siębiorstwa, jego zasobach, zamówieniach klientów, stanie
dokumentów EDI, który usprawnia obsługę klientów, umoż-
systemu wykonawczego logistyki, rezultatach badań marke-
liwia tworzenie prognoz dotyczących zbytu, obniżenie po-
tingowych, realizacji procesów logistycznych, czy przeszko-
ziomu zapasów, czy stosowanie strategii Just in Time. Część
dach w stosowaniu systemu logistycznego.
informatyczna informacyjnego systemu logistycznego
wspomagana jest również przez: system zarządzania zaso-
bami przedsiębiorstwa (ERP), systemy planowania potrzeb
Zagrożenia wynikające ze stosowania
materiałowych i zasobów produkcyjnych (MRP I i MRP II),
systemów przetwarzania informacji
system wspomagający zarządzanie relacjami w e-biznesie
(ERM), system automatycznej identyfikacji towarów (AI),
We współczesnej gospodarce prawie wszystkie operacje
system zarządzania łańcuchem dostaw (SCM), system zarzą-
biznesowe i działania przedsiębiorstw odbywają się przy
dzania relacji z klientami (CRM), czy system nawigacji
użyciu nowoczesnych technologii informatycznych oraz tele-
(GPS). Dodatkowo przedsiębiorstwo ma możliwość korzy-
komunikacyjnych. Jednakże przedsiębiorstwa często poświę-
stania z następujących narzędzi:
cają zbyt małą uwagę obszarowi ochrony informacji, co
" systemu elektronicznego przetwarzania danych (EPD),
stwarza okazję dla hakerów oraz możliwość powstawania
" systemu informowania kierownictwa (SIK),
wszelkich zagrożeń związanych z funkcjonowaniem syste-
" systemu wspomagania decyzji (SWD),
mów przetwarzania informacji. Zagrożenia te związane są
" systemu komputerowego projektowania (CAD),
z pozyskiwaniem poufnych danych, utratą prywatności, nisz-
" systemu komputerowego wspomagania produkcji (CAM),
czeniem informacji oraz startami materialnymi.
" systemu sztucznej inteligencji (SSI).
226
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
Według raportu amerykańskiej U.S. Secret Service, holen- haker podaje się za administratora banku i podsyła adres
derskiej jednostki Dutch National High Tech Crime oraz swojej strony, która łudząco przypomina stronę banku.
operatora telekomunikacyjnego Verizon Communications,
dotyczącego sektora MSP, w 2008 roku dokonano zaboru
Wnioski
361 mln jednostek danych. W roku 2009 złodzieje pozyskali
144 mln jednostek zapisów danych, natomiast rok 2010 to
Podsumowując należy stwierdzić, że aby skutecznie zarzą-
761 oszustw cybernetycznych, ale wyciek tylko 4 mln jedno- dzać przedsiębiorstwem w obszarze logistyki w warunkach
stek zapisu. Przestępstwa takie mają również miejsce w Pol- gospodarki opartej na wiedzy, niezbędne jest stosowanie no-
sce. Jak podaje w swoim raporcie z 2011 roku Zespół CERT
woczesnych narzędzi przetwarzania informacji. Dzięki temu
Polska, w roku 2008 obsłużyli oni 1 796 takich incydentów.
przedsiębiorstwo ma możliwość szybszego działania, lepiej
W roku 2009 była to liczba 1 292 incydentów naruszających
zaplanowanego i dostosowanego do potrzeb oraz oczekiwań
bezpieczeństwo informatyczne; lata 2010 i 2011 to odpo- klientów. A co za tym idzie, ma szansę na rozwijanie swojej
wiednio 674 i 605 incydentów. Większość z nich dotyczyła
działalności oraz uzyskiwanie przewagi konkurencyjnej.
przedsiębiorstw.
Koniecznie jednak trzeba pamiętać o wielu zagrożeniach,
Czynniki, które zagrażają bezpieczeństwu informacji zwią- jakie wynikają ze stosowania nowoczesnych technologii in-
zane są m.in. z:
formacyjnych i telekomunikacyjnych. W związku z tym, aby
" wykorzystywaniem nielicencjonowanego sprzętu kompute- się przed nimi bronić, przedsiębiorstwo musi inwestować
rowego,
w środki umożliwiające ochronę pozyskiwania, przetwarza-
" stosowaniem pirackiego oprogramowania,
nia, przesyłania, czy wykorzystywania informacji. Inwesty-
" dużymi kosztami stosowania środków ochrony informacji,
cje takie powinny obejmować zakup specjalistycznej infra-
a co za tym idzie niechęcią ze strony przedsiębiorstw do
struktury (np. zapory sieciowej), szkolenie personelu z za-
ich nabywania,
kresu technik obrony przed cybernetycznymi przestępcami
" używaniem sprzętu oraz oprogramowania nie sprawdzone- oraz zatrudnianie administratorów, którzy będą dbali o sys-
go w zakresie obecności tzw.  pluskiew ,
tematyczne aktualizowanie oprogramowania. Ponadto należy
" wykorzystywaniem do ochrony informacji niewłaściwych
pamiętać o tym, że systemy informatyczne mają swoje słabe
narzędzi ochrony.
strony, co oznacza że informacja raz wprowadzona może
Przestępstwa dotyczące sieci informatycznych mają miej- zostać utracona. Dlatego też informacje trzeba kopiować, czy
sce zarówno w obszarze pozyskiwania, przetwarzania, stoso- to używając backupów, pamięci masowych bądz
replikacji
wania, przesyłania, jak i udostępniania informacji. Mają one
synchronicznych.
również różny charakter i występują pod różną postacią.
Poniżej zostaną omówione pokrótce niektóre z nich.
Streszczenie
Atak skierowany dotyczy konkretnego komputera o wia-
domym IP, jest to atak zaplanowany, gdzie haker poznaje
Współczesne przedsiębiorstwa działają w burzliwym, cią-
słabe punkty swojej ofiary. Natomiast atak losowy, najczę-
gle zmieniającym się otoczeniu. To otoczenie, w którym
ściej stosowany przez hakerów polega na znalezieniu kom-
tworzy się społeczeństwo informacyjne i gospodarka oparta
putera (IP), który ma słabe zabezpieczenia. Atak sieciowy
na wiedzy. Aby zapewnić sobie przetrwanie i skuteczne
dotyczy infrastruktury komunikacyjnej, a jego celem jest
funkcjonowanie w takich warunkach przedsiębiorstwa muszą
zazwyczaj pozyskanie uprawnień do manipulowania usta-
sięgać po wszelkie narzędzia mogące przyczynić się do
wieniami konfiguracyjnymi. Atak na system operacyjny
usprawnienia ich działalności. Narzędzia takie powinny
korzysta z błędów w stosowanych systemach operacyjnych,
umożliwić im realizację celów, jakie przed nimi stoją, po-
natomiast atak aplikacyjny dotyczy np. serwerów poczty
zwalać na wprowadzanie innowacyjnych metod zarządzania
elektronicznej, serwerów DNS, czy serwerów webowych.
oraz pomagać im w osiąganiu przewagi konkurencyjnej.
Inne ze stosowanych ataków to tzw. wirusy, robaki oraz
W związku z tym przedsiębiorstwa niejako zmuszone są do
konie trojańskie, które powodują utratę danych, a w przy-
korzystania z różnorodnych osiągnięć z zakresu nowocze-
padku konia trojańskiego celem jest przejęcie kontroli nad
snych technologii, w tym technologii informacyjnych oraz
zakażonym komputerem i przechowywanymi na nim infor-
komunikacyjnych. Technologie przetwarzania informacji
macjami. Ataki mogą występować także w postaci fałszowa-
ułatwiają proces zarządzania logistyką w przedsiębiorstwie
nia adresu IP, czyli podszywania się pod zaufane adresy IP
oraz umożliwiają dostosowywanie się do wyzwań pojawiają-
i dzięki temu oszukiwania systemów ochrony opierających
cych się w otoczeniu  wykorzystywania szans oraz unikania
się tylko na adresach komputerowych. Należy także uważać
zagrożeń.
na programy do łamania haseł, czy tzw. sniffing, czyli prze-
Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie możliwo-
chwytywanie aktywności w sieci, korespondencji, również
ści, ale też i problemów związanych z zastosowaniem nowo-
haseł.
czesnych technologii przetwarzania informacji w zarządza-
Jedną z możliwości przechwytywania poufnych informacji
niu logistyką w przedsiębiorstwach. W pierwszej części
są także tzw. tylne drzwi, które polegają na tym, iż projek-
podkreślono znaczenie informacji w zarządzaniu logistyką.
tanci oprogramowania pozostawiają sobie ukrytą możliwość
Druga część to przedstawienie oraz opisanie logistycznego
wniknięcia do systemu użytkownika bez posiadania upraw-
systemu informacyjnego i wszelkich korzyści, jakie wynikają
nień do tego. Innymi metodami służącymi do uzyskania
z jego wdrożenia oraz wdrożenia systemów, które wspoma-
niejawnych informacji przez cybernetycznych złodziei są so-
gają zarządzanie logistyką. Ostatnia, trzecia część poświęco-
cjotechnika, inżyniera społeczna, czy socjalna. Są to metody,
na jest zagrożeniom wynikającym ze stosowania systemów
które wykorzystują niewiedzę i łatwowierność użytkowni-
przetwarzania informacji w procesie zarządzania logistyką.
ków systemów informatycznych. Często polegają na tym, że
Z zaprezentowanych treści wynika, iż przedsiębiorstwo
chcąc sprostać wymaganiom współczesnej gospodarki musi
227
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
3. Rutkowski K. (red.), 2001, Logistyka dystrybucji, Difin, War-
sięgać po coraz to nowe rozwiązania  przede wszystkim te,
szawa, s. 173.
z zakresu nowoczesnych technologii  i włączać je w zarzą-
dzanie logistyką. Nie może czynić tego jednak w oderwaniu
4. Szymonik, A., 2010, Technologie informatyczne w logistyce,
od relacji z otoczeniem, zarówno bliższym jak i dalszym.
Placet, Warszawa, s. 36 37.
Ponadto przedsiębiorstwa powinny pamiętać o zapewnieniu
5. Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych
bezpieczeństwa oraz ochrony informacji, a także o właści-
w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych, Raport
wym przygotowaniu do zastosowania ww. systemów. W ar-
Głównego Urzędu statystycznego, 2012.
tykule wykorzystano opracowania zwarte, strony interneto-
6. http://decyzje-it.pl/centrum-wiedzy/erp/artykuly/systemy-infor
we, artykuły, raporty oraz dane statystyczne.
matyczne-wspomagajace-zarzadzanie-przedsiebiorstwem.html,
Słowa kluczowe: informacja, zarządzanie logistyką, logi-
dostęp 23.02.2013.
styczny system informacyjny, systemy informatyczne, bez-
pieczeństwo informacji, przestępstwa cybernetyczne. 7. http://www.logistyka.net.pl/bank-wiedzy/e-gospodarka/item/
6561-systemy-informacyjne-w-zarzadzaniu-logistycznym-w-
transporcie-wodnym-srodladowym, dostęp 23.02.2013.
8. http://www.locos.pl/publikacje/6877-bezpieczestwo-it-sektora-
LITERATURA
maych-i-rednich-przedsibiorstw, dostęp 23.02.2013.
1. Gołembska E., Szymczak M., 1997, Informatyzacja w logistyce
9. http://www.cert.pl/PDF/Raport_CERT_Polska_2011.pdf, dostęp
przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,
23.02.2013.\
s. 53.
2. Flakiewicz W., 2002, Systemy informacyjne w zarządzaniu,
C.H. Beck, Warszawa, s. 28.
228
Logistyka 5/2013