Lek. med. Tomasz Sierzputowski



Bakterie znajdujące się stale (resident flora) i

przejściowo (trasnient flora).



W okolicach odsłoniętych- bakterie pochodzące z

otoczenia (najczęściej gronkowce), w fałdach

skórnych – G(-), G(+), gronkowce.



Czynniki sprzyjajace rozwojowi naturalnej flory

◦

Kwaśny odczyn pH skóry

◦

Pot i łój

◦

Naturalne antybiotyki (lizozym)



Zakażenia gronkowcowe

◦

Zapalenie mieszków włosowych (folliculitis)

◦

Figówka (sycosis)

◦

Czyrak i czyrak gromadny (furunculus, carbunculus)

◦

Ropnie mnogie pach

◦

Ropnie mnogie niemowląt

◦

Liszajec pęcherzowy noworodków

◦

Zapalenie pęcherzowe i złuszczające skóry



Zakażenia paciorkowcowe

◦

Róża (erysipielas)



Zakażenia mieszane lub innymi bakteriami

◦

Liszajec zakaźny

◦

Gram-ujemne zapalenie mieszka włosowego

◦

Niesztowica

◦

Piodermia przewlekła



Zetknięcie się z czynnikiem etiologicznym.

◦

Pochodzenia środowiskowego

◦

Uaktywnienie własnej flory np. Pod wpływem

urazów



Odporność osobnicza

◦

Odporność komórkowa

◦

Odporność humoralna



Stan zapalny ujścia mieszka przechodzący
w dalszym przebiegu na cały mieszek i
otoczenie.



Wykwitem pierwotnym jest żółtawy
pęcherzyk ropny o napiętej pokrywie, często
przebity włosem i otoczony rąbkiem
zapalnym



Umiejscowienie – twarz, tułów, kończyny.



Zmiany rozsiane lub zgrupowane.



Wykwity tworzą się w ciągu kilkunastu

godzin.



Ewolucja zmian trwa kilka dni.



Przy głębokich zmianach może dojść do
powiększenia okolicznych węzłów
chłonnych.



Rozpoznanie ustala się na podstawie
obecności wykwitów krostkowych
związanych z mieszkiem włosowym.



Różnicowanie

◦

Osutki przymieszkowe jodowe i bromowe

(jododermia i bromodermia) – dodatkowe objawy

ogólne

◦

Wykwity krostkowe pochodzenia zawodowego

(oleje, smary)

◦

Trądzik pospolity (występują zaskórniki)

◦

Trądzik sterydowy (tułów i twarz)



Leczenie

◦

Pojedyncze zmiany - miejscowo antybiotyk np. w
aerozolu (neomycyna, tetracyklina, pimafucin,
bacytracyna)

◦

Zmiany rozległe – antybiotyk według
antybiogramu, sulfonamidy (biseptol)



Przewlekłe ropne zapalenie mieszków
włosowych



Wykwity, krostkowe i grudkowe, czasem
rozmiękające guzy ropne



Włosy łatwo usuwalne



Umiejscowienie

◦

Owłosiona skóra twarzy (czasem głowy)



Wielomiesięczny lub wieloletni przebieg



Mogą powstawać blizny zanikowe w

skutek uszkodzenia brodawek włosowych



Rozpoznanie

◦

ropne zmiany w otoczeniu mieszków włosowych

◦

Występowanie u mężczyzn

◦

Długi przebieg



Różnicowanie

◦

Grzybica z odczynem zapalnym ( szybszy
przebieg, rozstrzyga badanie mykologiczne)

◦

Gróźlica toczniowa



Ropne zapalenie okołomieszkowe z
wytworzeniem czopa martwiczego (czyrak)



Liczne czyraki w różnym okresie rozwoju
(czyraczność)



Wykwitem pierwotnym jest sinoczerwony i
żywo bolesny guzek.



Po 4-6 dniach na szczycie guzka pojawia się
krosta przebita włosem (pod nią wytwarza
się tkanka martwicza)



Kilka dni później powłoka zmiany pęka
(znajdujący się wewnątrz czop martwiczy
oddziela się samoistnie lub można go
wycisnąć).



Powstała w ten sposób kraterowata zmiana
goi się zwykle z pozostawieniem blizny



Zmiany umiejscowione na twarzymo gą

prowadzić do poważnych powikłań tj.

Zapalenie zatoki jamistej, zapalenie opon

mózgowych.



Czyraki pojedyńcze zwykle szybko ustępują,

w przypadku zmian mnogich choroba może

mieć charakter przewlekły i powikłany

(ropowica, czyrak gromadny)



Rozpoznanie

◦

Stwierdzenie nacieku zapalnego wokół mieszka

włosowego

◦

Czop martwiczy

◦

Bolesność

◦

Szybki przebieg



Powstaje w wyniku zlewania czyraków.



Często towarzyszy wyniszczeniu.

◦

Niedożywienie

◦

Choroby uogólnione



Liczne czopy martwicze w zlewnym

i nacieczonym ognisku.



Przewlekły przebieg



Znaczna bolesność



Wyleczenie zależy od choroby podstawowej



Czyraki pojedyncze

◦

Kompres ichtiolowy

◦

Po wykształceniu się czopa ropnego – usunięcie

go



W czyraczności leczenie choroby

podstawowej (wyniszczenie, cukrzyca),

antybiotyki ogólnoustrojowo, postępowanie

miejscowe jak w czyrakach pojedynczych



Głębokie guzy zapalne ze skłonnością do

rozmiękania i bliznowacenia



Zakażenie dotyczy gruczołów apokrynowych

◦

Nie występuje przed okresem pokwitania



Nadmierne pocenie sprzyja powstawaniu zmian



Głownym czynnikiem etiologicznym jest

gronkowiec złocisty

, potem dołączają się także

bakterie G(-) – proteus, E. coli



Wykwitem pierwotnym jest guzek ulegający
rozmiękaniu i przebiciu



Dotyczny najczęsciej pach – obustronnie,
rzadziej – narządy płciowe, odbyt, brodawki
sutkowe u kobiet)



Rozpoznanie

◦

Występowanie głeboko usadowionych guzków
wypełnionych ropą

◦

Występujące w okolicach występowania
gruczołów apokrynowych

◦

Przewlekły przebieg



Różnicowanie

◦

Czyraki (brak przetok, jam ropnych)

◦

Gruźlica rozpływna (mniejsza bolesność)

◦

Trądzik skupiony (inne okolice zmian)



Leczenie

◦

10% maść ichtiolowa miejscowo

◦

Antybiotykoterapia

◦

Leczenie hormonalne

◦

chirurgia



Liczne rozsiane rozmiękające guzy zapalne.



Dotyczy głównie części wyprowadzających
gruczołów potowych.



Usposabiają zaniedbania higieniczne,
niedożywienie, spadek odporności.



Wykwitem pierwotnym jest guz podskórny

pokryty normalnie zabarwiona lub zaczerwienioną

skórą ( ma tendencje do rozmiękania).



Umiejscowienie

◦

Tułów ( plecy i pośladki)

◦

Kończyny



Przebieg ostry, podostry, często nawrotowy.



Rozpoznanie

◦

Występowanie z charakterystycznych zmian

◦

Wiek niemowlęcy

◦

Brak czopów martwiczych



Różnicowanie

◦

czyraczność



Leczenie

◦

Chirurgiczne – nacinanie i oczyszczanie

◦

Miejscowo – kąpiele odkażające, pielęgnacja

◦

Ogólne – antybiotyki wg antybiogramu



Ostry stan zapalny skóry i tkanki

podskórnej

◦

Wysoka gorączka

◦

Szybki przebieg



Powstaje często w wyniku urazów,

zaburzeń krążenia żylnego lub chłonnego



Najczęstszy czynnik etiologiczny –

paciorkowce grupy A



Obrzęk i ostry stan zapalny skóry i tkanki
podskórnej



Bardzo wyraźne odgraniczenie od otoczenia



Nieregularny kształt związany z szerzeniem
się zakażenia drogą naczyniową
(smugowate wypustki)



Znaczna spoistość ogniska chorobowego.



Zwiększone ucieplenie.



Skóra napięta, wygładzona, lśniąca.



Mogą pojawić się pęcherze (obrzęk

warstwy brodawkowatej skóry).



W ciężkich przypadkach – martwica i

zgorzel.



Najczęstszym umiejscowieniem jest twarz.



Objawy podmiotowe – ból i pieczenie,

dreszcze.



Powikłania

◦

Częste nawroty choroby

◦

Trwały obrzęk (twarz, narządy płciowe, kończyny

– słoniowacizna)



Rozpoznanie

◦

Wyraźnie odgraniczony stan zapalny skóry

◦

Nagły początek i szybki przebieg

◦

Zwyżki temperatury i dreszczy



Różnicowanie

◦

Zmiany na kończynach



Zakrzepowe zapalenie żył



Rumień guzowaty

◦

Zmiany na twarzy



Toczeń rumieniowaty (mniej gwałtowny przebieg)



Półpasiec – zmiany początkowe (brak gorączki)



Róża nowotworowa ( szerzący się nowotwór)



Wykwity pęcherzowo-ropne zasychające w

miodowo-żółte strupy.



Znaczna zakaźność.



Zakażenie zewnątrzpochodne (przedmioty)

lub wewnątrzpochodne (błonya śluzowa

jamy nosowo – gardłowej).



Umiejscowienie- twarz w okolicy jamy ustnej
i nosa, paznokcie



Okres trwania – kilka lub kilkanaście dni



Rozpoznanie

◦

Stwierdzenie charakterystycznych wykwitów

◦

Występowanie na częściach odsłoniętych

◦

Brak objawów podmiotowych

◦

Nagły początek, szybki przebieg



Różnicowanie

◦

Zliszajcowienie

◦

Zajady



Leczenie

◦

Miejscowo antybiotyki lu bśrodki odkażające

◦

Czasem doustne antybiotyki ( panicyliny)



Wykwit pęcherzowo – ropny

przekształcające się w owrzodzenie pokryte

strupem.



Czynniki etiologiczne jak w liszajcu

zakaźnym.



Usposabiają

◦

Zaniedbania higieniczne

◦

Niedożywienie, wyniszczenie



Umiejscowienie – kończyny dolne
(podudzia), tułów, pośladki oraz rzadko
kończyny górne.



Okres trwania – kilka tygodni.



Różnicowanie

◦

Czyrak (obecność czopa ropnego, silna bolesność)

◦

Piodermia gangrenosum (szybszy i głębszy rozpad

tkanek, obwodowe szerzenie się).



Leczenie

◦

Ogólne – antybiotyki, zwalczanie czynników

usposabiających

◦

Miejscowo –nacięcie pęcherzy i oczyszczenie, następnie

aerozole i kremy z antybiotykiem



Przewlekłe zapalenie skóry o różnorodnym
obrazie klinicznym z obecnością owrzodzeń
i przetok.



Umiejscowienie – pośladki, okolica pachwin,
kończyny dolne.



Długi okres trwania



Różnicowanie

◦

Gruźlica rozpływna

◦

Grzybica głęboka

◦

Piodermia zgorzelinowa



Zmiany zapalno obrzękowe.



Często w obrębie rąk.



Narażone są szczególnie osoby stykające

się z zakażonym materiałem zwierzęcym.

◦

Weterynarze, rzeźnicy, kucharze, gospodynie

domowe)



Czynnikiem etiologicznym jest

włosowiec

różycy.



Zmiany maja charakter ostro

odgraniczonego rumienia zajmujące

grzbietowe powierzchnie jednego lub kilku

palców (bez paliczków).



Szerzą się na grzbiet ręki, obwodowo,

ustępują w części środkowej.



Początkowo może występować swędzenie,

pieczenie i ból.



Rozpoznanie

◦

Ostro odgraniczone zmiany zapalne

◦

Umiejscowienie na rękach

◦

Szybki przebieg

◦

Brak objawów ogólnych

◦

Kontakt z materiałem zwierzęcym



Różnicowanie

◦

Róża (objawy ogólne, umiejscowienie)

◦

Rumień wielopostaciowy (większa liczba
wykwitów, inne umiejscowienie)

◦

Rumień przewlekły pełzakowaty (powolny
przebieg, umiejscowienie na tułowiu i
odsiebne części kończyn)



Leczenie

◦

Miejscowo – okłady z 2% roztworu ichtiolu

◦

Ogólnoustrojowo – antybiotyki (penicylina
prokainowa, erytromycyna)



Dobrze odgraniczone złuszczające się
ogniska rumieniowe.



Umiejscowione głownie w okolicy pachwin.



Czynniki etiologiczny – maczugowiec
(Corynebacterium minutissimum).



Niewielka zakaźność.



Wykwity mają charakter rumieniowych plam barwy różowej

potem żółtawej i ciemnobrunatnej z otrębiastymi

złuszczeniami powierzchni.



Zajęte są

◦

głównie uda

◦

u mężczyzn – miejsce przylegania worka mosznowego,

◦

rzadziej doły pachowe

◦

przestrzenie międzypalcowe stóp



Wielomiesięczny okres trwania



Rozpoznanie

◦

Charakterystyczne wykwity i umiejscowienie

◦

Przewlekły przebieg

◦

Brak objawów ogólnych

◦

Rozstrzygające badania laboratoryjne

◦

Pomarańczowo – czerwone świecenie w lampie

Wooda



Różnicowanie

◦

Grzybica pachwin (większy stan zapalny, inne
wykwity)

◦

Wyprzenie drożdżakowe lub w przebiegu
wyprysku ( większy stan zapalny)



Leczenie

◦

Miejscowo 5% maść erytromycynowa

◦

Preparaty imidazolowe (canestan, miconazol,
ketoconazol)

◦

Ogólnie erytromycyna



Zapalenie tkanki podskórnej i skóry.



Deskowato twarde guzy rozmiękające ze
skłonnością do przebijania.



Czynnik etiologiczny – promieniowce
beztlenowe (actinomyces israeli)



Z pękniętych guzów wydobywa się
wydzielina w postaci żółtych ziarenek.



Czasem występuje gorączka.



Choroba może zajmować narządy
wewnętrzne ( płuca)



Rozpoznanie

◦

Charakterystyczne zmiany skórne

◦

Umiejscowienie w okolicy podżuchwowej
(szczękościsk)

◦

Nie powiększone węzły chłonne

◦

Choroba często związana z próchnicą zębów



Różnicowanie

◦

Ropień i ropowica odzębowa

◦

Gruźlica rozpływna

◦

Nowotwory (raki)



Leczenie

◦

Antybiotyki – penicylina prokainowa,

cefalosporyny, klindamycyna



Czynnik etiologiczny – borelia burgdorferi



Powstały nagle i szybko szerzący się
obwodowo rumień w miejscu ukłucia przez
kleszcza.



Charakterystyczny obrąbek przejaśnienia
położony obwodowo od ukłucia kleszcza.



Rozpoznanie

◦

Obrączkowate zmiany rumieniowe

◦

Wywiad ukłucia przez kleszcza

◦

Powolne szerzenie się



Różnicowanie

◦

Rumienie szerzące się obwodowo o innej etiologi



Leczenie

◦

Antybiotykoterapia doustna (amoksycylina,

doksycyklina, erytromycyna, tetracyklina)



Zmiana guzowata powstała w miejscu
ukłucia kleszcza.



Rzekomy rozrost limforetikularny.



Zmiana zwykle pojedyncza, sinoczerwona o
miękkiej konsystencji, dobrze odgraniczona
i nie ulegająca rozpadowi



Umiejscowienie – płatek ucha, twarz.



Rozpoznanie

◦

Badanie histologiczne

◦

Badanie serologiczne



Różnicowanie

◦

Chłoniaki złośliwe

◦

Sarkoidoza

◦

Gruźlica

◦

Toczeń rumieniowaty



Leczenie

◦

Jak w rumieniu pełzającym



Zapalne a następnie zanikowe zmiany
skóry kończyn.



Przebieg przewlekły



Występuje głownie w Europie środkowej i
północnej (tereny zalesione)



Wykwity początkowo to czerwone plamy, w
dalszym przebiegu skóra staje się
bibułkowato pomarszczona z
przeświecającą siecią naczyń



Zmiany jednostronne lub na
wszystkichkończynach



Układ zmian jest dystalny

◦

w obrębie kończyn dolnych zmiany dochodza do

przodu pachwin a od tyłu do pośladków

◦

W obrębie kończyn górnych – do łokci



Czasem tworzą się ogniska

twardzinopodobne



Rozpoznanie

◦

Typowy obraz chorobowy

◦

Badanie histologiczne

◦

Pokłucie przez kleszcza



Różnicowanie

◦

Zmiany twardzinopodobne należy różnicować z

twardzina skórną



Leczenie

◦

Takie jak w przypadku innych borelioz skórnych