Systemy

dydaktyczne

Zagadnienia

• 1. System dydaktyki tradycyjnej

(herbartowskiej)

• 2. System dydaktyki

progresywistycznej

• 3. Współczesny system dydaktyczny

System dydaktyki

tradycyjnej

• Jan Fryderyk Herbart (1775-1841)
• Główny cel wychowania i kształcenia

jest kształcenie moralnego
charakteru. Do realizacji tego celu
służą środki: kierowanie uczniami,
karność i nauczanie wychowujące
(polega na łączeniu przekazywanej
wiedzy z rozwojem strony
wolicjonalno - emocjonalnej)

System dydaktyki

tradycyjnej

• Cechy dydaktyczne

• 1. Analiza czynności nauczyciela, podający

tok nauczania według stopni formalnych

herbartystów.

• 2. Narzucanie uczniom treści, organizacji i

metod pracy, centralna pozycja nauczyciela

w procesie dydaktycznym.

• 3. Faworyzowanie sztucznych metod

uczenia się („nauki książkowej”)

poznawania pośredniego.

• 4. Zasady podziału treści nauczania na

poszczególne przedmioty szkolne

System dydaktyki

tradycyjnej

• Zastrzeżenia wysyłane wobec szkoły

tradycyjnej:

• - wychowanie powierzchowne, oparte na represji,

• - werbalizm w nauczaniu,

• - preferowanie metod służących przekazywaniu

uczniom „gotowej wiedzy do zapamiętania”,

• - ujmowanie rozwoju myślenia jako incydentu w

procesie przekazywania uczniom wiadomości,

• - niedostateczne respektowanie potrzeb i

zainteresowań poznawczych dzieci i młodzieży,

• - odizolowanie treści i procesu kształcenia od

rzeczywistych potrzeb społecznych.

System dydaktyki

progresywistycznej

• John Dewey (1859 - 1952)

• Pełny akt myślenia:
• 1. Odczuwanie trudności
• 2. Wykrycie jej i określenie,
• 3. Nasuwanie się możliwego pomysłu rozwiązania

(formułowanie hipotezy)

• 4. Wprowadzenie przez rozumowanie wniosków z

przypuszczalnego rozwiązania (logiczna

weryfikacja hipotezy)

• 5. Dalsze obserwacje i eksperymenty prowadzące

do przyjęcia lub odrzucenia hipotezy (J. Dewey:

Jak myślimy, Warszawa 1957, 57)

System dydaktyki

progresywistycznej

• Cechy dydaktyki progresywistycznej

• 1. Organizacja samodzielnego uczenia się

zgodnie ze stopniami formalnymi „pełnego

aktu myślenia”.

• 2. Centralne miejsce ucznia, uwzględnianie

jego potrzeb i zainteresowań w doborze treści

metod.

• 3. Eksponowanie metod naturalnych, tj.

bezpośredniego poznawania rzeczywistości.

• 4. „Nauczanie całościowe” uwzględniające

konkretne, życiowe potrzeby umysłowe i

zainteresowania.

System dydaktyki

progresywistycznej

• Zarzuty stawiane szkole

progresywistycznej:

• 1. Wychowanie jednostronne, oparte na nieuzasadnionych

nadziejach co do wpływu spontanicznej działalności uczniów

na ich rozwój intelektualny, emocjonalny i wolicjonalny.

• 2. Przerost zajęć praktycznych, często przypadkowych pod

względem treści, nad zajęciami „umysłowymi”,

zapewniającymi uczniom podstawy usystematyzowanej

wiedzy.

• 3. Jednostronne faworyzowanie nieekonomicznego „uczenia

się przez zadanie”.

• 4. Ujmowanie zdobywania wiedzy jako czynności

incydentalnych w procesie rozwoju myślenia.

• 5. Przesadne respektowanie przypadkowych zainteresowań

dzieci i młodzieży przy doborze treści kształcenia.

Współczesny system

dydaktyczny

• Podstawa systemu jest związek poznania z

działaniem

• Składowe systemu dydaktycznego

• - osoby: nauczyciel i uczniowie

• - procesy: nauczanie i uczenie się

• - współczynniki: treści, zasady, metody, organizacja, środki,

baza materialna.

• Wzajemna zależność elementów: nauczyciel organizuje

całokształt działalności dydaktycznej, kieruje uczeniem się

uczniów poprzez nauczanie, aby osiągnąć określone cele za

pomocą treści, postępując według zasad kształcenia,

posługując się świadomie i celowo metodami i środkami

dydaktycznymi oraz formami organizacyjnymi nauczania i

uczenia się. Treści kształcenia zależne są od celów, z kolei

środki dydaktyczne uwarunkowane są treściami nauczania

uczenia się. Uczeń podejmuje proces uczenia się, którego

czynnościami steruje nauczyciel.

Współczesny system

dydaktyczny

• Struktura systemu dydaktycznego

Zasady

Nauczyciel

Baza

Środki

Uczeń

Organizacja

Metody

Treść

Współczesny system

dydaktyczny

• Kierownicza rola nauczyciela wymaga

następujących czynności:

• 1. Związane z przygotowaniem zajęć

dydaktycznych

• 2. Organizujące proces kształcenia
• 3. Realizujące zajęcia dydaktyczne
• 4. Czynności korekcyjne

Pytania

• 1. Porównaj podstawowe założenia dydaktyki

herbartowskiej i progresywistycznej.

• 2. Omów i uzasadnij zarzuty wobec tzw.

Szkoły tradycyjnej i szkoły

progresywistycznej.

• 3. Ukaż walory systemu dydaktyki

herbartowskiej i progresywistycznej.

• 4. Jakie hasła i postulaty głoszone przez

herbertystów i progresywistów przyjęła

współczesna dydaktyka?

• 5. Omów strukturę współczesnego systemu

dydaktycznego