Systemy

Systemy

dydaktyczne:

dydaktyczne:

Dydaktyka herbartowska

Dydaktyka herbartowska

(tradycyjna)

(tradycyjna)

Czym jest system

Czym jest system

dydaktyczny?

dydaktyczny?



System dydaktyczny

System dydaktyczny

– całokształt zasad

– całokształt zasad

organizacyjnych oraz

organizacyjnych oraz

treść, metody i środki

treść, metody i środki

nauczania – uczenia

nauczania – uczenia

się, tworzące spójną

się, tworzące spójną

wewnętrznie strukturę

wewnętrznie strukturę

i podporządkowanie

i podporządkowanie

realizacji społecznie

realizacji społecznie

akceptowanych celów

akceptowanych celów

kształcenia.

kształcenia.

źródło: Kupisiewicz Cz.,

źródło: Kupisiewicz Cz.,

„Dydaktyka ogólna”,

„Dydaktyka ogólna”,

Warszawa 2002;

Warszawa 2002;

Nauczanie a uczenie się

Nauczanie a uczenie się

W wielu wcześniejszych

W wielu wcześniejszych

interpretacjach

interpretacjach

podkreślano, że

podkreślano, że

dydaktyka powinna

dydaktyka powinna

przede wszystkim

przede wszystkim

badać, bądź proces

badać, bądź proces

nauczania (herbartyści),

nauczania (herbartyści),

bądź uczenia się

bądź uczenia się

(przedstawiciele

(przedstawiciele

różnych odmian tzw.

różnych odmian tzw.

Nowego wychowania)

Nowego wychowania)

źródło: Kupisiewicz Cz.,

źródło: Kupisiewicz Cz.,

„Dydaktyka ogólna”,

„Dydaktyka ogólna”,

Warszawa 2002;

Warszawa 2002;

Proces

Proces

nauczania

nauczania

>

>

Proces

Proces

uczenia się

uczenia się

(dydaktyka tradycyjna)

(dydaktyka tradycyjna)

System, a podsystem

System, a podsystem

Każdy z systemów

Każdy z systemów

składa się z kilku lub

składa się z kilku lub

nawet kilkunastu

nawet kilkunastu

podsystemów.

podsystemów.

Przykładowo w skład

Przykładowo w skład

tradycyjnego

tradycyjnego

systemu

systemu

dydaktycznego

dydaktycznego

wchodzą m.in.

wchodzą m.in.

Koncepcje

Koncepcje

opracowane przez J.

opracowane przez J.

Sturma, J.A.

Sturma, J.A.

Komeńskiego,

Komeńskiego,

A. Bella, a przede

A. Bella, a przede

wszystkim J. F.

wszystkim J. F.

Herbarta.

Herbarta.

Główne założenia

Główne założenia

dydaktyki tradycyjnej

dydaktyki tradycyjnej



Występował tam podział treści nauczania na

Występował tam podział treści nauczania na

przedmioty.

przedmioty.



Uczniowie byli pasywni, bierni i nie mogli

Uczniowie byli pasywni, bierni i nie mogli

decydować o doborze treści nauczania.

decydować o doborze treści nauczania.



Dominowało nauczanie pamięciowe, uczniowie

Dominowało nauczanie pamięciowe, uczniowie

byli zachęcani do nauki tylko przez motywy

byli zachęcani do nauki tylko przez motywy

zewnętrzne, głównie były to oceny i częsta

zewnętrzne, głównie były to oceny i częsta

kontrola wyników nauczania.

kontrola wyników nauczania.



Współzawodnictwo.

Współzawodnictwo.



Szkoła była jedynym miejscem uczenia się,

Szkoła była jedynym miejscem uczenia się,

jedynie prace domowe były wykonywane w

jedynie prace domowe były wykonywane w

domu.

domu.



Stały nacisk na samorzutną twórczość uczniów

Stały nacisk na samorzutną twórczość uczniów

źródło: Kupisiewicz Cz., „Podstawy dydaktyki ogólnej”,

źródło: Kupisiewicz Cz., „Podstawy dydaktyki ogólnej”,

Warszawa 2005;

Warszawa 2005;

Herbartyzm:

Herbartyzm:



podstawą są wiadomości,

podstawą są wiadomości,



dużo wymagać,

dużo wymagać,



posłuszeństwo,

posłuszeństwo,



nie wolno się oszczędzać,

nie wolno się oszczędzać,



nie pokazywać słabości,

nie pokazywać słabości,



nie zmieniać metod.

nie zmieniać metod.

Jaki był początek….

Jaki był początek….

Zręby tego kierunku dydaktyki, który z czasem

Zręby tego kierunku dydaktyki, który z czasem

nazwano herbartowskim, opracował niemiecki

nazwano herbartowskim, opracował niemiecki

filozof, psycholog i pedagog- Jan Fryderyk

filozof, psycholog i pedagog- Jan Fryderyk

Herbart. Oceniając krytycznie prace

Herbart. Oceniając krytycznie prace

poprzedzających go i współczesnych mu

poprzedzających go i współczesnych mu

pedagogów- Herbart próbował skonstruować

pedagogów- Herbart próbował skonstruować

„naukowy system pedagogiki”, oparty na

„naukowy system pedagogiki”, oparty na

dorobku teoretycznych etyki i psychologii. Etyka

dorobku teoretycznych etyki i psychologii. Etyka

miała wyznaczać cel wychowania, a psychologia

miała wyznaczać cel wychowania, a psychologia

drogi i środki wiodące do tego celu. Najwyższym

drogi i środki wiodące do tego celu. Najwyższym

celem wychowania jest, według Herbarta,

celem wychowania jest, według Herbarta,

ukształtowanie silnych moralnie charakterów.

ukształtowanie silnych moralnie charakterów.

Służą temu: kierowanie dziećmi i młodzieżą,

Służą temu: kierowanie dziećmi i młodzieżą,

karność oraz ściśle z nią związane nauczanie.

karność oraz ściśle z nią związane nauczanie.

Czym jest kierowanie?

Czym jest kierowanie?

Głównym zadaniem

Głównym zadaniem

kierowania jest stałe

kierowania jest stałe

zatrudnianie dzieci,

zatrudnianie dzieci,

organizowanie dla

organizowanie dla

nich

nich

zajęć,

zajęć,

pielęgnacja ich

pielęgnacja ich

fizycznego

fizycznego

rozwoju,

rozwoju,

wdrażanie do

wdrażanie do

porządku.

porządku.

Czym jest karność?

Czym jest karność?

Karność stanowi konieczny

Karność stanowi konieczny

warunek wyrobienia u każdego

warunek wyrobienia u każdego

wychowanka moralności opartej

wychowanka moralności opartej

na

na

silnym charakterze, tzn.

silnym charakterze, tzn.

najwyższego

najwyższego

celu wychowania. Dla

celu wychowania. Dla

utrzymania

utrzymania

karności niezbędne jest

karności niezbędne jest

stosowanie

stosowanie

różnych metod i środków,

różnych metod i środków,

łącznie z

łącznie z

rygorystycznymi nakazami i

rygorystycznymi nakazami i

zakazami, a nawet karami

zakazami, a nawet karami

cielesnymi. Te jednak powinno

cielesnymi. Te jednak powinno

się

się

wymierzać „ostrożnie i z

wymierzać „ostrożnie i z

umiarem”

umiarem”

Definicja J. F. Herbarta

Definicja J. F. Herbarta

Nauczanie wychowujące

Nauczanie wychowujące

Stanowi podstawę dla formowanie silnych charakterów. Celem

Stanowi podstawę dla formowanie silnych charakterów. Celem

Herberta miało

Herberta miało

być ukazanie, że wychowanie należy łączyć z nauczaniem, Tych

być ukazanie, że wychowanie należy łączyć z nauczaniem, Tych

dwóch pojęć

dwóch pojęć

nie można rozpatrywać oddzielnie- są one integralną całością.

nie można rozpatrywać oddzielnie- są one integralną całością.

Tak więc można

Tak więc można

by wnioskować, że wola i charakter rozwijają się razem z

by wnioskować, że wola i charakter rozwijają się razem z

rozumem. Nauczanie

rozumem. Nauczanie

wychowujące polega nie tyle na przekazywaniu uczniom

wychowujące polega nie tyle na przekazywaniu uczniom

wiedzy, co raczej na

wiedzy, co raczej na

wiązaniu tej wiedzy z rozwojem ich uczuć i woli. To stanowisko

wiązaniu tej wiedzy z rozwojem ich uczuć i woli. To stanowisko

było

było

konsekwencją herbartowskiej psychologii, w myśl której:

konsekwencją herbartowskiej psychologii, w myśl której:

a)

a)

nie istnieją jakiekolwiek dziedziczne czy nabyte dyspozycje

nie istnieją jakiekolwiek dziedziczne czy nabyte dyspozycje

psychiczne

psychiczne

b) całe życie psychiczne składa się z wyobrażeń

b) całe życie psychiczne składa się z wyobrażeń

Skuteczne kształcenie

Skuteczne kształcenie



Skutecznemu kształceniu charakteru służy zdaniem Herbarta,

Skutecznemu kształceniu charakteru służy zdaniem Herbarta,

rozwijanie u uczniów wielostronnych zainteresowań, przy czym

rozwijanie u uczniów wielostronnych zainteresowań, przy czym

większą wartość wychowawczą mają zainteresowania

większą wartość wychowawczą mają zainteresowania

bezpośrednie niż pośrednie. Efektywność nauczania zależy także

bezpośrednie niż pośrednie. Efektywność nauczania zależy także

od racjonalnego rozłożenia treści, którą uczniowie mają sobie

od racjonalnego rozłożenia treści, którą uczniowie mają sobie

przyswoić, na powiązane ze sobą merytorycznie i logicznie

przyswoić, na powiązane ze sobą merytorycznie i logicznie

składniki, a ponadto od jego toku. Opanowywanie treści jest

składniki, a ponadto od jego toku. Opanowywanie treści jest

najskuteczniejsze, kiedy uczniowie przechodzą kolejno od etapu

najskuteczniejsze, kiedy uczniowie przechodzą kolejno od etapu

zgłębiania

zgłębiania w którym dane wyobrażenie wydziela się jasno i
wyraźnie pośród innych, do etapu ogarniania, kiedy to możliwe
staje się tworzenie określonych całości z wyobrażeń już
„zgłębionych”.



W każdym z tych etapów Herbart wyróżnił oprócz tego dwa
stadia: spoczynku i ruchu. Tak powstał schemat przyswajania
treści, obejmujący zgłębianie spoczywające, zgłębianie
postępujące, ogarnianie spoczywające i ogarnianie postępujące.
Tym stopniom odpowiadają odpowiednie stopnie nauczania, a
mianowicie: jasność, kojarzenie, system i metoda, wyznaczające
tok nauczania wszelkich przedmiotów na wszystkich szczeblach
nauki szkolnej.

STOPNIE FORMALNE NAUCZANIA WEDŁUG

STOPNIE FORMALNE NAUCZANIA WEDŁUG

HERBARTA I REINA

HERBARTA I REINA

WG. HERBARTA

WG. REINA

•

JASNOŚĆ

•

KOJARZENIE

•

SYSTEM

•

METODA

1. PRZYGOTOWANIE
2. PODANIE
3. POWIĄZANIE
4. ZEBRANIE
5. ZASTOSOWANIE

Rzeczywistość

Rzeczywistość

wychowawcza

wychowawcza



Opis rzeczywistości górował w tej

Opis rzeczywistości górował w tej

koncepcji nad przekształcaniem przez

koncepcji nad przekształcaniem przez

dzieci i młodzież dostępnych im

dzieci i młodzież dostępnych im

fragmentów tej rzeczywistości.

fragmentów tej rzeczywistości.

Kolejnymi jej cechami były: formalizm

Kolejnymi jej cechami były: formalizm

i rygoryzm, narzucała ona bowiem

i rygoryzm, narzucała ona bowiem

nauczycielom różnych typów szkół i

nauczycielom różnych typów szkół i

różnych przedmiotów nauki szkolnej,

różnych przedmiotów nauki szkolnej,

wykonującym ponadto różne zadania

wykonującym ponadto różne zadania

dydaktyczne, ciasny schemat toku

dydaktyczne, ciasny schemat toku

lekcji, tłumiący ich inwencje

lekcji, tłumiący ich inwencje

organizacyjną i metodyczną.

organizacyjną i metodyczną.

ZARZUTY

ZARZUTY



Celem pracy szkoły jest przekazywanie dzieciom

Celem pracy szkoły jest przekazywanie dzieciom

i młodzieży gotowego materiału do

i młodzieży gotowego materiału do

zapamiętania i rygorystyczne egzekwowanie go,

zapamiętania i rygorystyczne egzekwowanie go,



Aktywny musi być w szkole przede wszystkim

Aktywny musi być w szkole przede wszystkim

nauczyciel ,

nauczyciel ,



Uczniowie powinni „siedzieć cicho, uważać i

Uczniowie powinni „siedzieć cicho, uważać i

wykonywać polecenia wychowawców”,

wykonywać polecenia wychowawców”,



Najskuteczniejsza jest organizacja lekcji oparta

Najskuteczniejsza jest organizacja lekcji oparta

na stopniach formalnych,

na stopniach formalnych,



Podstawowym obowiązkiem nauczyciela jest

Podstawowym obowiązkiem nauczyciela jest

realizacja podstawowego programu nauczania,

realizacja podstawowego programu nauczania,



Nie należy uwzględniać wszystkich potrzeb i

Nie należy uwzględniać wszystkich potrzeb i

zainteresowań uczniów,

zainteresowań uczniów,

„

„

KIEDY WSZYSCY MILCZĄ, A

KIEDY WSZYSCY MILCZĄ, A

MÓWI TYLKO JEDNA OSOBA,

MÓWI TYLKO JEDNA OSOBA,

WÓWCZAS MAMY

WÓWCZAS MAMY

DOCZYNIENIA Z

DOCZYNIENIA Z

NAUCZANIEM”

NAUCZANIEM”

Warunki zwycięstwa

Warunki zwycięstwa

herbartyzmu

herbartyzmu



nadmiar uczniów,

nadmiar uczniów,



niskie kwalifikacje

niskie kwalifikacje

nauczycieli,

nauczycieli,



przeładowanie programów,

przeładowanie programów,



surowy reżim polityczny,

surowy reżim polityczny,



ubogie szkoły.

ubogie szkoły.

DZIĘKUJEMY :)

DZIĘKUJEMY :)