Politechnika Śląska

Wydział Geologii i Górnictwa

Kierunek: Geologia i Górnictwo

PRACA ZALICZENIOWA

„Wyrobiska górnicze”

Opracowanie:

Radosław Pałyga

Piotr Rynk

Barbara Siwiec

GIG gr. 10

Październik 2009

2

SPIS TREŚCI

Wyrobiska górnicze................................................................................................................ 3
Wyrobiska poszukiwawczo-rozpoznawcze............................................................................ 5
Wyrobiska udostępniające...................................................................................................... 8
Wyrobiska przygotowawcze ................................................................................................ 11
Wyrobiska wybierkowe........................................................................................................ 12
Bibliografia: ......................................................................................................................... 15

3

Wyrobiska górnicze

Wyrobiskami górniczymi nazywane są puste przestrzenie powstałe w kopalinie

użytecznej lub w skale płonnej w wyniku prowadzenia robót górniczych. Inaczej mówiąc,
wyrobisko to wolna przestrzeń w kopalni, pozostała w miejscu, skąd usunięto urobek
górniczy. Wyrobiska górnicze występują zarówno przy eksploatacji odkrywkowej, wtedy
mowa jest o wyrobiskach odkrytych (odkrywki) lub przy eksploatacji pod powierzchnią -
wyrobiska podziemne.

W kopalniach wyrobiska górnicze mogą znajdować się w :

•

Węglu i wtedy mowa jest o wyrobiskach węglowych

•

Kamieniu (skale płonnej) i wtedy nazywają się wyrobiskami kamiennymi

•

Częściowo w węglu, a częściowo w kamieniu, wtedy noszą nazwę wyrobisk
węglowo-kamiennych.

Ze względu na kształt wyrobisk można wyróżnić wyrobiska o kształtach zbliżonych do

sześcianów, prostopadłościanów, graniastosłupów, walców lub ich różnych połączeń.
Natomiast pod względem przekroju poprzecznego tych wyrobisk można wyróżnić:
prostokąty, trapezy, kwadraty, koła, elipsy lub ich odcinki i połączenia.

W kształcie i w budowie wyrobisk górniczych można wyróżnić powierzchnie boczne,

czyli ociosy, powierzchnię górną zwaną pułapem lub piętrem, oraz powierzchnię dolną zwaną
spodkiem. W przypadku gdy wyrobisko zostało wykonane w pokładzie tak, że pułap
wyrobiska jest stropem pokładu, to nazywamy ją stropem wyrobiska, natomiast kiedy
spodek wyrobiska jest spągiem pokładu, to powierzchnię tę nazywa się spągiem wyrobiska.

Rysunek 1 Źródło: Bielewicz T., Prus B., Honysz J.: Górnictwo część I

Czołem wyrobiska nazywana jest powierzchnia, która w skutek urabiania przesuwa się

w głąb calizny. Natomiast przestrzeń wyrobiska przyległa do czoła nazywana jest przodkiem.

Do czynności jakie prowadzą do powstania wyrobiska należą: urabianie, czyli

czynność odspajania skał od calizny, wybieranie urobionej skały zwanej urobkiem. Taki
zespół wyrobisk górniczych połączonych ze sobą w sposób planowy wraz z budowlami i
urządzeniami pomocniczymi, a służący do wydobywania kopaliny, nazywamy kopalnią.

4

Wyrobiska górnicze można podzielić ze względu na różne kryteria. Głównym podziałem

wyrobisk jaki możemy rozpatrzyć jest podział ze względu na przeznaczenie. Wyrobiska
górnicze są dzielone na:

•

Poszukiwawczo-rozpoznawcze, których celem jest znalezienie złoża lub określenie
jego parametrów, do nich zalicza się otwory wiertniczne, szybiki poszukiwawcze,
rowy, sztolnie poszukiwawcze i inne wyrobiska;

•

Udostępniające, czyli te które otwierają dostęp do złoża i umożliwiają jego
eksploatację, należą do nich szyby, sztolnie, upadowe wykonane z powierzchni,
przecznice, przekopy kierunkowe, szybiki i inne. W kopalniach odkrywkowych są to
wyrobiska odkrywające złoże kopaliny użytecznej przez zdjęcie nadkładu. Wyrobiska
te użytkowane są przez długi czas (może to być nawet kilkadziesiąt lat);

•

Przygotowawcze, które mają za zadanie przysposobić złoże do najbardziej
korzystnego sposobu wybierania. Mają one krótkotrwały charakter. Rozróżniany jest
jeszcze podział na:

o

Wyrobiska przygotowawcze główne, dzielące udostępniony pokład na piętra
i pola eksploatacyjne (chodniki, poziomowe, piętrowe, główne wentylacyjne,
główne międzypoziomowe pochylnie i upadowe);

o

Wyrobiska przygotowawcze drugorzędne lub rozcinkowe, dzielące pole
eksploatacyjne na pola wybierania i filary (chodniki wybierkowe,
dowierzchnie). Mają one najkrótszy okres użytkowania, dla ścian wynosi on
kilka miesięcy, dla zabierek kilka dni;

•

Wybierkowe, w których odbywa się zasadnicze wybieranie złoża i które po jej
wybraniu ulegają likwidacji;

•

Specjalne, do których należą rozdzielnie, warsztaty dołowe, pompownie i inne.

Wyrobiska przygotowawcze i wybierkowe nazywane są wyrobiskami eksploatacyjnymi.
Wykonuje się je w kopalinie użytecznej, a czasem również w skale płonnej.

Kolejny podział wyrobisk, to podział ze względu na kryterium kształtu i wymiarów.

Dotyczy on podziału wyrobisk podziemnych, a dzielą się one na:

•

Wyrobiska

korytarzowe,

charakteryzujące

się

nieznacznym

przekrojem

poprzecznym w stosunku do ich długości. W kopalniach wysokość wyrobisk
korytarzowych powinna wynosić co najmniej 1,6 m Do nich zaliczane są szyby,
szybiki, sztolnie, przecznice oraz chodniki;

•

Wyrobiska komorowe, cechujące się znacznie większymi rozmiarami poprzecznymi
niż poprzednie. Najczęściej wyrobiska te mają specjalne przeznaczenie, których
przekrój poprzeczny i długość uzależnione są od liczby oraz wymiarów
zainstalowanych w nich maszyn i urządzeń, a także wymaganych odstępów
ruchowych pomiędzy urządzeniami oraz urządzeniami i obudową. Standardowe
rozmiary wyrobiska komorowego to przekrój powyżej 20m². Do wyrobisk
komorowych zaliczane są podszybia, różne komory maszynowe, elektryczne,
warsztaty dołowe

•

Otwory wiertnicze, które są cylindrycznymi otworami w skorupie ziemskiej
wykonanymi za pomocą robót wiertniczych, średnica ich jest mała w stosunku do
długości. Odwiertami nazywane są otwory gotowe do użytkowania.

•

Wyrobiska wybierkowe, mają różnorakie kształty w zależności od grubości i
nachylenia złoża (pokłady, żyły) oraz praktykowanego systemu wybierania

5

Wyrobiska górnicze można podzielić również w zależności od położenia w

górotworze. Są to wyrobiska poziome, pionowe i pochyłe. Natomiast w stosunku do
rozciągłości pokładu wyrobiska dzielą się na biegnące po rozciągłości, po wzniosie, po
upadzie lub przekątnie(diagonalnie).

Wyrobiska poszukiwawczo-rozpoznawcze

Aby rozpoznać znalezione złoże dokonuje się odsłonięcia go za pomocą górniczych robót

poszukiwawczych (rowy poszukiwawcze, sztolnie i szybiki poszukiwawcze) lub za pomocą
wierceń poszukiwawczych. W zależności od tego czy złoże leży płytko, czy głęboko
podejmowane są odpowiednie warianty. Kiedy złoże znajduje się głęboko, bada się je za
pomocą otworów wiertniczych, a jeśli znajduje się ono płytko- za pomocą górniczych robót
poszukiwawczych. Poszukiwanie złoża polega na określeniu rozciągłości warstw za pomocą
jednego wyrobiska, następnie prostopadle do rozciągłości zakłada się linię poszukiwawczą,
wzdłuż której rozmieszczone będą górnicze wyrobiska poszukiwawcze lub otwory wiertnicze.
ś

adna z warstw nie może zostać pominięta. Odległość między jedną a drugą linią

poszukiwawczą może liczyć od 300 do 3000 m (w innych źródłach od 500 m do 1000). Kiedy
poprzez wyrobisko zostanie ujawnione złoże, takie miejsca są nazywane punktami
stwierdzenia złoża. W przypadku badania złoża nieforemnego, jak również poziomego lub
prawie poziomego zlegania złóż, wyrobiska poszukiwawcze rozmieszcza się za pomocą
siatki, której punkty przecięcia się linii są miejscem wyrobisk.

Do górniczych wyrobisk poszukiwawczych zaliczane są rowy poszukiwawcze, których

wykopy wykonywane są wzdłuż linii poszukiwawczych. Rowy mają zazwyczaj szerokość ok.
1 m oraz grubość do 4 m. Wyrobisko te stosuje się przy stromym zaleganiu warstw o
wychodniach tuż przy powierzchni ziemi, bądź przy zaleganiu warstw pod cienkim
nadkładem. Kiedy głębokość jest większa od 2 metrów lub nadkład tworzą skały sypkie,
stosowana jest obudowa rowu deskami.

Rysunek 2 Źródło: Chudek M., Wilczyński R., śyliński R.: Podstawy górnictwa.

Szybiki poszukiwawcze są pionowymi, a rzadziej pochyłymi wyrobiskami górniczymi o
głębokości do 25 metrów. Zwykle przekrój szybików jest prostokątny o rozmiarach 1x1,5 m
lub 1,5x2m. W przypadku skal zwięzłych szybiki mogą mieć przekrój okrągły (średnica
około 1,2 m) i być wykonane bez obudowy. Przy większej miąższości nadkładu oraz przy
stromym zaleganiu pokładu wskazane jest, aby stosować szybiki połączone z przekopami,
będącymi korytarzami łączącymi szybiki.

6

Rysunek 3 Źródło: Bielewicz T., Prus B., Honysz J.: Górnictwo część I

W rejonach górzystych poszukiwania górnicze prowadzone są za pomocą sztolni
poszukiwawczych, czyli wyrobisk poziomych lub lekko nachylonych mający wlot z
powierzchni, a udostępniających złoże ze stoku góry.

W przypadku dużej miąższości warstw nadkładowych i poziomowego lub słabo

nachylonego zalegania warstw stosuje się wiercenia. Przez otwór wiertniczy stosuje się
wyrobisko cylindryczne wykonane w skorupie ziemskie metodami wiertniczymi. Odwiert
oznacza ukończony otwór wiertniczy obudowany i wyposażony w sprzęt konieczny do
eksploatacji złoża. W kopalniach podziemnych wykonuje się otwory wiertnicze dla celów
technicznych związanych z udostępnieniem i eksploatacja złoża, a więc otwory zsypne,
wentylacyjne, odwadniające, rurowe, kablowe itp. Otwory wierci się najczęściej z
powierzchni można je jednak wykonywać ze sztolni, przecznic lub chodników
poszukiwawczych. Wiercenia wielkośrednicowe (o średnicy od 0,6 do 8,0 m) stosowane są
niekiedy do wykonywania szybów i szybików a w razie potrzeby w celach ratowniczych.

Do głównych czynności jakie wykonywane są przy wierceniu otworów należą:

•

Urabianie skały na dnie otworu

•

Usuwanie zwierciń z dna otworu

•

Zabezpieczenie ścian otworu przed osypywaniem się z nich skały

•

Obieranie próbek przewierconych skał

Z uwagi na głębokość wierceń, dzielone są one na wiercenia głębokie oraz płytkie.

Wiercenia płytkie wykonywane są ręcznie lub mechanicznie (głębokość do 75 m, zazwyczaj
30-50 m). Kierunek otworów jest najczęściej pionowy, ale może też być pochyły lub
poziomy.
Głębokie wiercenia wykonuje się wyłącznie za pomocą specjalnych maszyn wiertniczych,
które umożliwiają obecnie wiercenie do około 10 000 m. Otwory te są w zasadzie tylko
pionowe- wykonuje się je z powierzchni ziemi.
Ze względu na sposób urabiania skały na dnie otworu wiercenia dzieli się na:

•

Udarowe, w których skała kruszona jest przez udar spadającego narzędzia (dłuto)

•

Obrotowe, w których obracające się na dnie otworu narzędzie wiercące (świder,
koronka wiertnicza) kruszy, skrawa lub ściera skałę. Do tych wierceń zaliczane są
również

o

wiercenia okrętne lub ręczne obrotowe, wykonywane w skałach miękkich i
sypkich (gliny iły, żwiry, piaski)

7

W zależności od rodzaju zwiercanych skał, głębokości otworów oraz rodzaju

poszukiwanych złóż wybierana jest odpowiednia metoda wiercenia otworów. Wiercenia
ręczne obrotowe wykonywane są przy użyciu przyrządów składających się ze świdra
łyżkowego lub śrubowego, żerdzi oraz głowicy z drążkiem służącej do obracania przewodu
wiertniczego. Pomocnik wiertacza obraca żerdź za pomocą odpowiednich kluczy.

Rysunek 4 Źródło: Bielewicz T., Prus B., Honysz J.: Górnictwo część I

W skałach bardziej zbitych stosuje się wiercenie udarowe, które wykonuje się

dłutami o przekroju krzyżowym lub płaskim. Świder wiertniczy udarowy musi być obrócony
po każdym uderzeniu o pewien kąt. Przy tego typu wierceniu zarówno udar jak i obrót są
wykonywane mechanicznie według cyklu odpowiedniego dla maszyny wiercącej.

Rysunek 5 Źródło: Chudek M., Wilczyński R., śyliński R.: Podstawy górnictwa

8

W przypadku wykonywania wierceń głębokich o znaczeniu poszukiwawczym stosuje

się najczęściej wiercenia rdzeniowe, które charakteryzuje obrotowy sposób wiercenia.
Zastosowanie tego typu wiercenia umożliwia pobranie próbki przewierconej skały w formie
walca, czyli rdzenia.. Całość procesu wiercenia polega na skrawaniu lub ścieraniu narzędziem
urabiającym (koronką wiertniczą) pierścienia skalnego na obwodzie dna otworu z
pozostawieniem w środku nie naruszonego rdzenia, który wchodzi nie naruszony w do rury
rdzeniowej.

Rysunek 6 Źródło: Chudek M., Wilczyński R., śyliński R.: Podstawy górnictwa

Innym rodzajem wiercenia obrotowego jest wiercenie bezrdzeniowe, które polega na

urobieniu skały na całej powierzchni dna otworu poprzez stosowanie specjalnych świdrów do
wierceń obrotowych typ. „rybi ogon”, „świder gryzakowy”. Ten typ wiercenia umożliwia
rozpoznanie złoża za pomocą analizy zwiercin.

Wiercenia jakie można jeszcze wyróżnić to:

Wiercenia obrotowe małośrednicowe – prowadzone są do głębokości 1200 m. Średnica
otworów do 216 mm. Kierunek pionowy, poziomy lub pochyły.
Wiercenia obrotowe normalnośrednicowe - o średnicach do 120 do 550 mm, prowadzone
są na głębokość do 10 000m.
Otwory wielkośrednicowe- o średnicach powyżej 600 mm (największa 8750 mm).
Początkowo przewiercany jest otwór o małej średnicy, a następnie poszerza się go większymi
ś

widrami.

Wyrobiska udostępniające

Zasadniczym celem wszystkich wyrobisk udostępniających jest połączenie złoża

kopaliny użytecznej z powierzchnią ziemi oraz umożliwienie przygotowania złoża do
eksploatacji. Do wyrobisk udostępniających zalicza się sztolnie, szyby pochyłe, szyby
pionowe, szybiki, przecznice, przekopy, a drąży się je w zależności od naturalnych warunków
zalegania złoża.

9

Podział wyrobisk udostępniających.

•

1.Pionowe

•

2.Poziome

•

3.Pochyłe

1.Do pionowych wyrobisk udostępniających zaliczmy.

•

Szyby

•

Szybiki

•

Dukle

•

Studnie

Szyb (rys. A-1) – Jest to pionowe wyrobisko udostępniające którego długość (głębokość) jest
większa od 200m. Pole przekroju poprzecznego jest większe od 15 m² oraz kont nachylenia
jest większy od 45˚. Funkcje szybu :wentylacyjne, zjazdowe, wydobywcze, materiałowe,
podsadzkowe.

Szybik – Jest to pionowe wyrobisko udostępniające którego długość jest mniejsza niż 200m i
pole przekroju poprzecznego jest mniejsze od 15m².

Dukla – Jest to pionowe wyrobisko udostępniające o głębokości do kilkudziesięciu metrów.
Prowadzone w skałach zwięzłych bez obudowy.

Studnia – Jest to pionowe wyrobisko udostępniające w którym głębokość sięga do
kilkudziesięciu metrów. Prowadzone jest w skałach zwięzłych z obudową.

2. Poziome wyrobiska udostępniające to

•

Przekopy

•

Przecznice

•

Sztolnie

Wyrobiska te drążone są przeważnie z niewielkim nachyleniem do 5‰ w kierunku przewozu
urobku dla ułatwienia pracy lokomotyw i odpływu wody odprowadzanej ściekami do
odwadniania głównego kopalni lub na powierzchnię.

Sztolnia – Jest to podziemne wyrobisko poziome mające wyjście bezpośrednio na
powierzchnie ziemi, przeznaczone do celów komunikacyjnych i wentylacyjnych między
podziemnym złożem a powierzchnią ziemi.

Przecznice i przekopy kierunkowe.

Ze względu na panujące w górotworze ciśnienia oraz ze względów techniczno-
organizacyjnych złoże powinno być wybierane planowo i po kolei, rozpoczynając od
najwyżej położonych jego części. Dzieli się je płaszczyznami poziomymi na poziomy, które
udostępnia się z szybu wyrobiskami korytarzowymi zwanymi przecznicami i przekopami.

Przecznicą nazywa się poziome wyrobisko korytarzowe udostępniające, wydrążone w
skałach płonnych do szybu poprzecznie do linii rozciągłości złoża

10

Przekop stanowi wyrobisko korytarzowe udostępniające, wydrążone w skałach

płonnych od przecznicy równolegle od rozciągłości pokładów.

Przecznice i przekopy stanowią połączenia między szybami i odcinkami złoża przy

czym przecznice mają połączenie bezpośrednie ze złożem(przechodzą przez pokłady), a
przekopy połączyć można z pokładem szybikami służącymi komunikacji i wymianą urobku.
Płaszczyznę poziomą przechodzącą przez przecznicę udostępniającą i oddzielającą położony
nad nią odcinek złoża nazywa się poziomem, a określa się głębokością, na jakiej łączy się
wylot przecznicy z szybem. Na przykład nazwa „poziom 600” oznacza, że połączenie
przecznicy udostępniającej z szybem głównym znajduje się na głębokości 600m, licząc od
zrębu szczytu.

Przecznice i przekopy kierunkowe służą do przewozu urobku, transportu materiałów,

ruchu ludzi doprowadzenia Lu odprowadzenia powietrza, odwadniania, doprowadzenia
energii itp. Ich przekrój poprzeczny musi być dostosowany do pełnienia wymienionych prac i
zadań.

Obok szybów przecznica jest najczęściej stosowanym do udostępnienia wyrobiskiem,

jej kształt może być prostokątny, trapezowy – w skałach bardziej wytrzymałych, lub
sklepiony. Półkulisty i kolisty (rys. A-2) – w skałach mniej wytrzymałych. Wymiary zależą
od funkcji przecznicy (transportowa, wentylacyjna), rodzaju i wymiarów środków
transportowych, szerokości przejść dla ludzi oraz innych urządzeń w wyrobisku. Przeciętne
wymiary przecznicy wynoszą: szerokość do 3.5m, wysokość 2,5m. W zależności od
wytrzymałości skał i czasu istnienia przecznicy jej obudowa może być stalowa, murowa,
betonowa.

3. Pochyłe wyrobiska udostępniające to

•

Szyb pochyły

•

Upadowa

•

Pochylna

Szyb pochyły jest to wyrobisko korytarzowe pochyłe wykonane w skałach otaczających
złoże, mające wlot na powierzchni.

Upadowa jest to wyrobisko korytarzowe niestrome, wykonane w złożu, mające wylot na
powierzchni. Transport prowadzony jest z dołu do góry

Pochylna jest to wyrobisko udostępniające pochyłe prowadzone w złożu, prowadzone na
różnych głębokościach gdzie transport prowadzony jest z góry do dołu


Wybór sposobu udostępniania złóż

Często, aby udostępnić złoże stosujemy różnego rodzaju wyrobiska udostępniające

łącznie. Wybór sposobu udostępniania złoża nie jest łatwy , zależy przede wszystkim od
geologicznych warunków jego zalegania, takich jak ilość pokładów i ich odległość, głębokość
zalegania pokładów, kąt nachylenia pokładów i rzeźba terenu

W terenach górzystych stosujemy udostępnianie za pomocą sztolni. Udostępniamy w tedy
złoże ze stoku góry wyrobiskiem poziomym. Przy bardziej złożonej budowie złoża w celu

11

jego udostępnienia – oprócz stoczni - można stosować szybik ślepy lub przecznicę.
Uzyskujemy wówczas udostępnienie dużej ilości zasobów przy jednoczesnym zmniejszeniu
długości dróg transportowych.

Przy niegłębokim zaleganiu pokładów nachylonych, gdy nakład jest cienki – zależnie od
wytrzymałości skał – stosujemy udostępnianie upadową lub szybem pochyłym, sposób ten ma
wiele wad i obecnie jest stosowany jedynie w wyjątkowych przypadkach. Przy złożach
zasobnych, tzn. o większej ilości pokładów, stosujemy najczęściej udostępnienie szybem
pionowym w połączeniu z przecznicami, zaś gdy złoże zalega nieregularnie, z dużą ilością
zaburzeń geologicznych stosujemy dodatkowe szybiki ślepe.

Wyrobiska przygotowawcze

Udostępnione złoże przygotowuje się do wybierania dzieląc je na sposobne do wybierania
odcinki zwane:
- polami wybierania
- działkami wybierania
- filarami

Podziału tego dokonuje się za pomocą wyrobisk korytarzowych, które w czasie

wybierania pola będą służyć do odstawy urobku, dostawy materiałów, ruchu ludzi,
doprowadzenia powietrza, energii, podsadzki itp.

Zespół tych wyrobisk umożliwia bezpieczne i ekonomiczne korzystne wybranie

kopaliny użytecznej nosi nazwę robót przygotowawczych.

Do wyrobisk przygotowawczych należą:

- chodniki
- dowierzchnie
- przecinki

Chodniki- są to górnicze wyrobiska korytarzowe prowadzone poziomo lub prawie poziomo
do 5 stopni nachylenia, nie mające bezpośredniego wyjścia na powierzchnie ziemi. Drążące
są w złożu dając urobek będący kopaliną użyteczną.

Dowierzchnie- jest każde pochylone wyrobisko korytarzowe łączące dwa lub więcej punktów
znajdujących się na różnych poziomach, wydrążone mniej więcej równolegle do linii
nachylenia pokładu.

Dowierzchnie dostosowaną do transportu w niej urobku nazywa się:
- pochylnia, jeżeli urobek jest opuszczany z góry na dół
- upadową, jeżeli urobek jest wyciągany z dołu do góry

Do wyrobisk przygotowawczych zalicza się:
- chodniki podstawowe
- chodniki piętrowe
- pochylnie polowe

Przeznaczeniem chodnika są zadania jakie musi on spełniać w czasie eksploatacji

przygotowawczego odcinka złoża, a więc już w czasie wykonania robót przygotowawczych,
szczególnie w czasie jego wybierania.

12

Ze względu na przeznaczenie rozróżnia się:
- przewozowe
- transportowe
- dojazdowe
- wodne
- podsadzkowe

W pokładach węgla wyrobiska przygotowawcze zazwyczaj prowadzi się w węglu.

Jeżeli grubość pokładu jest mała i przekrój poprzeczny chodnika nie mieści się w pokładzie to
zachodzi konieczność przybierania spągu lub stropu.

Rysunek 7 Rysunek 8 Źródło: Bielewicz T., Prus B., Honysz J.: Górnictwo część I

Poprzeczne przekroje wyrobisk przygotowawczych powinny być tak dobrane, aby zapewnić
bezpieczne i sprawne wykonanie zadań do których je przeznaczono.

Wyrobiska wybierkowe

Wyrobiska, w których dokonuje się ostatecznego wybierania kopaliny użytecznej i

które pozostają w wyniku tego wybierania, noszą nazwę wyrobisk wybierkowych. Służą one
wyłącznie do wybierania kopaliny użytecznej, dlatego też po jej wybraniu wyrobiska te
ulegają likwidacji.

W wyrobiskach wybierkowych zasadniczymi czynnościami wybierania są urabianie

złoża oraz ładowanie i odstawa urobku.

W celu zabezpieczania pracujących ludzi, maszyn oraz urządzeń wykonuje się

obudowę zabezpieczającą strop i ociosy wyrobiska przed zawaleniem. Po wybraniu kopaliny
użytecznej wyrobisko wybierkowe przestaje być potrzebne i wtedy likwiduje się przez
wypełnienie materiałem skalnym dostarczonych z zewnątrz albo skała płonną z zawału
stropu.

13

Rysunek 9 Źródło: Ostrihansky R.: Eksploatacja podziemna złóż węgla kamiennego

Wyrobiska wybierkowe likwiduję się albo od razu całkowicie, albo częściowo w

miarę postępu wybierania. Zachowuje się taka część wyrobiska jaka jest potrzebna do
wykonywania czynności urabiania kopaliny użytecznej. Dostęp do wyrobisk zlikwidowanych
powinien być tak zamknięty aby nikt nieświadomie nie mógł tam wejść.

Do wyrobisk wybierkowych należą:
- zabierki
- komory
- ubierki
- ściany

14

Rysunek 10 Rysunek 11 Źródło: Bielewicz T., Prus B., Honysz J.: Górnictwo część I

Zabierki- są to górnicze wyrobiska wybierkowe powstające przy wybieraniu pokładu
krótkimi odcinkami szerokości do 10m i długości równej odległościami miedzy chodnikami
filarowymi lub dowierzchniami, przy czym przodek posuwa się zawsze od calizny w stronę
zrobów.

Komory- stanowiące górnicze wyrobiska wybierkowe podobne są do zabierek , lecz maja
znaczne większe wymiary poprzeczne. Prowadzenie oraz utrzymanie wyrobisk komorowych
jest możliwe przy bardzo mocnych stropach, dlatego też rzadko stosowane jest w górnictwie
węglowym, często natomiast przy wybieraniu złoża soli i rud metali.

Ściana- stanowi wyrobisko ubierkowe długości większej od 40m. W polskim górnictwie
węglowych sciany są najczęściej zalecanymi i stosowane wyrobiskami wybierkowymi. Ich
długości wynoszą przeważnie od 100m do 200m ,ale bywają też dłuższe.

15

Bibliografia:

Bielewicz T., Prus B., Honysz J.: Górnictwo część I. Wyd. Śliskie Wydawnictwo Techniczne,
Katowice 1993.
Chudek M., Wilczyński R., śyliński R.: Podstawy górnictwa. Wydawnictwo „Śląsk”.
Katowice. 1977
Staroń Tadeusz: Górnictwo ogólne. Lublin 1995.
Ostrihansky R.: Eksploatacja podziemna złóż węgla kamiennego. Wyd. Politechnika Śląsk,
Gliwice 1993.