Powikłania oczne w

Powikłania oczne w

cukrzycy

cukrzycy

Dr n. med. A. Zeman Miecznik

Dr n. med. A. Zeman Miecznik

Lek. M. Brocki

Lek. M. Brocki

Definicja cukrzycy

Definicja cukrzycy

•

Według Amerykańskiego Towarzystwa

Według Amerykańskiego Towarzystwa

Diabetologicznego (American Diabetes

Diabetologicznego (American Diabetes

Association-ADA) termin cukrzyca

Association-ADA) termin cukrzyca

obejmuje grupę chorób metabolicznych

obejmuje grupę chorób metabolicznych

charakteryzujących się hiperglikemią

charakteryzujących się hiperglikemią

wynikającą z defektu wydzielania i/lub

wynikającą z defektu wydzielania i/lub

działania insuliny

działania insuliny

Podział cukrzycy

Podział cukrzycy

•

Cukrzyca typu I:

Cukrzyca typu I:

-

spowodowana zniszczeniem komórek

spowodowana zniszczeniem komórek

β

β

trzustki

trzustki

-

bezwzględny niedobór insuliny

bezwzględny niedobór insuliny

-

Przyczyny:

Przyczyny:

-

proces autoimmunologiczny

proces autoimmunologiczny

-

proces o nieznanym mechanizmie

proces o nieznanym mechanizmie

(idiopatyczny)

(idiopatyczny)

Podział cukrzycy

Podział cukrzycy

•

Cukrzyca typu II:

Cukrzyca typu II:

-

względny niedobór insuliny

względny niedobór insuliny

-

defekt wydzielania insuliny z insulinoopornością

defekt wydzielania insuliny z insulinoopornością

lub bez niej

lub bez niej

-

Cukrzyca ciężarnych:

Cukrzyca ciężarnych:

-

zaburzenia gospodarki węglowodanowej wykryte u

zaburzenia gospodarki węglowodanowej wykryte u

kobiet w ciąży (nieprawidłowa glikemia na czczo,

kobiet w ciąży (nieprawidłowa glikemia na czczo,

nieprawidłowa tolerancja glukozy, cukrzyca)

nieprawidłowa tolerancja glukozy, cukrzyca)

Cukrzyca typu I

Cukrzyca typu I

•

głównie u dzieci i ludzi młodych

głównie u dzieci i ludzi młodych

•

we wszystkich grupach wiekowych

we wszystkich grupach wiekowych

•

ryzyko rozwoju nie zależy od płci

ryzyko rozwoju nie zależy od płci

Cukrzyca typu I

Cukrzyca typu I

•

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

:

:

Genetyczne:

Genetyczne:

-

u rodzeństwa i dzieci (5-10%)

u rodzeństwa i dzieci (5-10%)

Perinatalne:

Perinatalne:

-

niezgodność grupowa krwi matki i dziecka

niezgodność grupowa krwi matki i dziecka

-

wiek matki>25 rż

wiek matki>25 rż

-

stan przedrzucawkowy

stan przedrzucawkowy

-

zespół niewydolności oddechowej noworodka

zespół niewydolności oddechowej noworodka

Cukrzyca typu I

Cukrzyca typu I

•

Czynniki środowiskowe:

Czynniki środowiskowe:

-

narażenie na choroby zakaźne

-

czynniki żywieniowe

-

stres

-

stan socjoekonomiczny

Cukrzyca typu II

Cukrzyca typu II

•

u Chińczyków 2%, Indian Pima 40-50%

u Chińczyków 2%, Indian Pima 40-50%

•

liczba chorych może wzrosnąć od 100-200

liczba chorych może wzrosnąć od 100-200

milionów w ciągu 15 lat

milionów w ciągu 15 lat

•

ponad 200 milionów chorych w 2020 roku

ponad 200 milionów chorych w 2020 roku

•

nieprawidłowa tolerancja glukozy lub

nieprawidłowa tolerancja glukozy lub

cukrzyca u 30 % mężczyzn i 20 % kobiet

cukrzyca u 30 % mężczyzn i 20 % kobiet

do 60 rż

do 60 rż

Cukrzyca typu II

Cukrzyca typu II

•

Czynniki ryzyka:

-

wiek-3-7 dekada życia

-

czynniki żywieniowe

-

otyłość brzuszna

-

mała aktywność fizyczna

-

niedożywienie wewnątrzmaciczne

-

mała masa urodzeniowa

-

stres

-

palenie papierosów

Powikłania ostre cukrzycy

Powikłania ostre cukrzycy

•

Kwasica i śpiączka ketonowa

Kwasica i śpiączka ketonowa

•

Śpiączka hipermolarna

Śpiączka hipermolarna

•

Kwasica i śpiączka mleczanowa

Kwasica i śpiączka mleczanowa

Powikłania przewlekłe

Powikłania przewlekłe

cukrzycy

cukrzycy

•

Nefropatia cukrzycowa

Nefropatia cukrzycowa

•

Neuropatia cukrzycowa

Neuropatia cukrzycowa

•

Kardiomiopatia cukrzycowa

Kardiomiopatia cukrzycowa

•

Zaburzenia układu oddechowego

Zaburzenia układu oddechowego

•

Zmiany układu kostno-stawowego

Zmiany układu kostno-stawowego

•

Zespół stopy cukrzycowej

Zespół stopy cukrzycowej

•

Zaburzenia układu krzepnięcia i fibrynolizy

Zaburzenia układu krzepnięcia i fibrynolizy

•

Zaburzenia lipidowe

Zaburzenia lipidowe

•

Miażdżyca

Miażdżyca

Powikłania przedniego odcinka

Powikłania przedniego odcinka

oka

oka

•

Neuropatia cukrzycowa

Neuropatia cukrzycowa

•

Powieki

Powieki

•

Rogówka

Rogówka

•

Tęczówka

Tęczówka

•

Soczewka

Soczewka

•

typowe dla cukrzycy typu II

typowe dla cukrzycy typu II

Neuropatia cukrzycowa

Neuropatia cukrzycowa

•

zwężenie źrenic

zwężenie źrenic

•

zwolniona reakcja źrenic na światło

zwolniona reakcja źrenic na światło

•

wolniejsze poszerzanie się źrenicy w ciemności

wolniejsze poszerzanie się źrenicy w ciemności

oraz pod wpływem leków mydriatycznych

oraz pod wpływem leków mydriatycznych

•

zmiany w nerwie II (wzrokowym)

zmiany w nerwie II (wzrokowym)

→

→

ostra,

ostra,

przemijająca obustronna neuropatia

przemijająca obustronna neuropatia

→

→

zanik nII

zanik nII

•

porażenie nerwów III, IV, VI, VII

porażenie nerwów III, IV, VI, VII

→

→

zez,

zez,

zaburzenia ruchomości gałki, dwojenie, kręcz

zaburzenia ruchomości gałki, dwojenie, kręcz

szyi, bóle głowy

szyi, bóle głowy

Powieki

Powieki

•

Jęczmień zewnętrzny- zapalenie

Jęczmień zewnętrzny- zapalenie

przyrzęsowego gruczołu łojowego Zeissa

przyrzęsowego gruczołu łojowego Zeissa

•

Jęczmień wewnętrzny- zapalenie łojowego

Jęczmień wewnętrzny- zapalenie łojowego

gruczołu tarczkowego Meiboma

gruczołu tarczkowego Meiboma

Nawracający jęczmień

Zapalenie i zablokowanie ujść gruczołów Meiboma

Zgrubienie tylnego brzegu powieki i tworzenie torbieli

Rogówka

Rogówka

•

zmieniona przepuszczalność nabłonka

zmieniona przepuszczalność nabłonka

rogówki po podaniu środków miejscowo

rogówki po podaniu środków miejscowo

znieczulających

znieczulających

•

zwiększona grubość rogówki

zwiększona grubość rogówki

(

(

↑

↑

uwodnienia)

uwodnienia)

•

odkładanie się barwnika w rogówce

odkładanie się barwnika w rogówce

Tęczówka

Tęczówka

•

Częściej zapalenia tęczówki

Częściej zapalenia tęczówki

•

Zmiany w strukturze tęczówki:

Zmiany w strukturze tęczówki:

-

zatarcie rysunku - 59.7%-t I, 55.5%-t II

zatarcie rysunku - 59.7%-t I, 55.5%-t II

-

częściowy zanik miąższu- 55.8%-t I, 49.9%-t II

częściowy zanik miąższu- 55.8%-t I, 49.9%-t II

-

nadmierne nagromadzenie barwnika

nadmierne nagromadzenie barwnika

-

Zmiany naczyniowe:

Zmiany naczyniowe:

-

poszerzenie naczyń

poszerzenie naczyń

-

pętle naczyniowe

pętle naczyniowe

-

nowotwórstwo naczyniowe

nowotwórstwo naczyniowe

-

zmiany naczyniowe w kącie komory przedniej-15.1%-t I,

zmiany naczyniowe w kącie komory przedniej-15.1%-t I,

19.5%-t II

19.5%-t II

→

→

krwotoki do kp

krwotoki do kp

→

→

zamknięcie kąta przesączania

zamknięcie kąta przesączania

→

→

wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego

wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego

→

→

ostry atak jaskry

ostry atak jaskry

Soczewka

Soczewka

•

↑

↑

grubość

grubość

•

↑

↑

krzywizna

krzywizna

•

↑

↑

zdolność rozszczepiania światła

zdolność rozszczepiania światła

•

↑

↑

autofluorescencja

autofluorescencja

•

↓

↓

przejrzystość (żółtawe zabarwienie)

przejrzystość (żółtawe zabarwienie)

•

zmiany refrakcji

zmiany refrakcji

•

zaćma cukrzycowa

zaćma cukrzycowa

Zaćma cukrzycowa

Zaćma cukrzycowa

•

Częściej u kobiet

Częściej u kobiet

•

9.5%- w cukrzycy typu I

9.5%- w cukrzycy typu I

•

12.3%- w cukrzycy typu II

12.3%- w cukrzycy typu II

•

Zaćma cukrzycowa młodzieńcza:

Zaćma cukrzycowa młodzieńcza:

-

w pierwszych 2 dekadach życia; rzadko u dzieci

w pierwszych 2 dekadach życia; rzadko u dzieci

-

dotyczy obu oczu, szybko postępuje

dotyczy obu oczu, szybko postępuje

-

w początkowym okresie choroby może się cofnąć

w początkowym okresie choroby może się cofnąć

po wyrównaniu cukru

po wyrównaniu cukru

Zaćma cukrzycowa

Zaćma cukrzycowa

•

U osób dorosłych:

U osób dorosłych:

-

w cukrzycy typu II

w cukrzycy typu II

-

w młodszym wieku tym wcześniej im

w młodszym wieku tym wcześniej im

później ujawniła się cukrzyca, która o ok.5

później ujawniła się cukrzyca, która o ok.5

lat przyspiesza tworzenie się zaćmy

lat przyspiesza tworzenie się zaćmy

-

częściej i zależy od czasu trwania choroby

częściej i zależy od czasu trwania choroby

-

szybki i gwałtowny postęp

szybki i gwałtowny postęp

Retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa

•

W USA główna przyczyna utraty wzroku

W USA główna przyczyna utraty wzroku

między 20-64 rż

między 20-64 rż

•

Ryzyko utraty wzroku 29x częściej u osób z

Ryzyko utraty wzroku 29x częściej u osób z

retinopatią

retinopatią

•

40%- t I, 20%- t II- zależy od czasu trwania

40%- t I, 20%- t II- zależy od czasu trwania

choroby

choroby

•

2%- t I- jeśli choroba trwa krócej niż 2 lata

2%- t I- jeśli choroba trwa krócej niż 2 lata

•

98%- t I- jeśli choroba trwa co najmniej 15 lat

98%- t I- jeśli choroba trwa co najmniej 15 lat

•

5%- t II- w momencie zdiagnozowania

5%- t II- w momencie zdiagnozowania

Obraz kliniczny retinopatii

Obraz kliniczny retinopatii

•

Poszerzenie włośniczek i ich zamykanie się (AF)

Poszerzenie włośniczek i ich zamykanie się (AF)

•

Mikrotętniaki (poszerzone włośniczki)

Mikrotętniaki (poszerzone włośniczki)

•

Wybroczyny śródsiatkówkowe i płomykowate

Wybroczyny śródsiatkówkowe i płomykowate

•

Wysięki twarde

Wysięki twarde

•

Wysięki miękkie

Wysięki miękkie

•

Nieprawidłowości naczyń żylnych

Nieprawidłowości naczyń żylnych

•

Nieprawidłowości naczyń tętniczych

Nieprawidłowości naczyń tętniczych

•

Tworzenie nowych naczyń

Tworzenie nowych naczyń

•

Makulopatia cukrzycowa

Makulopatia cukrzycowa

Podział retinopatii wg WHO

Podział retinopatii wg WHO

•

Nieproliferacyjna bez makulopatii

Nieproliferacyjna bez makulopatii

•

Nieproliferacyjna z makulopatią

Nieproliferacyjna z makulopatią

•

Przedproliferacyjna

Przedproliferacyjna

•

Proliferacyjna

Proliferacyjna

•

Proliferacyjna z powikłaniami

Proliferacyjna z powikłaniami

Retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa

•

Postać nieproliferacyjna:

Postać nieproliferacyjna:

poszerzenie włośniczek, mikrotętniaki, wybroczyny, wysięki

poszerzenie włośniczek, mikrotętniaki, wybroczyny, wysięki

twarde

twarde

•

Postać przedproliferacyjna:

Postać przedproliferacyjna:

J.w + wysięki miękkie, nieprawidłowości żylne, IRMA

J.w + wysięki miękkie, nieprawidłowości żylne, IRMA

•

U 10% w ciągu roku rozwinie się postać proliferacyjna:

U 10% w ciągu roku rozwinie się postać proliferacyjna:

nowotwórstwo naczyniowe, rozrost tkanki włóknistej,

nowotwórstwo naczyniowe, rozrost tkanki włóknistej,

wylewy przedsiatkówkowe, wylewy krwi do ciała szklistego,

wylewy przedsiatkówkowe, wylewy krwi do ciała szklistego,

odwarstwienie siatkówki

odwarstwienie siatkówki

Badania kontrolne

Badania kontrolne

•

Kiedy należy przeprowadzić pierwsze

Kiedy należy przeprowadzić pierwsze

badanie okulistyczne?

badanie okulistyczne?

•

u chorych na cukrzycę typu I - w ciągu

u chorych na cukrzycę typu I - w ciągu

pierwszych 5 lat od momentu

pierwszych 5 lat od momentu

zachorowania lub w chwili zdiagnozowania

zachorowania lub w chwili zdiagnozowania

•

u chorych na cukrzycę typu II - w

u chorych na cukrzycę typu II - w

momencie zdiagnozowania

momencie zdiagnozowania

Kontrole okulistyczne

Kontrole okulistyczne

•

Chorzy bez retinopatii- 1x/rok

Chorzy bez retinopatii- 1x/rok

•

Chorzy z retinopatią nieproliferacyjną- 1x/6 m-

Chorzy z retinopatią nieproliferacyjną- 1x/6 m-

cy

cy

•

Chorzy z retinopatią przedproliferacyjną-1x/3-

Chorzy z retinopatią przedproliferacyjną-1x/3-

4 m-ce

4 m-ce

•

Chorzy po zabiegach laserowych siatkówki-1

Chorzy po zabiegach laserowych siatkówki-1

m-c po zabiegu

m-c po zabiegu

•

Chorzy z niewyrównaną cukrzycą i HA- co 3-4

Chorzy z niewyrównaną cukrzycą i HA- co 3-4

m-ce

m-ce

•

Kobiety w ciąży-1x/m-c przez całą ciążę

Kobiety w ciąży-1x/m-c przez całą ciążę

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę