Konwerter
K
o
n
w
e
r
t
e
r
Konwerter
K
o
n
w
e
r
t
e
r
CCIR/OIRT
C
C
I
R
/
O
I
R
T
CCIR/OIRT
C
C
I
R
/
O
I
R
T
2396
2
3
9
6
2396
2
3
9
6
wej (np. z istniejÄ…cej anteny odbior-
Do czego to służy nika) poprzez wejściowy obwód re-
Od poczÄ…tku 2000 roku zostaje zamkniÄ™- zonansowy L1C2 jest skierowany na
ty dolny zakres UKF FM (65,5-74MHz). wzmacniacz w.cz., w układzie wyj-
Częstotliwości te zostaną z biegiem czasu ściowym którego znajduje się ob-
zagospodarowane przez inne służby (głów- wód L2C6. Obydwa obwody
nie ruchome), a stacje radiowe FM będą wzmacniacza są zestrojone w okoli-
nadawały tylko w górnym zakresie FM cy 100MHz (środek pasma CCIR).
(87,5-108MHz). Dla niektórych słuchaczy, Poprzez kondensator C7 wzmocnio-
dysponujących starymi odbiornikami radio- Rys. 1 ny sygnał jest podany na jedno
wymi, wyposażonymi tylko w dolny zakres z wejść mieszacza. Na drugie wej-
UKF, pozostaną wtedy trzy sposoby wyjścia Jest to układ często wykorzystywany ście mieszacza, poprzez separator, dochodzi
z zaistniałej sytuacji: zakup nowego odbior- w głowicach UKF pracujących w zakresach sygnał z oscylatora. Elementem decydują-
nika, przestrojenie starego na zakres górny 87,5-108MHz cym o częstotliwości oscylatora jest obwód
(patrz EdW 12/99), zamontowanie konwer- (fosc=118,7MHz, fpcz=10,7MHz). L4C9, dołączony poprzez kondensator C10.
tera UKF CCIR/OIRT. Na rynku można W jego skład wchodzą cztery zasadnicze W rozwiązaniu modelowym zamiast elemen-
spotkać wiele takich konwerterów, najczę- bloki: tów LC zastosowano rezonator kwarcowy
ściej wykonanych na układach UL1042 (od- RF-wzmacniacz w.cz. 32MHz. Użycie rezonatora jest o tyle dobre,
powiedniki: SO42, K174PS1) lub LA1185. MIX-mieszacz zrównoważony że nie trzeba stroić obwodu rezonansowego,
Ponieważ konwertery z układami UL1042 OSC-oscylator (generator) a konwerter pracuje bardzo stabilnie. Używa-
były już opisywane na łamach EdW, poniżej BUF-separator oscylatora (bufor) jąc obwodów LC można łatwo przystosować
prezentujemy opis wykonania konwertera Podstawowe parametry układu LA1185: konwerter do właściwej częstotliwości pracy
na mało znanym układzie typu LA1185. - częstotliwość
Układ ten, o zupełnie innej konstrukcji, jest pracy: >118MHz
dostępny w kraju w porównywalnej cenie co - napięcie zasila-
UL1042; podobne są również jego parame- nia: 4,5V (1,5-8V)
try. - maksymalna
moc: 150mW
Jak to działa - zakres tempera-
Do budowy konwertera wykorzystano tur pracy: -
specjalizowany układ scalony FM firmy 20...+80oC
SANYO LA1185 w obudowie jednorzędo- Schemat elek-
wej (S9IC). tryczny opisywane-
Schemat blokowy struktury wewnętrznej go konwertera
tego układu scalonego pokazano na rysun- przedstawiono na
ku 1. rysunku 2. Sygnał
z anteny teleskopo- Rys. 2 Schemat ideowy konwertera
Elektronika dla Wszystkich
69
przy nieco gorszej stabilności, a przy tym Do zasilania można wykorzystać wewnę- stotliwości), zaś diamagnetycznego - zmniej-
nieco mniejszej cenie. Sygnał wyjściowy trzny zasilacz radioodbiornika, pamiętając szenie indukcyjności (wzrost częstotliwości).
(różnica częstotliwości sygnałów wejścio- o tym, aby w przypadku napięcia większego Warto przypomnieć w tym miejscu, że ob-
wych mieszacza) z obwodu L3C8 poprzez od 8V w obwód zasilania konwertera włączyć niżenie czętotliwości rezonansowej obwodu
kondensator C12 jest doprowadzony do wej- dobrany rezystor lub - najlepiej - stabilizator LC można uzyskać poprzez ściskanie zwo-
ścia starego odbiornika. Konstrukcja urzą- scalony 78L05 obniżający napięcie do 5V. jów lub dodanie jednego zwoju, a także przez
dzenia jest uproszczona do niezbędnego mi- W pierwszej fazie uruchamiania do zasila- zwiększenie pojemności współpracującego
nimum i zapewnia odbiór tylko wycinka no- nia można użyć baterii płaskiej 4,5V. kondensatora (podwyższenie częstotliwości
wego pasma. Wynika to z tego, że pasmo Jeżeli w układzie zastosowano wszystkie rezonansowej obwodu LC można uzyskać
CCIR jest szersze od pasma OIRT i chcąc elementy sprawne, to strojenie może sprowa- poprzez rozginanie zwojów lub odjęcie jed-
odbierać całe pasmo, należałoby obwód dzić się do ściskania i rozginania cewek na nego zwoju, a także przez zmniejszenie po-
oscylatora wyposażyć w przełącznik oraz najsilniejszy odbiór stacji. Z reguły zawsze jemności współpracującego kondensatora).
dwa albo trzy przełączane rezonatory kwar- w miejscu zamieszkania znajduje się co naj- Na rysunku 4 pokazano różne możliwo-
cowe albo dołączane trymery do kondensa- mniej jedna stacja radiowa o większej mocy ści rozszerzenia zakresu odbieranych stacji,
tora C9. i bezpośrednio po włączeniu zasilania powin- zaś na rysunku 5 - przykładowe nomogra-
W praktyce konwerter z jednym popular- niśmy ją już odebrać. my częstotliwości do odczytu odbieranego
nym rezonatorem może w zupełności za- W przypadku oscylatora bez rezonatora sygnału na skali częstotliwości starego
pewnić odbiór interesującego wycinka pa- kwarcowego cewkę L4 łącznie z kondensato- odbiornika.
sma, gdzie znajduje siÄ™ akurat ulubiona roz- rem C9 najlepiej jest
głośnia radiowa. zestroić używając
miernika częstotli-
Montaż i uruchomienie wości dołączonego
Cały konwerter zmontowano na małej za pomocą wtórnika
płytce drukowanej zamieszczonej we wkład- z
ródłowego (np.
ce. Rozmieszczenie elementów pokazano na opisanego w EdW
rysunku 3. 12/99) do nóżki 8
Wszystkie cewki (powietrzne) można układu scalonego.
bez problemu wykonać własnoręcznie Do sygnalizacji
przez nawinięcie kilku zwojów drutu na poprawnego stroje-
pręcie lub wiertle. W urządzeniu modelo- nia cewek można Rys. 4
wym cewki L1, L2 miały po 4 zwoje, zaś wykorzystać wła-
L3 - 6 zwojów drutu DNE 0,8mm o Å›redni- snorÄ™cznie wyko- REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA
cy 4,5mm. Cewka L4 powinna mieć około nany stroik, składa-
10 zwojów drutu DNE 0,8 nawiniętych na jący się z plastiko-
średnicy około 6mm. Można wykorzystać wej rurki, np. z ka-
gotową cewkę z serii 6x6, np. z oznacze- wałka koszulki izo-
niem 510. lacyjnej, w którą
Zmontowaną płytkę najlepiej jest za- z jednej strony
mknąć w obudowie z blachy pobielanej, wsunięto odcinek
z której należy wyprowadzić przewody zasi- pręta ferrytowego,
lania oraz dwa odcinki przewodu koncen- a w drugi koniec
trycznego we/wy (jeden do anteny, a drugi do pręt diamagnetycz-
wejścia odbiornika). Na płytce drukowanej ny, np. odcinek gru-
znajdujÄ… siÄ™ zaznaczone miejsca do zamonto- bego drutu alumi-
wania przegród ekranujących w postaci niowego lub mo-
"krzyża" (jedna blaszka przechodzi wzdłuż siężnego (mosiężny
układu scalonego, a druga prostopadle na wkręt M3). Wkła-
wysokości nóżki 5), tak aby wszystkie cewki danie do cewki ma-
były od siebie ekranowane. Oczywiście nie teriału ferrytowego
należy zapomnieć o połączeniu masy kon- powoduje wzrost
wertera z masą współpracującego radiood- indukcyjności cew-
biornika. ki (obniżenie czę-
Rys. 3 Schemat montażowy
Elektronika dla Wszystkich
70
Układ modelowy, pomimo braku ekra- wykorzystywany jako konwerter
nowania, pracował poprawnie z jednym 6m/20m(10m). W tym przypadku odbierano
rezonatorem, podnosząc wypadkową czu- sygnały z początku zakresu pasma 50MHz na
Wykaz elementów
łość odbiornika (LUIZA; akurat taki odbiorniku SSB/14MHz oraz 28MHz, podłą-
odbiornik autor miał pod ręką), choć czając rezonator kwarcowy odpowiednio
U
S
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
L
A
1
1
8
5
w pewnych miejscach na skali dało się za- 36MHz i 22MHz. US1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LA1185
uważyć lekkie przebijanie stacji starego Będziemy wdzięczni za wszelkie uwagi
R
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
&!
zakresu. Ponieważ układ był uruchamiany na temat nietypowego wykorzystania opisa- R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22&!
na początku grudnia 1999, kiedy jeszcze nego układu, a zwłaszcza jako konwertera
C
1
,
C
1
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
5
p
F
czynne były obydwa zakresy, sądzić nale- 2m/10m(11m). C1,C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15pF
ży, że w 2000 roku takiego problemu nie Autor zafascynowany dobrymi parame-
C
2
,
C
6
,
C
8
,
(
C
9
,
C
1
0
)
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
p
F
będzie. trami i prostotą układów LA1185 postano- C2,C6,C8,(C9, C10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47pF
Warto dodać, że opisany konwerter po ko- wił zbudować - z wykorzystaniem dwóch
C
3
,
C
4
,
C
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
n
F
rekcji elementów LC był eksperymentalnie takich układów scalonych - cały tor odbior- C3,C4,C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1nF
nika SSB 26-30MHz z zastosowa-
C
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6
,
8
p
F
niem w p.cz. filtru drabinkowego C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6,8pF
złożonego z rezonatorów 40MHz.
C
1
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
n
F
W jednym układzie LA1185 wyko- C11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10nF
rzystano przestrajany oscylator LC
*
X
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
7
,
1
4
5
M
H
z
(
3
2
M
H
z
)
- VFO, a w drugim oscylator kwar- *X . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27,145MHz (32MHz)
cowy - BFO.
L
1
,
L
2
,
L
3
(
L
4
)
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
p
a
t
r
z
t
e
k
s
t
W najbliższym czasie na łamach L1, L2, L3 (L4) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .patrz tekst
EdW przedstawimy opis wykonania
takiego odbiornika umożliwiającego
Uwaga!
odbiór SSB w zakresie 11m/CB
(bÄ…dz
krótkofalarskim 10m), o co
Elementy z gwiazdką nie wchodzą w skład kitu.
E
l
e
m
e
n
t
y
z
g
w
i
a
z
d
k
Ä…
n
i
e
w
c
h
o
d
z
Ä…
w
s
k
Å‚
a
d
k
i
t
u
.
prosiło wielu Czytelników.
Andrzej Janeczek
Komplet podzespołów z płytką jest
K
o
m
p
l
e
t
p
o
d
z
e
s
p
o
Å‚
ó
w
z
p
Å‚
y
t
k
Ä…
j
e
s
t
dostępny w sieci handlowej AVT jako
d
o
s
t
Ä™
p
n
y
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
A
V
T
j
a
k
o
kit szkolny AVT-2396
k
i
t
s
z
k
o
l
n
y
A
V
T
2
3
9
6
Rys. 5
Ciąg dalszy ze strony 68. łem). Ze względu na niewielkie wymiary tliwości rezonansowej zastosowanego prze-
płytki na stronie opisowej nie umieszczono twornika piezo. Czynność tę możemy wyko-
Montaż płytki wykonujemy w typowy oznaczeń diod D1 .... D7, co jednak ze wzglę- nać na słuch, po wymuszeniu stanu wysokie-
sposób, tym razem zapominając nawet, że ist- du na identyczność tych elementów nie ma go na wejściu 5 bramki IC6C (można na czas
nieje coś takiego jak podstawki pod układy najmniejszego znaczenia. Po zmontowaniu regulacji zewrzeć wyjście bramki IC6A do
scalone. Niektóre elementy musimy zamoco- płytki pilota i wywierceniu w obudowie je- masy zasilania).
wać do płytki od strony lutowania. Są to: re- szcze jednego otworu "3mm dla diody LED Układ nadajnika powinien być zasiany
zystor R1(pod układem IC1), trzy diody, możemy zabrać się za montaż odbiornika. napięciem stałym o wartości 6 ... 12VDC,
które raczej nie zmieszczą się pomiędzy przy- Drugą płytkę montujemy zgodnie a rodzaj z
ródła zasilania - bateria 12V, na-
ciskami, rezystor R8 (pod modułem nadajni- z przyjętymi zasadami, rozpoczynając od rzucony został przez typ zastosowanej obu-
ka) i kondensator C1 (także pod tym modu- elementów o najmniejszych gabarytach, dowy. Baterię najlepiej połączyć z płytką za
a kończąc na kon- pomocą styków wykonanych z kawałków
densatorach elek- blachy fosforowej (np. ze styków starego
trolitycznych. Za- przekaz
nika). Do zasilania odbiornika na-
stosowanie pod- pięciem nie przekraczającym 6V najlepiej
stawek uzależnio- będzie wykorzystać cztery bateryjki
ne jest od typu 1,5V typu R6 umieszczone w koszyczku.
i wymiarów obu- Natomiast sposób obudowania odbiornika,
dowy, w której umocowania przetwornika piezo i wykona-
umieścimy zmon- nia styku włączającego alarm zależy wy-
towany układ. łącznie od rodzaju zabezpieczanego obiektu
Zmontowany i wyobraz
ni wykonawcy. MogÄ™ jedynie su-
odbiornik nie wy- gerować, że jako styk włączający alarm do-
maga uruchamia- brze byłoby zastosować włącznik rtęciowy,
nia, ale jedynie zwierający się pod wpływem zmiany poło-
prostej regulacji żenia bagażu. Można też wykorzystać czuj-
polegajÄ…cej na do- niki wstrzÄ…sowe stosowane w alarmowych
strojeniu częstotli- instalacjach samochodowych lub wykonane
wości generatora we własnym zakresie.
Rys. 3 Schematy montażowe z IC6B do często- Zbigniew Raabe
Elektronika dla Wszystkich
71