Zakażenia jamy brzusznej

Romuald Krajewski

Zakażenie układu
pokarmowego

•

W szpitalu względnie rzadkie

•

Przyczyną są pałeczki Salmonella, Shigella,
Campylobacter, Yersinia, wirusy (ROTA)

•

Najczęstsza droga zakażenia – spożycie
zakażonych produktów

•

Możliwe przeniesienie z chorego na chorego

•

Nie można nabyć odporności na zakażenie
pokarmowe

Objawy

•

Rozwijają się kilka do 48 godzin

•

Bóle brzucha

•

Nudności i wymioty

•

Biegunka (może być z krwią)

•

Podwyższona temperatura

Przyczyny

•

Najczęstsze zakażone produkty: jaja,
drób, mleko

•

Pracownicy

•

Szerzeniu się infekcji sprzyja
zagęszczenie chorych

•

Często w oddziałach dziecięcych –
zakażenie u noworodków może mieć
gwałtowny, ciężki przebieg

•

Gronkowce – sałatki, lody

Zakażenie wirusowe

•

Wirusy ROTA u 13-30%

•

Duża zakaźność

•

Zakażenie przenoszone przez ręce

•

Konieczne stosowanie środków
wirusobójczych (np. hibitan w alkoholu)

•

Skuteczne jest oddzielenie zakażonych i
osób nimi opiekujących się

Zapobieganie

•

Zakażenia szerzą się drogą fekalno-oralną

•

Zasadnicze znaczenie ma przestrzeganie
higieny

•

Kontrola nosicieli

•

Odpowiednie przygotowanie pożywienia

•

W przypadku żółtaczki typu A -
immunoglobulina

Kuchnia

•

Przyczyny zakażeń:

−złe przechowywanie

−rozprowadzanie w zbyt niskiej temperaturze

−niedostateczne gotowanie

−zanieczyszczenia podczas przygotowywania

−pracownicy – nosicielstwo

−brak kontroli

•

Szczególnej staranności wymaga kuchnia
mleczna i przygotowywanie odżywiania
przez sondę

Zakażenia układu
moczowego

•

Należą do najczęstszych

•

Najczęściej zakażenie wstępujące drogą cewki moczowej

•

U pacjentów ambulatoryjnych głównie bakterie
endogenne – Escherichia coli

•

U hospitalizowanych znacznie częściej bakterie
endogenne, ale oporne na leki

•

Zaniedbania higieny przy czynnościach pielęgnacyjnych
są częstą przyczyną zakażeń układu moczowego

•

Mechanizmy obronne – spłukiwanie z moczem, produkcja
i wydzielanie do pęcherza immunoglobuliny A,
pofałdowanie nabłonka w celu uwięzienia bakterii i
fagocytozy

Obraz kliniczny

•

Leczenie i zabiegi w okolicy cewki moczowej
usposabiają do zakażenia

•

Zakażenie (kolonizacja) jest częstsze u kobiet
(zakażenie dalszej części cewki moczowej
występuje u wielu zdrowych)

•

Bakteriomocz (10000 bakterii /ml bez objawów)
występuje u 1% dziewcząt i około 10% kobiet

•

Leczenie bakteriomoczu celowe tylko wtedy, gdy
jest duże ryzyko zakażenia dróg moczowych.
Usunięcie jednego rodzaju bakterii prowadzi do
kolonizacji

Obraz kliniczny

•

Zakażenie rozwija się drogą wstępującą:

−dominuje flora jelitowa
−cewnikowanie zwiększa znacznie ryzyko

zakażenia

−infekcja okolicy ujścia cewki moczowej

usposabia do zakażenia

−zakażenie pęcherza jest dużo częstsze niż

zakażenie odmiedniczkowe nerek

•

Zakażenie krwiopochodne oraz drogą
naczyń chłonnych również jest możliwe,
głównie w szpitalu i u niemowląt

Obraz kliniczny

•

Zapalenie pęcherza:

−częste i bolesne oddawanie moczu

−ból w okolicy nadłonowej

−ropomocz (krwiomocz)

•

Odmiedniczkowe zapalenie nerek:

−ropomocz

−gorączka

−leukocytoza

−ból w okolicy lędźwiowej

−nudności i wymioty

−stan przewlekły może trwać latami

Obraz kliniczny

•

Powikłania:

−posocznica (sepsa)
−rozedmowe zapalenie nerek
−ropnie
−martwica brodawek nerkowych
−wodonercze
−niewydolność nerek
−odkładanie się kamieni (alkalizacja

spowodowana działaniem ureazy)

Etiologia

•

Zależy od specyfiki oddziału

•

W oddziałach zachowawczych i w części
zabiegowych – Escherichia

•

Oddziały urologiczne - Pseudomonas aeruginosa

•

OIOM – Enterobacter i Serratia

•

Oddziały pediatryczne – Klebsiella pneumoniae

•

W zaburzeniach odporności – grzyby (Candida)

Czynniki ryzyka zakażeń

•

Nieprawidłowy odpływ moczu
(wady anatomiczne, zaleganie
moczu, refluks pęcherzowo-
moczowodowy)

•

Cewnikowanie pęcherza

•

Zabiegi na drogach moczowych

Cewnikowanie

•

Zachowanie aseptyki

•

Przy wprowadzaniu cewnika nie dotykać niczego
poza ujściem cewki

•

Zawsze przepływ do worka – worek poniżej
pęcherza

•

Minimum manipulacji

•

Usunąć cewnik przy podejrzeniu zakażenia

•

Prawie wszyscy chorzy z cewnikiem mają
bakteriomocz

•

Płukanie cewnika nie jest zalecane – raczej
wymiana na nowy

Profilaktyka zakażeń układu
moczowego

•

W szpitalu zakażenia układu moczowego
powstają prawie wyłącznie u cewnikowanych i
po zabiegach na drogach moczowych

•

Każdy dzień cewnikowania zwiększa ryzyko o
5% (po 10 dniach połowa chorych ma zakażenie)

•

Cewnik należy jak najszybciej usunąć

•

Przy przewlekły cewnikowaniu kolonizacja bez
objawów nie wymaga leczenia

•

Nie należy ponownie używać zbiornika (worka)
na mocz

Zapalenie otrzewnej

•

Pierwotne – bez uszkodzenia ciągłości przewodu
pokarmowego (Streptokoki)

•

Wtórne – poza szpitalem w wyniku perforacji lub
urazu, w szpitalu po zabiegu

− górny odcinek –flora tlenowa i beztlenowa, G+ i G-
− jelito grube – flora mieszana

•

Trzeciostopniowe – bakterie wyselekcjonowane
podczas leczenia zakażenia wtórnego, rozwijają
się wskutek osłabienia odporności (wysoka
śmiertelność)

Objawy

•

Ból brzucha

•

Gorączka

•

Nudności i wymioty

•

Niedrożność przewodu pokarmowego

•

Obrona mięśniowa

•

Ciężki stan chorego

Przebieg

•

W pierwszej fazie zapalenia otrzewnej
głównie tlenowce

•

W fazie tworzenia ropni beztlenowce

•

Bakterie G- produkują endotoksynę

•

Beztlenowce produkują enzymy
proteolityczne uszkadzające komórki

Zapobieganie

•

Profilaktyka antybiotykowa zależy od
schorzenia:

−jedna dawka wystarcza przy zwykłej

perforacji wrzodu, wczesnej operacji
wyrostka

−24 godziny – zgorzelinowe zapalenie

wyrostka, usunięcie martwiczego fragmentu
jelita

−2-5 dni – ciężkie zakażenia
−>5 dni - zapalenie trzustki

Dializowani

•

U dializowanych otrzewnowa zakażenie następuje
drobnoustrojami ze skóry

•

Zakażenie szerzy się wzdłuż cewnika

•

Często gronkowce

•

Ryzyko zakażenia wzrasta z czasem trwania dializy

•

Objawem jest mętny płyn

•

Zapobieganie – sterylność płynu, higiena miejsc
wprowadzenia drenów

•

Profilaktyka przeciwgrzybicza w trakcie leczenia
zapalenia bakteryjnego

Podsumowanie

•

W zakażeniach przewodu pokarmowego
podstawowe znaczenie ma higiena związana z
żywieniem

•

W zakażeniach układu moczowego
podstawowe znaczenie ma właściwa technika
cewnikowania i opieka nad chorym
cewnikowanym

•

Zapalenie otrzewnej jest zawsze poważnym
powikłaniem, zwykle związanym z naruszeniem
ciągłości przewodu pokarmowego