NADZÓR
PEDAGOGICZNY

NADZÓR DYREKTORA SZKOŁY

NAD REALIZACJĄ PODSTAWY

PROGRAMOWEJ

Pojęcie

nadzoru

pedagogicznego

nie

jest

definiowane

w przepisach prawa. Jego treść wynika z

konkretnych rozwiązań prawnych kształtujących ten

nadzór.

Obecnie zawarta jest ona w ustawie z dnia 7

września 1991 roku o systemie oświaty (tekst

jednolity:

Dz.

U.

nr

256

z 2004 r., poz. 2572 z późniejszymi zmianami) oraz

w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej

z

dnia

7 października 2009 roku w sprawie nadzoru

pedagogicznego (Dz. U. nr 168, poz. 1324)

Zgodnie z art. 33 ustawy o systemie oświaty

nadzór

pedagogiczny

ma służyć doskonaleniu systemu oświaty i

polega na:

1) ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej,

wychowawczej i opiekuńczej szkół, placówek i nauczycieli;

2) analizowaniu i ocenianiu efektów działalności

dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej

działalności statutowej szkół i placówek;

3) udzielaniu pomocy szkołom, placówkom i nauczycielom

w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych

i opiekuńczych;

4) inspirowaniu nauczycieli do innowacji pedagogicznych,

metodycznych i organizacyjnych.

2. W zakresie wymienionym w ust. 1 pkt 1 i 2

nadzorowi

podlega
w szczególności:
1) zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi
kwalifikacjami;
2) realizacja podstaw programowych i ramowych planów
nauczania;
3) przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i
promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a
także przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku
szkolnego oraz obowiązku nauki;
4) przestrzeganie statutu szkoły lub placówki;
5) (uchylony);
6) przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz
upowszechnianie wiedzy o tych prawach;
7) zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych
warunków nauki, wychowania i opieki.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z
dnia
7 października 2009 r. w sprawie

nadzoru

pedagogicznego

obowiązuje od 9 listopada br.

W roku szkolnym 2009/2010:

 organy sprawujące nadzór pedagogiczny mają
obowiązek podać do publicznej wiadomości plan
nadzoru pedagogicznego do 16 listopada (w
ciągu
7 dni od daty wejścia rozporządzenia);

 dyrektorzy szkół i placówek publicznych
przedstawiają

radom

pedagogicznym

plan

nadzoru pedagogicznego do 23 listopada (w
terminie 14 dni od daty wejścia rozporządzenia).

Rozporządzenie określa:


szczegółowe warunki i tryb sprawowania

oraz formy nadzoru pedagogicznego;

wykaz stanowisk wymagających

kwalifikacji pedagogicznych;
kwalifikacje niezbędne do sprawowania

nadzoru pedagogicznego;
kwalifikacje osób, którym można zlecać

prowadzenie badań i opracowywanie

ekspertyz.

W zamyśle autorów celem rozporządzenia jest

wzmocnienie systemu nadzoru pedagogicznego z

ukierunkowaniem jego sprawowania na dokonywanie

analizy i oceny jakości działalności edukacyjnej

szkół i placówek.

Rozporządzenie

zakłada

poprawę

efektywności

systemu oświaty, obliguje szkoły i placówki do

dbałości o jakość pracy, podporządkowuje wszystkie

podejmowane w szkole działania doskonaleniu

procesu

edukacji.

Wzmacnia

autonomię

szkół/placówek, ale też zwiększa odpowiedzialność

dyrektora

za

efekty

pracy

dydaktycznej,

wychowawczej i opiekuńczej.

Zgodnie

z

nowym

rozporządzeniem

nadzór

pedagogiczny

jest sprawowany w sposób planowy lub doraźny,

uwzględnia jawność wymagań oraz zasadę

pozyskiwania informacji o szkole/placówce z

różnych źródeł.

Zakłada współdziałanie organów sprawujących

nadzór pedagogiczny z organami prowadzącymi

szkoły/placówki, dyrektorami szkół/placówek oraz

nauczycielami

i

tworzenie

warunków

sprzyjających rozwojowi szkół i placówek;

Planowe i doraźne zadania

nadzoru

prowadzone

przez dyrektorów szkół/placówek mają wynikać z

potrzeb szkół

lub placówek.

Rozporządzenie wyodrębnia trzy podstawowe formy

sprawowania

nadzoru pedagogicznego

:

 Ewaluację działalności edukacyjnej;



Kontrolę

przestrzegania

przepisów

prawa

dotyczących działalności dydaktycznej wychowawczej i

opiekuńczej szkół;

 Wspomaganie pracy szkół i placówek oraz

nauczycieli

w zakresie ich działalności dydaktycznej, wychowawczej

i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej.

Istotą zmiany jest wyodrębnienie ewaluacji
ukierunkowanej na badanie przebiegających
w szkole/placówce procesów i ich wpływu na
osiągane efekty.

Zgodnie z rozporządzeniem:
ewaluacja – to praktyczne badanie oceniające
przeprowadzane w szkole/placówce;

Rozporządzenie wyróżnia:
ewaluację zewnętrzną – przeprowadzaną
przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny;

ewaluację wewnętrzną – przeprowadzaną
przez dyrektora szkoły/placówki;

ewaluację całościową – jest to ewaluacja zewnętrzna
przeprowadzana w zakresie wszystkich wymienionych
w rozporządzeniu obszarów,

ewaluację problemową – jest to ewaluacja zewnętrzna
przeprowadzana w zakresie wybranych problemów z
obszarów, wymienionych w rozporządzeniu.

Zgodnie z § 8 ust.4 cyt. rozporządzenia:

Organ sprawujący nadzór pedagogiczny, prowadząc

ewaluację zewnętrzną, bierze pod uwagę wyniki ewaluacji

wewnętrznej prowadzonej w szkole lub placówce.

Ewaluacja zewnętrzna jest przeprowadzana w
następujących obszarach:

 efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej
i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej
szkoły/placówki;

 procesy zachodzące w szkole/placówce;

 funkcjonowanie szkoły/placówki w środowisku
lokalnym, w szczególności w zakresie współpracy z
rodzicami uczniów;

 zarządzanie szkołą/placówką.

Ewaluacja zewnętrzna obejmuje:

 zbieranie i analizowanie informacji w w/w
obszarach,

 ustalanie poziomu spełniania przez szkołę/placówkę

wymagań

(zawartych w załączniku do rozporządzenia)

w obszarach wyżej wymienionych.

Wymagania

w zakresie efektów obejmują:

 nabywanie wiadomości i umiejętności przez
dzieci/uczniów,

 aktywność dzieci/uczniów,

 respektowanie norm społecznych,

 analizowanie wyników sprawdzianów i egzaminów
zewnętrznych (w przypadku szkół).

Wymagania

w zakresie procesów obejmują:

 koncepcję pracy szkoły/placówki,

 ofertę zajęć umożliwiającą realizację podstawy
programowej,

 procesy edukacyjne (wspomagania rozwoju i
edukacji

–

w przedszkolu), które mają mieć charakter
zorganizowany
i wynikać ze współdziałania nauczycieli,



działania

służące

wyrównywaniu

szans

edukacyjnych,

 kształtowanie postaw uczniów.

Wymagania

w

zakresie

funkcjonowania

szkoły/placówki
w środowisku obejmują:

 wykorzystywanie zasobów środowiska na rzecz
wzajemnego
rozwoju,



wykorzystywanie

informacji

o

losach

absolwentów/wychowanków,



promowanie

wartości

wychowania

przedszkolnego/edukacji,

 współprace z rodzicami.

Wymagania

w zakresie zarządzania szkołą/placówką

obejmują:

 współpracę w zespołach,

 wewnętrzny nadzór pedagogiczny,

 odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie.

Poziom

spełniania

przez

szkołę/placówkę

poszczególnych

wymagań

w obszarach, o których

mowa jest ustalany jako:

- poziom A – oznaczający bardzo wysoki stopień
wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę;
- poziom B – oznaczający wysoki stopień wypełniania
wymagania przez szkołę lub placówkę;
- poziom C – oznaczający średni stopień wypełniania
wymagania przez szkołę lub placówkę;
- poziom D – oznaczający podstawowy stopień
wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę;

- poziom E – oznaczający niski stopień wypełniania
wymagania przez szkołę lub placówkę.

Wymagania,

które muszą być spełnione w

obszarach: efekty, procesy, funkcjonowanie w
środowisku, zarządzanie dla ustalenia poziomu D i
poziomu B określa załącznik do rozporządzenia.

Organ sprawujący

nadzór pedagogiczny

opracowuje na

każdy rok szkolny (i podaje do publicznej wiadomości)
plan nadzoru pedagogicznego, który zawiera:

 zakres ewaluacji problemowej planowanej w szkołach
i placówkach;

 tematykę kontroli planowanych w szkołach i
placówkach.

Organ sprawujący

nadzór pedagogiczny

zawiadamia

dyrektora szkoły lub placówki oraz organ prowadzący
szkołę/placówkę
o zamiarze przeprowadzenia:

 planowej ewaluacji zewnętrznej i jej zakresie — w
terminie 30 dni przed planowanym rozpoczęciem
ewaluacji;

 planowej kontroli i jej tematyce — w terminie 7 dni
przed planowanym rozpoczęciem kontroli.

Raport z przeprowadzonej ewaluacji jest przekazywany
dyrektorowi

szkoły/placówki

oraz

organowi

prowadzącemu, protokół z kontroli – dyrektorowi.

Przed rozpoczęciem ewaluacji zewnętrznej
ewaluator/rzy przedstawia/ją radzie pedagogicznej jej
zakres
i harmonogram.

Ewaluacja nie powinna trwać dłużej niż 5 dni
roboczych
(w ciągu kolejnych dwóch tygodni), a czynności z nią
związane nie mogą zakłócać pracy szkoły/placówki.

Po

zakończeniu

ewaluacji

zewnętrznej

ewaluator/rzy:

 przedstawia/ją: na zebraniu rady pedagogicznej jej
wyniki
i wnioski (w terminie 7 dni od dnia zakończenia
ewaluacji),

 sporządzają raport z przeprowadzonej ewaluacji
zawierający:
- wyniki ewaluacji;
- określenie poziomu spełniania wymagań, o których
mowa
w rozporządzeniu;

- wnioski z ewaluacji.

Raport z przeprowadzonej ewaluacji jest przekazywany
dyrektorowi

szkoły/placówki

oraz

organowi

prowadzącemu.

Uwaga: dyrektor może zgłosić ( do organu
sprawującego

nadzór

pedagogiczny)

pisemne,

umotywowane zastrzeżenia dotyczące raportu ( w
terminie 7 dni od dnia otrzymania).

Organ sprawujący nadzór pedagogiczny ma 14 dni na
zajęcie stanowiska wobec zastrzeżeń i przekazania ich
dyrektorowi

szkoły/placówki

oraz

organowi

prowadzącemu.

Jeżeli zastrzeżenia zostaną uznane za zasadne, organ
sprawujący nadzór pedagogiczny dokonuje zmian w
raporcie

(poprzez

zamieszczenie

odpowiednich

adnotacji).

W przypadku ustalenia w wyniku ewaluacji zewnętrznej
przeprowadzonej w szkole/placówce poziomu E w
odniesieniu do choćby jednego z wymagań w obszarze, o
którym

mowa

w

rozporządzeniu

organ

sprawujący

nadzór

pedagogiczny:

 poleca dyrektorowi szkoły/placówki publicznej
opracowanie programu i harmonogramu poprawy
efektywności kształcenia lub wychowania (zgodnie
z

art.

34

ust.

2

ustawy

o systemie oświaty).

 a wobec szkoły/placówki niepublicznej — wydaje
polecenie zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 3 w/w ustawy.

Szkoła/placówka ma wówczas obowiązek wdrożenia
działań

mających

na

celu

poprawę

stanu

spełniania danego wymagania.

Kontrola – w rozumieniu rozporządzenia to działania
organu sprawującego nadzór pedagogiczny prowadzone w
szkole lub placówce w celu oceny stanu przestrzegania
przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej,
wychowawczej
i

opiekuńczej

oraz

innej

działalności

statutowej

szkół/placówek;

Kontrola podejmowana przez kuratora oświaty w trybie
działań planowych jest przeprowadzana z wykorzystaniem
arkuszy kontroli zatwierdzonych przez ministra edukacji
narodowej.

Kontrola jest przeprowadzana przez osobę lub zespół
wyznaczonych

przez

organ

sprawujący

nadzór

pedagogiczny, na podstawie imiennego upoważnienia i nie
powinna

trwać

dłużej

niż

2 dni robocze. Czynności kontrolne nie mogą zakłócać
pracy szkoły/placówki.

Kontrolujący:

 rzetelnie i obiektywnie ustala stan faktyczny;

 zbiera niezbędne dowody stanowiące podstawę
ustaleń kontroli;

 zapewnia dyrektorowi szkoły lub placówki czynny
udział
w kontroli;

 dokumentuje czynności kontrolne.

Zebrane w toku kontroli dokumenty potwierdzające
przebieg
i wyniki czynności kontrolnych stanowią akta
kontroli. Kontrolujący, w terminie 7 dni od dnia
zakończenia kontroli, sporządza protokół kontroli, w
dwóch jednobrzmiących egzemplarzach (dla dyrektora
i do akt kontroli)

Dyrektor szkoły /placówki może odmówić podpisania
protokołu kontroli, składając w terminie 7 dni od dnia jego
otrzymania wyjaśnienia dotyczące przyczyn tej odmowy.

Następnie może zgłosić do organu sprawującego nadzór
pedagogiczny pisemne, umotywowane zastrzeżenia do
ustaleń zawartych w protokole kontroli.

Organ sprawujący nadzór pedagogiczny może wówczas
zarządzić przeprowadzenie dodatkowych czynności
kontrolnych.
Jeżeli w/w organ stwierdza zasadność zastrzeżeń dokonuje
on zmian w protokole kontroli (przez zamieszczenie
odpowiednich adnotacji) i przekazuje go dyrektorowi.
W przypadku nieuwzględnienia całości lub części
zgłoszonych

zastrzeżeń,

organ

sprawujący

nadzór

pedagogiczny sporządza pisemne stanowisko wobec
zastrzeżeń i przekazuje je dyrektorowi szkoły/placówki, w
terminie 14 dni od dnia otrzymania zastrzeżeń.

Wspomaganie – to działania organu sprawującego nadzór
pedagogiczny

mające

na

celu

inspirowanie

i intensyfikowanie w szkołach i placówkach procesów służących
poprawie i doskonaleniu ich pracy, ukierunkowanych na rozwój
uczniów i wychowanków.

Organ sprawujący

nadzór pedagogiczny

wspomaga szkoły i

placówki
w szczególności przez:

 przygotowywanie i podawanie do publicznej wiadomości na
stronie internetowej organu analiz i wyników sprawowanego
nadzoru pedagogicznego, w tym wniosków z ewaluacji
zewnętrznych i kontroli;

 upowszechnianie przykładów dobrych praktyk;



promowanie

wykorzystania

ewaluacji

w

procesie

doskonalenia jakości działalności dydaktycznej, wychowawczej
i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub
placówki;

 organizowanie konferencji i narad dla dyrektorów szkół i
placówek.

Dyrektor szkoły lub placówki publicznej we współpracy z
innymi
nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze, w
ramach sprawowanego

nadzoru pedagogicznego

:

1)przeprowadza ewaluację wewnętrzną i wykorzystuje jej
wyniki do doskonalenia jakości pracy szkoły lub placówki;
2)kontroluje przestrzeganie przez nauczycieli przepisów
prawa dotyczących działalności dydaktycznej,
wychowawczej
i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół
i placówek;
3)wspomaga nauczycieli w realizacji ich zadań, w
szczególności przez:
a)organizowanie szkoleń i narad,
b)motywowanie do doskonalenia i rozwoju zawodowego,
c)przedstawianie nauczycielom wniosków wynikających
ze sprawowanego przez dyrektora szkoły lub placówki

nadzoru pedagogicznego.

W celu realizacji wymienionych zadań, dyrektor w
szczególności obserwuje prowadzone przez nauczycieli
zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz inne
zajęcia i czynności wynikające z działalności statutowej
szkoły lub placówki.

Ewaluację wewnętrzną przeprowadza się w odniesieniu
do wszystkich lub wybranych

wymagań

, o których mowa w

rozporządzeniu, lub do innych zagadnień uznanych w
szkole lub placówce za istotne w działalności szkoły lub
placówki.

Plan nadzoru pedagogicznego

dyrektor szkoły/placówki

publicznej opracowuje na każdy rok szkolny i przedstawia
radzie pedagogicznej w terminie do15 września roku
szkolnego, którego dotyczy plan.

Plan nadzoru

zawiera w szczególności:

 cele, przedmiot ewaluacji wewnętrznej oraz jej
harmonogram;

 tematykę i terminy przeprowadzania kontroli
przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa
dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i
opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i
placówek;

 tematykę szkoleń i narad dla nauczycieli.

Wyniki i wnioski ze sprawowanego

nadzoru

pedagogicznego

.

dyrektor szkoły/placówki publicznej przedstawia radzie
pedagogicznej do 31 sierpnia każdego roku.

Nadzór

dyrektora szkoły nad realizacją podstawy

programowej

obejmuje

przede

wszystkim

ewaluację, kontrolę i wspomaganie

realizacji:

 celów, treści nauczania (w tym umiejętności
opisanych w formie wymagań dotyczących
wiedzy
i umiejętności, które powinien posiadać uczeń po
zakończeniu określonego etapu edukacyjnego),

 zadań wychowawczych szkoły,

 i innych związanych z tym zagadnień (np.
kryteria oceniania).

Przykład działań ewaluacyjnych, które może podjąć dyrektor szkoły

źródło: Nowy nadzór pedagogiczny w praktyce, (Wydawnictwo FORUM sp. z o.o., Poznań
2009)

Obszary pracy
szkoły
podlegające
ewaluacji

Wymagania
podlegając
e ewaluacji

Cele ewaluacji (oczekiwane efekty) dla
danego poziomu

Metody,
narzędzia
ewaluacji

Termin
y
działań
ewalua
cyjnych

Efekty działalności
dydaktycznej,
wychowawczej i
opiekuńczej oraz
innej działalności
statutowej. Szkoła
lub placówka
osiąga cele zgodne
z polityką
oświatową
państwa. Szkoła
lub placówka
doskonali efekty
swojej pracy (1)

Uczący się
nabywają
wiadomości
i umiejętnośc
i (1.2)

Poziom D:

1.

Uczący się nabywają wiadomości

i umiejętności określone w odpowiedniej
podstawie programowej.

2.

W szkole diagnozuje się i analizuje

osiągnięcia uczących się uwzględniając ich
możliwości rozwojowe.
Poziom B:
W szkole formułuje się i wdraża wnioski z
analiz osiągnięć uczących się, dostrzegane
są możliwości uzyskiwania przez uczących
się lepszych wyników w nauce a
formułowane i wdrażane wnioski
przyczyniają się do poprawy tych wyników

1.Analiza
dokumentów
2.Obserwacj

a

lekcji

czerwiec
2010

Obszary

pracy szkoły

podlegające

kontrolowan

iu

Zagadnienia szczegółowe

podlegające kontroli

Sposób

kontrolowan

ia/stosowan

e metody –

narzędzia

Popula

cja

podleg

ająca

kontrol

i

Termi

n

zapewnienie

optymalnyc

h warunków

do

wdrożenia

i realizacji

nowej

podstawy

programowe

j

czy zostały opracowane

(zmodyfikowane)

przedmiotowe systemy

oceniania zgodnie z

nową podstawą

programową

 

czy nauczyciele uczący

w klasach I szkoły

podstawowej i I

gimnazjum opracowali

wymagania edukacyjne

na daną ocenę zgodnie z

nową podstawą

programową

przegląd

i analiza

dokumentac

ji wspólnie z

zainteresow

aną osobą

 

j/w

Nauczy

ciele

klas 0 i

I SP

oraz I

G

j/w

X.200

9

 

 

X.200

9

Przykład działań kontrolnych:

(źródło: Nowy nadzór pedagogiczny w praktyce, Wydawnictwo FORUM)

Przykład działań wspomagających: SZKOLENIA RAD
PEDAGOGICZNYCH:

źródło: Nowy nadzór pedagogiczny w praktyce, (Wydawnictwo FORUM)

Lp.

TEMAT

TERMIN PROWA

DZĄCY

1. Obowiązki nauczyciela przedmiotu i wychowawcy na

początku roku szkolnego

sierpie

ń

Wicedy

rektor

2. Zmiany w prawie oświatowym i skutki w organizacji

pracy szkoły i w zapisach wewnętrznego prawa

placówki

sierpie

ń

dyrektor

4. Realizacja nowej podstawy programowej – sposób

prowadzenia dziennika oraz sposób realizacji i

prowadzenia dokumentacji w zakresie dodatkowej

godziny pracy nauczyciela

sierpie

ń

Wicedy

rektor

5. Rozpoznawanie poziomu możliwości ucznia i sposoby

pracy na tym poziomie

wrzesie

ń

prelege

nt

6. Ocenianie jako forma motywowania do wysiłku – jakie

powinno być

paździe

rnik

lider

WDN

7. Organizacja ewaluacji – nowe wymagania wobec

działań dyrektora i nauczycieli

listopa

d

dyrektor

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Jolanta Bednarska

E – mail:

[e-mail]