Finanse Unii Europejskiej

Prawo finansów publicznych

Dr Piotr Pomorski

1

Unia Gospodarczo – Walutowa

( Economic And Monetary Union)

• Unia celna:

brak granic

wewnętrznych

• Wspólny rynek:

zasady swobodnego

przepływu:

» osób
» kapitału
» towarów i usług

• Wspólna waluta

( od 1.01.1999 r.)

Dr Piotr Pomorski

2

Polityka finansowa w UE

(ToFUE, art. 119)

• Jednolita

( dla całej

UE)

polityka

pieniężna

realizowana przez

Europejski

Bank

Centralny – jego

główne funkcje:

– Monopol

emisyjny euro

– Stabilność cen

– Równowaga

płatnicza

• Autonomiczna

( dla

każdego kraju UE)

polityka gospodarcza

,

z zastrzeżeniem:

– możliwości jej koordynacji

przez organy UE

( dla

poszanowania gospodarki

wolnorynkowej i uczciwej

konkurencji)

– konieczności harmonizacji i

dostosowania

przepisów

prawa krajowego

– prawa

objęcia

kraju

członkowskiego procedurą

nadmiernego deficytu

Dr Piotr Pomorski

3

Prawo UE a prawo krajowe

•

Harmonizacja prawa = uzgodnienie treści i

standardów prawnych obowiązujących w UE +

deklaracja poddania się tym standardom przez

wszystkie kraje członkowskie

Acquis communautaire

= dorobek prawny Wspólnot

Europejskich.

•

Dostosowanie prawa = zmiana ustawodawstwa

krajowego, której celem jest przyjęcie wszystkich

(zharmonizowanych) regulacji prawnych UE bez

negocjacji.

Dr Piotr Pomorski

4

Ewolucja eurostrefy

Data

Kraj

Euroland / UE

1.01.1999 r.

UE

(-) GBR

(-) SWE

(-) DEN

12 / 15

1.01.2007 r.

+ SLO

13 / 25

1.01.2008 r.

+ CYP + MAL

15 / 27

1.01.2009 r.

+ SVK

16 / 27

1.01.2011 r.

+ EST

17 / 27

Dr Piotr Pomorski

5

Polska a problem euro

1. Status derogacji

[„kraj trzeci wobec euro”] –

wyłączenie stosowania waluty euro i podległości
EBC

2. Traktat akcesyjny nie zawiera żadnego terminu

ani zobowiązania Polski do przyjęcia waluty
euro,

3. Kryteria konwergencji

[ zbieżności gospodarki

kandydata z modelową gospodarką państw
unijnych].

Dr Piotr Pomorski

6

Kryteria konwergencji

1/ Stan finansów publicznych

dług publiczny < 60 % PKB

deficyt < 3% PKB

2/ Wskaźniki inflacji i stóp kredytowych

banku centralnego

INFLACJA + max. 1.5%

średnia z 3 krajów

o najniższej inflacji

STOPA KREDYTÓW + max.

2,0%

USTALANA PRZEZ

BANK CENTRALNY

Wartość referencyjna

Dr Piotr Pomorski

7

Kryteria konwergencji

3/ Stabilność waluty:

Wahania kursu waluty kraju kandydującego do

strefy euro nie mogą odbiegać na więcej niż 15%
od kursu parytetowego przez okres 24 miesięcy
przed przystąpieniem do strefy euro

---------------------------------- + 15 %

KURS USTALONY
PRZEZ EBC
---------------------------------- - 15 %

Dr Piotr Pomorski

8

Polityka budżetowa UE

(ToFUE, art. 310 – 312)

Dr Piotr Pomorski

9

Zasoby własne UE - definicja

• Przymusowe...........

• Nieodwołalne...........

• Automatycznie przekazywane.........

..........kwoty wpłacane do budżetu UE przez kraje

członkowskie w celu pokrycia wydatków UE.

Górny limit zasobów własnych

( = suma składek członkowskich

= limit dochodów UE

= limit wydatków UE)

< 1,23% dochodu narodowego brutto całej UE

Dr Piotr Pomorski

10

Zasoby własne UE na 2011 rok

( w mld € )

TYTUŁ WPŁATY

WPŁYWY

UE

WPŁATA

POLSKI

UWAGI

A

OPŁATY ROLNE I

WYRÓWNAWCZE

0,12

0,012

DLA UE PRZEKAZUJE SIĘ ¾

KRAJOWYCH WPŁYWÓW

B

CŁA HANDLOWE

16

0,33

JAK WYŻEJ

C

PODATEK VAT

14

0,55

DLA UE PRZEKAZUJE SIĘ 0,3%

KRAJOWYCH WPŁYWÓW

D

WPŁATY

BEZPOŚREDNIE

(OPARTE NA PKB)

94

2,7

ŁĄCZNA SUMA WPŁAT:

D = WYDATKI UE

MINUS [ A + B + C]

INDYWIDUALNA KWOTA

WPŁAT:

PKB POL / PKB UE

RAZEM

126 500

3 720

POLSKA FINANSUJE OK. 3,3 %

BUDŻETU UE.

Dr Piotr Pomorski

11

Skala transferów finansowych między Polską a UE

( w mld zł)

Płatnik brutto:
Środki własne UE <
środki europejskie

Płatnik netto:
Środki własne UE >
środki europejskie

Dr Piotr Pomorski

12

Środki europejskie w budżecie

krajowym

Donator:

1/ UE

– Fundusze strukturalne

– Fundusze Wspólnej

Polityki Rolnej

2/ Kraje EFTA

( European Free Trade

Association)

– Norweski Mechanizm

Finansowy

– Polsko – Szwajcarski

Program Współpracy

Odrębności w traktowaniu

(NFP 202 i nast.)

• Oddzielne rachunki bankowe

( bez mieszania się ze

środkami krajowymi)

• Cele

alokacji

wyznaczone

przez donatora ( a nie przez

podmiot krajowy)

• Sprzeniewierzenie się celom

przez beneficjenta:

– Zwrot ( + odsetki) na

rachunek donatora

– Wykluczenie (3 lata) z

finansowania unijnego

Dr Piotr Pomorski

13

Budżet środków europejskich

(NFP 117 i nast.)

A = dochody na realizację zadań

współfinansowanych przez UE

B = wydatki refundowane przez UE

A > B

nadwyżka budżetu środków

europejskich

A < B

deficyt budżetu środków europejskich

Dr Piotr Pomorski

14

Transfer środków

europejskich

Dr Piotr Pomorski

15

Podstawowe cele wydatków

UE

Wspólna Polityka Rolna

(ok. 70% wydatków UE)

Fundusze strukturalne

(ok. 25% wydatków UE)

Dr Piotr Pomorski

16

Zasady budżetowe w UE

Jednolitości

Cały budżet zawiera się w 1 dokumencie

Jednostką rozliczeniową jest euro

Uniwersalizmu

Zakaz łączenia konkretnych dochodów

z określonymi wydatkami

Specyfikacji

Nakaz podziału budżetu według

klasyfikacji środków i ich celów

Jednoroczności

Środki budżetowe muszą być wykorzystane

w ciągu roku budżetowego

Równowagi

Prognoza dochodów = Limit wydatków,

Nie istnieje pojęcie deficytu UE

i długu publicznego UE

Przejrzystości

Rzetelność informacji o wykonaniu

i rozliczeniu budżetu UE

Dr Piotr Pomorski

17

Zarys procedury budżetowej

w UE

Termin

Czynność

Do 1 VII Wszystkie instytucje UE sporządzają preliminarze

budżetowe na rok przyszły

Do 1 IX

Komisja Europejska przedstawia projekt budżetu

Do 5 X

Rada UE uchwala budżet i przekazuje go Parlamentowi

Europejskiemu ( ma 45 dni na ewentualne poprawki)

Do 20 X

Projekt wraca do Rady, która ma 15 dni na zatwierdzenie

wydatków obligatoryjnych

Do 5 XII Projekt wraca do Parlamentu, który ma 15 dni na

zatwierdzenie wydatków fakultatywnych

Do 20

XII

Uchwalenie budżetu przez Parlament

1 I

Wejście budżetu w życie ( w razie jego braku w styczniu

prowadzi się gospodarkę finansową na podstawie

zeszłorocznego budżetu)

Dr Piotr Pomorski

18