Ekonomia

Ekonomia

Wykład 11

Bezrobocie i inflacja. Krzywa Philipsa

Inflacja



INFLACJA

– zjawisko (proces) wzrostu

ogólnego poziomu cen dóbr w pewnym okresie



DEFLACJA

– zjawisko (proces) spadku

ogólnego poziomu cen dóbr w pewnym okresie



STAGFALCJA

– zjawisko inflacji połączone ze

stagnacją gospodarcza



SLUMPFLACJA

– zjawisko inflacji połączone z

recesją gospodarczą (bezrobociem)

Typy inflacji ze względu na
kryteria



Tempo



pełzająca



krocząca



galopująca



hiperinflacja



Ruch cen



jawna (otwarta, cenowa)



ukryta (tłumiona) – nawis inflacyjny



Czas



sekularna



okresowa



Możliwość oddziaływania



kontrolowana



żywiołowa



Źródło pochodzenia



wewnętrzna



importowana

Mierniki inflacji



CPI

(consumer price index) – indeks zmian cen

towarów konsumpcyjnych (żywność, odzież,
energia, itp.), stała podstawa i stała struktura



PPI

(producer price index)



deflator PKB











n

i

i

i

i

c

u

c

c

Wsk

1

0

0

1

)

100

(

Teorie inflacji



INFLACJA POPYTOWA

– wywołana przez

nadwyżkę popytu nad podażą na rynku dóbr,

powstanie tzw. luki inflacyjnej

Y

AD

AD’

AD

Y potencjalny

luka inflacyjna

45°

AD = C + I + G

Teorie inflacji



INFLACJA KOSZTOWA (PODAŻOWA)

–

wywołana wzrostem cen czynników
produkcji



INFLACJA INERCYJNA

– wynikająca z

oczekiwań inflacyjnych



INFLACJA JAKO ZJAWISKO PIENIĘŻNE

–

wywołana nadwyżką podaży pieniądza w
obiegu

M x V = P x Q

Skutki inflacji



redystrybucja dochodów i majątku



spadek realnych płac



„koszt zdzieranych zelówek”



„koszt zmienianych jadłospisów”



pogorszenie stosunków społecznych



zniekształcenie informacyjnej funkcji ceny



drenaż podatkowy



iluzja pieniężna

Metody przeciwdziałania
inflacji



Polityka administracyjnego ustalania cen



Polityka pieniężna – sterowanie podażą
pieniądza



Polityka fiskalna – odpowiednie
wydatkowanie z budżetu, konstruowanie
budżetu przy założeniu inflacji



Polityka płacowa

Inflacja w Polsce

Rok

Wskaźnik

cen

przy

podstawie

rok

poprzedni

 = 100

Rok

Wskaźnik

cen

przy

podstawie

rok

poprzedni

 = 100

Rok

Wskaźnik

cen

przy

podstawie

rok

poprzedni

 = 100

Rok

Wskaźnik

cen

przy

podstawie

rok

poprzedni

 = 100

1950

107,5

1965

100,9

1980

109,4

1995

127,8

1951

109,6

1966

101,2

1981

121,2

1996

119,9

1952

114,4

1967

101,5

1982

200,8

1997

114,9

1953

141,9

1968

101,6

1983

122,1

1998

111,8

1954

93,7

1969

101,4

1984

115,0

1999

107,3

1955

97,6

1970

101,1

1985

115,1

2000

110,1

1956

99,0

1971

99,9

1986

117,7

2001

105,5

1957

105,4

1972

100,0

1987

125,2

2002

101,9

1958

102,7

1973

102,8

1988

160,2

2003

100,8

1959

101,1

1974

107,1

1989

351,1

2004

103,5

1960

101,8

1975

103,0

1990

685,8

2005

102,1

1961

100,7

1976

104,4

1991

170,3

2006

101,0

1962

102,5

1977

104,9

1992

143,0

2007

 102,5 

1963

100,8

1978

108,1

1993

135,3

2008 

104,2 

1964

101,2

1979

107,0

1994

132,2

 

 

Inflacja w UE

Tabela 15

ZHARMONIZOWANE WSKAŹNIKI CEN KONSUMPCYJNYCH

procentowa zmiana w porównaniu z analogicznym okresem roku

poprzedniego (t/t-12)

2006

VII

VIII

IX

X

XI

XII

UE25

UE25

2,4

2,3

1,9

1,8

2,1

2,1*

Strefa Euro

Euro-

zone

2,5

2,3

1,8

1,6

1,8

1,9*

Belgia

BE

2,4

2,3

1,9

1,7

2,0

2,1

Republika Czeska

CZ

2,4

2,6

2,2

0,8

1,0

1,5

Dania

DK

2,0

1,9

1,5

1,4

1,8

1,7

Niemcy

DE

2,1

1,8

1,0

1,1

1,5

1,4

Estonia

EE

4,5

5,0

3,8

3,8

4,7

5,1

Grecja

EL

3,9

3,4

3,1

3,1

3,2

3,2

Hiszpania

ES

4,0

3,8

2,9

2,6

2,7

2,7

Francja

FR

2,2

2,1

1,5

1,2

1,6

1,7

Irlandia

IE

2,9

3,2

2,2

2,2

2,4

.

Włochy

IT

2,3

2,3

2,4

1,9

2,0

2,1

Cypr

CY

2,8

2,7

2,2

1,7

1,3

1,5

Łotwa

LV

6,9

6,8

5,9

5,6

6,3

6,8

Litwa

LT

4,4

4,3

3,3

3,7

4,4

4,5

Luksemburg

LU

3,4

3,1

2,0

0,6

1,8

2,3

Węgry

HU

3,2

4,7

5,9

6,3

6,4

6,6

Malta

MT

3,6

3,0

3,1

1,7

0,9

0,8

Niderlandy

NL

1,7

1,9

1,5

1,3

1,6

1,7*

Austria

AT

2,0

2,1

1,3

1,3

1,6

1,6

Polska

PL

1,4

1,7

1,4

1,1

1,3

1,4

Portugalia

PT

3,0

2,7

3,0

2,6

.

2,5

Słowenia

SI

1,9

3,1

2,5

1,5

2,4

3,0

Słowacja

SK

5,0

5,0

4,5

3,1

3,7

3,7

Finlandia

FI

1,4

1,3

0,8

0,9

1,3

1,2

Szwecja

SE

1,8

1,6

1,2

1,2

1,5

1,4

Wielka Brytania

UK

2,4

2,5

2,4

2,4

2,7

3,0

BEZROBOCIE

Bezrobotny

Do bezrobotnych zalicza się osoby w wieku

produkcyjnym, które są zdolne do pracy i
gotowe do jej podjęcia na typowych
warunkach w gospodarce oraz pozostają
bez pracy, pomimo poszukiwań.

Ludność w wieku
produkcyjnym

Kobiety w wieku 18-60 lat
Mężczyźni w wieku 18-65 lat

Osoba w wieku produkcyjnym, zdolna do

pracy i gotowa do jej podjęcia na
panujących warunkach

Aktywny zawodowo

Ludność w wieku

produkcyjnym

Aktywni zawodowo

(zasób siły roboczej)

Bierni zawodowo

Pracujący

Bezrobotni

Wskaźnik aktywności
zawodowej

ym

produkcyjn

wieku

w

ludnosc

zawodowo

aktywni

Wskaźnik stopy bezrobocia

roboczej

siłił

zasoby

ch

bezrobotny

liczba

Typy bezrobocia

1.

Bezrobocie związane z niedopasowaniem
struktury podaży do popytu

(naturalne)

a)

frykcyjne

b)

strukturalne

2.

Bezrobocie związane z nadwyżką podaży nad
popytem (nienaturalne)

a)

przymusowe (według Keynes’istów)

b)

dobrowolne (według klasyków)

Bezrobocie ukryte!

Metody zwalczania
bezrobocia



Bezrobocie naturalne

– lepsza działalność

urzędów pracy, szkolenia



Dobrowolne

– zwalczać ograniczenia

mechanizmu rynkowego



Przymusowe

– aktywna polityka

makroekonomiczna: fiskalna,
monetarna; mikroekonomiczna

INFLACJA A BEZROBOCIE



1958

– A. W.

Phillips

zauważył ujemną korelację

pomiędzy zmianami płac nominalnych a stopą
bezrobocia występującą w

Wielkiej Brytanii

w

latach

1861 – 1957;



Zależność ta jest znana jako

krzywa Phillipsa

;



Krzywa Phillipsa dowodzi, że

wyższej stopie inflacji

towarzyszy

niższa stopa bezrobocia

i odwrotnie.

Sugeruje to, że możemy wybrać niższe bezrobocie
za cenę wyższej inflacji lub odwrotnie.

Krzywa Phillipsa

Inflacja a bezrobocie



W latach

60-tych

wydawało się, że krzywa

Phillipsa oferuje rozwiązanie problemu wyboru
właściwej polityki makroekonomicznej;



Rządy miały po prostu zdecydować, jak wysoką
inflację akceptują w zamian za niższe bezrobocie;



Lata

70-te

dowiodły, że zależność ta przestała

odpowiadać faktom;



Przyszły lata, kiedy stopa bezrobocia i inflacji
jednocześnie przekraczały

10%.

Przesuwanie się krzywej
Phillipsa

Stopa bezrobocia może się chwilowo zmniejszyć pod
wpływem nieoczekiwanego wzrostu poziomu cen:

wzrost cen na rynku

przedsiębiorstwa zwiększają

produkcję i zatrudnienie

spada bezrobocie

(złudzenie)

po pewnym czasie zaczynają rosnąć płace

przedsiębiorstwa ograniczają zatrudnienie

bezrobocie wzrasta

(rzeczywistość)

Przesuwanie się krótkookresowej
krzywej Phillipsa i długookresowa
pionowa krzywa Phillipsa

Stopa bezrobocia (%)

S

to

p

a

i

n

fl

a

cj

i

(%

)

A

B

Wnioski

1.

Wymienność między inflacją a bezrobociem może istnieć
tylko w

krótkim okresie

;

2.

W

długim okresie

wymienność nie istnieje: długookresowa

krzywa Phillipsa przyjmuje postać pionowej prostej,
przecinającej oś odciętych w punkcie określającym
naturalną stopę bezrobocia;

3.

Jedynie przy

stopie bezrobocia

równej jej

naturalnemu

poziomowi

możliwy jest

stabilny poziom inflacji

; wyższe lub

niższe

bezrobocie

oznacza

przyhamowanie

lub

przyspieszenie procesów inflacyjnych;

4.

Nie ma sposobu utrzymania bezrobocia na poziomie
niższym od stopy naturalnej bez rozkręcenia

spirali inflacji

.

Prawo Okuna

Dla każdego punktu procentowego wzrostu
rzeczywistej

stopy

bezrobocia

powyżej

naturalnej stopy bezrobocia

(bezrobocie naturalne =

frykcyjne + strukturalne)

,

luka PNB

(różnica pomiędzy

potencjalnym a rzeczywistym PNB) powiększa
się o

2,5

%.

Przykład:

- stopa bezrobocia

8%,

- naturalna stopa bezrobocia

5%,

- luka PNB

7,5%

(3,0 x 2,5)

Bezrobocie w Polsce

 

stycz

eń

luty

marz

ec

kwiec

ień

maj

czerw

iec

lipiec

sierpi

eń

wrzes

ień

paźdz

iernik

listop

ad

grudz

ień

1990

0,3

0,8

1,5

1,9

2,4

3,1

3,8

4,5

5,0

5,5

5,9

6,5

1991

6,6

6,8

7,1

7,3

7,7

8,4

9,4

9,8

10,5

10,8

11,1

12,2

1992

12,1

12,4

12,1

12,2

12,3

12,6

13,1

13,4

13,6

13,5

13,5

14,3

1993

14,2

14,4

14,4

14,4

14,3

14,8

15,4

15,4

15,4

15,3

15,5

16,4

1994

16,7

16,8

16,7

16,4

16,2

16,6

16,9

16,8

16,5

16,2

16,1

16,0

1995

16,1

15,9

15,5

15,2

14,8

15,2

15,3

15,2

15,0

14,7

14,7

14,9

1996

15,4

15,5

15,4

15,1

14,7

14,3

14,1

13,8

13,5

13,2

13,3

13,2

1997

13,1

13,0

12,6

12,1

11,7

11,6

11,3

11,0

10,6

10,3

10,3

10,3

1998

10,7

10,6

10,4

10,0

9,7

9,6

9,6

9,5

9,6

9,7

9,9

10,4

1999

11,4

11,9

12,0

11,8

11,6

11,6

11,8

11,9

12,1

12,2

12,5

13,1

2000

13,7

14,0

14,0

13,8

13,6

13,6

13,8

13,9

14,0

14,1

14,5

15,1

2001

15,7

15,9

16,1

16,0

15,9

15,9

16,0

16,2

16,3

16,4

16,8

17,5

2002

18,1

18,2

18,2

7,9

17,3

17,4

17,5

17,5

17,6

17,5

17,8

18,0

2003

18,6

18,7

18,6

18,3

17,9

17,7

17,7

17,6

17,5

17,4

17,6

18,0

2004

20,6

20,6

20,4

19,9

19,5

19,4

19,3

19,1

18,9

18,7

18,7

19,0

2005

19,4

19,4

19,2

18,7

18,2

18,0

17,9

17,7

17,6

17,3

17,3

17,6

2006

18,0

18,0

17,8

17,2

16,5

15,9

15,7

15,5

15,2

14,9

14,8

14,8

2007

15,1

14,8 

14,3 

13,6

12,9

12,3

12,1

11,9

11,6 

11,3

11,2 

11,2

2008

11,5

11,3 

10,9

10,3

9,8

9,4

9,2

9,1

8,9

8,8

9,1 

Liczba bezrobotnych oraz stopa
bezrobocia

Stan w końcu listopada 2008r.

 

 

 

Stopa

bezrobocia

(do aktywnych

zawodowo)

w %

WOJEWÓDZTWA

Bezrobotni

Podregiony

zarejestrowani

Powiaty

w tysiącach

 

 

POLSKA

1398,5

9,1

DOLNOŚLĄSKIE

107,0

9,6

WOJ. KUJAWSKO-POMORSKIE

103,1

12,6

WOJ. LUBELSKIE

96,6

10,8

WOJ. LUBUSKIE

43,1

11,6

WOJ. ŁÓDZKIE

94,9

8,8

WOJ. MAŁOPOLSKIE

93,3

7,2

WOJ. MAZOWIECKIE

172,8

7,1

WOJ. OPOLSKIE

33,0

9,2

WOJ. PODKARPACKIE

111,0

12,6

WOJ. PODLASKIE

42,6

9,1

WOJ. POMORSKIE

63,7

7,9

WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIE

74,1

13,3

WOJ. ŚLĄSKIE

118,8

6,7

WOJ. WARMIŃSKO-MAZURSKIE

82,0

15,8

WOJ. WIELKOPOLSKIE

84,9

5,9

WOJ. ZACHODNIOPOMORSKIE

77,5

12,7

Bezrobocie w UE

Tabela 13

ZHARMONIZOWANA STOPA BEZROBOCIA w % - ogółem

dane wyrównane sezonowo

2006

VI

VII

VIII

IX

X

XI

UE25

UE25

7,9

7,9

7,9

7,8

7,8

7,7

Strefa Euro

Euro-

zone

7,8

7,8

7,8

7,7

7,7

7,6

Belgia

BE

8,7

8,5

8,5

8,5

8,2

8,2

Republika Czeska

CZ

7,2

7,1

7,1

7,1

6,9

6,8

Dania

DK

4,1

3,7

3,7

3,5

3,3

.

Niemcy*

DE*

8,3

8,3

8,5

8,5

8,1

8,0

Estonia

EE

5,6

5,8

5,7

5,5

4,8

4,5

Grecja

EL

9,0

8,7

8,7

8,7

.

.

Hiszpania

ES

8,4

8,3

8,3

8,2

8,4

8,4

Francja

FR

9,1

9,0

8,9

8,8

8,7

8,6

Irlandia

IE

4,5

4,4

4,4

4,2

4,2

4,2

Włochy

IT

6,9

.

.

.

.

.

Cypr

CY

5,3

5,3

5,2

5,1

5,1

5,0

Łotwa

LV

6,9

6,8

6,7

6,5

6,3

6,2

Litwa

LT

5,8

5,8

6,0

6,2

5,7

5,6

Luksemburg

LU

4,7

4,7

4,7

4,8

4,8

4,8

Węgry

HU

7,4

7,5

7,6

7,6

7,6

7,7

Malta

MT

7,6

7,5

7,5

7,5

7,4

7,4

Niderlandy

NL

3,9

3,8

4,0

3,8

3,8

3,8

Austria

AT

4,8

4,8

4,7

4,7

4,6

4,6

Polska

PL

14,1

14,3

14,1

13,9

13,8

13,6

Portugalia

PT

7,4

7,2

7,2

7,2

7,1

7,1

Słowenia

SI

6,1

6,0

5,9

5,7

5,6

5,6

Słowacja

SK

13,4

13,2

13,0

12,8

12,6

12,3

Finlandia

FI

7,8

7,8

7,8

7,8

7,7

7,5

Szwecja

SE

.

.

.

.

.

.

Wielka Brytania

UK

5,4

5,4

5,4

5,5

.

.