SYSTEM

CELE KSZTAŁCENIA:

Odnoszą się do uczniów i opisują zmianę jaką chcemy w nich uzyskać. To zamierzone właściwości uczniów (dot. opanowania wiadomości i umiejętności, uformowania działań i postaw).

• Zapewnienie wszystkim uczniom optymalnego rozwoju intelektualnego odpowiednio do ich możliwości.

Podział:

1. Cele ogólne (długoterminowe):

Zalety:	Wady:
Bogate znaczeniowo (wiele wiadomości i umiejętności składa się na osiągnięcie celu)	Są nieokreślone i wieloznaczne
Są perswazyjne	Przyjmują założenia idealizujące
Są zwięzłe (niewiele słów ogarnia szeroką dziedzinę)	Są deklaratywne (trudno ustalić normę osiągnięcia takiego celu)

2. Cele operacyjne (krótkoterminowe, szczegółowe):

Zalety:	Wady:
Są jednoznaczne	Względne ubóstwo znaczenia (schematyzm interpretacji celu, dominuje poprawność, ale pole działania twórczego jest ograniczone)
Wskazują sposób zademonstrowania, iż cel został osiągnięty, odnoszą się wprost do ucznia	Poszatkowanie przedmiotu
Mobilizują ucznia i nauczyciela	Pracochłonność (zbudowanie zbioru celów operacyjnych jest znacznie trudniejsze niż formułowanie pojedynczego celu ogólnego)

Operacjonalizacja - zamiana celu ogólnego na zbiór celów operacyjnych zapisanych w postaci zdań, których rozwiązanie lub nierozwiązanie jest możliwe do sprawdzenia i oceny pod względem ilościowym jak i jakościowym przez zewnętrznego obserwatora, cele zapisywane za pomocą czasowników operacyjnych: uczeń wymieni, u. poda, u. zdefiniuje, u. dokona…

Taksonomia celów kształcenia ABC (B. Niemierko)

• Hierarchiczna klasyfikacja celów polegająca na tym, że wyższe kategorie mieszczą w sobie kategorie niższe, więc osiągnięcie celu wyższego oznacza, że cele niższe zostały osiągnięte.

POZIOM:	KATEGORIA:
wiadomości	zapamiętanie wiadomości zrozumienie wiadomości
umiejętności	stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych stosowanie wiadomości w sytuacjach nietypowych

Inne klasyfikacje - B. Bloom

TREŚCI KSZTAŁCENIA:

Kryteria doboru treści:

• - poziom rozwoju dziecka

• - poziom rozwoju nauki, danego przedmiotu

• - przyjęta pedagogiczna teoria doboru treści kształcenia

• - wymagania społeczne, zawodowe, kulturalne

Teorie doboru treści kształcenia:

1. Historyczne:

1. Materializm dydaktyczny (Milton, Komeński)

• Encyklopedyzm - uczeń ma być chodzącą encyklopedią, opanować jak największą ilość wiedzy.

• „sztuka nauczania wszystkich wszystkiego”

• Im więcej przekazanych wiadomości, tym lepsze rozumienie świata

2. Formalizm dydaktyczny

• Treści kształcenia jako środek służący rozwojowi zdolności i zainteresowań

• Transfer dodatni - przenoszenie się skutków jednego procesu uczenia się na inny

• Zdolności poznawcze (przede wszystkim języki klasyczne i matematyka)

3. Utylitaryzm dydaktyczny (Dewey)

• Wiedza ma być przede wszystkim użyteczna

• Podejście problemowe

• Kształtowanie praktyczne umiejętności

• Korelacja przedmiotów

• Aktywizacja uczniów

2. Współczesne:

1. Teoria problemowo - kompleksowa (Bogdan Suchodolski)

• Poznanie rzeczywistości

• Korelacja przedmiotów

• Rozwiązywanie problemów w oparciu o wiedzę z różnych przedmiotów

2. Strukturalizm (Kazimierz Sośnicki)

• Program nauczania przeładowany materiałem

• Włączać do programów najważniejsze treści danej nauki

• Łączenie teorii z praktyką

• Treści przedmiotu dzielić na elementy podstawowe (trwała wartość naukowa) i wtórne (niekoniecznie potrzebne)

3. Materializm funkcjonalny (Wincenty Okoń)

• Ważna wiedza, ale też umiejętność posługiwania się nią w procesie przekształcania rzeczywistości

• Kryterium doboru treści kształcenia to względy światopoglądowe

• Eksponowanie idei przewodnich poszczególnych przedmiotów, np. idei ewolucji.

METODY NAUCZANIA

Systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i umiejętności umysłowych.

Metody pracy dobierane w zależności od:

1. Wieku uczniów

2. Właściwości danego przedmiotu

3. Celów i zadań dydaktycznych, które nauczyciel ma zrealizować

4. Warunków nauczania (np. wielkość Sali)

5. Kwalifikacje nauczyciela

6. Osobowości nauczyciela




Podział metod

SŁOWNE OGLĄDOWE: OPARTE NA DZIAŁALNOŚCI

- opowiadanie, wykład, pogadanka, - pokaz, pomiar PRAKTYCZNEJ UCZNIÓW

dyskusja, praca z książką - metoda laboratoryjna, metoda

zajęć praktycznych

Przedmiot pokazu:

- naturalne rzeczy i zjawiska w naturalnych warunkach (np. obserwacja)

- okazy naturalne w sztucznym środowisku

- pomoce naukowe: trójwymiarowe (modele, np. silnik spalinowy), dwuwymiarowe (obrazy, np. tablice, wykresy)


Metody gier dydaktycznych:

1. 
   
   Metoda sytuacyjna

2. Metoda symulacyjna (np. sytuacje historyczne)


stworzenie sytuacji problemowej

3. Metoda inscenizacji (przy większych grupach np. przedstawienie teatralne)

4. Giełda pomysłów (burza mózgów)

Funkcje Metod:

• Podające nowy materiał (np. wykład)

• Utrwalanie materiału (ćwiczenia, asymilacja)

• Sprawdzanie wyników (np. statystyki, sprawdziany pisemne)

ZASADY NAUCZANIA

Co to jest zasada?

1. Twierdzenie oparte na prawie naukowym, rządzącym jakimiś problemami

2. Norma postępowania uznanego za obowiązujące

3. Teza wywiedziona z jakiejś doktryny

Zasady kształcenia:

1. Zasada systemowości (systematyczności) o porządkowaniu wiedzy w głowie uczniów (sekwencja celowych czynności zmierzająca do wprowadzenia zmian.

2. Zasada poglądowości - respektowanie drogi między konkretem a abstrakcją (zespół norm, które wywodzą się z prawidł. proc. kształcenia dot. poznawania rzeczywistości)

3. Zasada samodzielności - ograniczona zależność ucznia od nauczyciela

4. Zasada związku teorii z praktyką

5. Zasada efektywności - związek między celami a wynikami kształcenia

6. Zasada stopniowania trudności (przystępności) - nauczyciel obserwuje ucznia i stara się eliminować jego trudności z uczeniem się (przyczyny tych trudności).

7. Zasada związku indywidualizacji i uspołecznienia (Dewey).

PROCES UCZENIA SIĘ, NAUCZANIA.

Nauczanie -> proces nauczania -> proces kształcenia

Proces kształcenia = nauczanie i uczenie się + kształtowanie wychowanka przy jego własnym udziale (kształtowanie w jego osobowości celowych zmian)

Kształcenie zależne od idei wyznawanej przez nauczyciela:

1. Naturalizm - szkoła na miarę dziecka -> Rousseau

2. Behawioryzm - zmiany w środowisku prowadzą do zmian w uczniu.

3. Kognitywizm

• Osobowość - system struktur poznawczych, które zawierają odpowiednio zakodowaną informację o świecie, o interakcjach między jednostką i otoczeniem oraz o cechach własnego „ja”.

• AKTYWIZM - formowanie osobowości na podstawie poznania świata i działania w nim (poznanie + działanie)

- kompetencje - nabyta wiedza o rzeczywistości oraz zasób sprawności w oddziaływaniu na nią

Podział: intelektualne, praktyczno-techniczne, natury artystycznej, społeczne, moralne.

Szkoła -> realizowanie programu nabywania kompetencji

Związek nauczania i uczenia się:

1. Hostelet - sekwencja celowych i świadomych czynności uczniów i nauczycieli (proces nauczania)

• Akceptowanie celów, warunków i środków pracy przez obie strony

2. Kotarbiński - zespół zdarzeń pod wpływem nauczycieli i uczniów wywołujących w uczniach zmiany o określonej kierunkowości (proces kształcenia).

• Cel

1. Od podstaw (edukacja)

2. Uczeń zetknął się już z pewnymi zagadnieniami (reedukacja)

Proces kształcenia:

- nauczyciel, uczniowie

- treści kształcenia

- środowisko dydaktyczno-wychowawcze (organizacja pracy, środki dydaktyczne, warunki lokalowe)

Definicja - uporządkowany w czasie ciąg zdarzeń obejmujący takie czynności nauczycieli i uczniów ukierunkowane przez odpowiedni dobór celów i tresci oraz takie warunki i środki jakie służą wywoływaniu zmian w uczniach stosownie do przyjętych celów kształcenia.

Czynności nauczycieli i uczniów:

N.	U.
Działania sprzyjające uświadomieniu uczniom celów i zadań kształcenia	Działania służące wytworzeniu pozytywnej motywacji do nauki, stosownie do zaaprobowanych celów
Zaznajamianie uczniów z nowymi rzeczami i zdarzeniami	Poznawanie nowych rzeczy i zdarzeń
Kierowanie procesem nabywania pojęć	Procesy uogólniania służące wytworzeniu pojęć
Kierowanie procesem poznawania prawidłowości i praw naukowych	Poznawanie prawidłowości i praw naukowych oraz systematyzowanie wiedzy
Kierowanie przechodzenia od teorii do praktyki	Nabywanie umiejętności i nawyków
Organizowanie zajęć praktyczno-wytwórczych	Działania praktyczne służące wytwarzaniu przedmiotów i zmian w otoczeniu
Sprawdzanie i ocena osiągniętych przez uczniów kompetencji	Samokontrola osiągnięć uzyskiwanych w toku uczenia się

---