Wyższa Szkoła Bankowa

W Toruniu

KOMUNIKACJA MULTIMEDIALNA

cz. II

dr Barbara Bielicka

[e-mail]

Toruń 2010

Media stanowią istotny element ludzkiego środowiska

Różnice między otoczeniem a środowiskiem

Otoczenie – to świat zewnętrzny, który nas otacza bezpośrednio,
to świat oddziałujący na nasze zmysły

– to postrzegane cechy dostępnej nam zmysłowo przestrzeni;
Człowiek ma szereg otoczeń, które zmienia nawet w ciągu
dnia i odnoszą się one do wybranych przestrzeni, zakreśla-
nych naszym zmysłem

Otoczenie można określić jako:

 Stan rzeczywistości występującej w przestrzennej bliskości,

 Idee, które się nań składają, występują dzięki temu, że są reprezentowane

przez swe rzeczowe nośniki,

 Jest to rzeczywistość podlegająca zmianom, jego trwałość jest czasowo

ograniczona, choć zwykle podmiot postrzega dokonujące się tu zmiany

z pewnym opóźnieniem,

 Nastawienie podmiotu na działanie wobec świata zewnętrznego wpływa

na sposób postrzegania otoczenia,

 Otoczenie może być wspólne dla pewnej klasy podmiotów, jeżeli jego

treści są przez nie zgodnie identyfikowane.

Otoczenie – jest czymś znacznie bardziej ulotnym,
zależnym od konkretnych przestrzeni i czasu.
Stosunek człowieka do otoczenia nie nabywa
cech trwałości.

Środowisko

– jest pojęciem szerszym i ogólniejszym.

– Człowiek w relacji do środowiska wypracowuje w swoim
kontakcie pewne elementy stałe jak:
temperamenty, postawy, które pozwalają kwalifikować
jednostkę w typologiach biologicznych, psychologicznych,
intro- czy ekstra wertyk, sangwinik czy choleryk, działacz
czy uważny obserwator, miłośnik przyrody czy człowiek
zabawy – są to produkty relacji człowieka ze środowiskiem.

Środowisko

– to ta postrzegana część świata zewnętrznego, która:

 Przejawia się w trwałych cechach powtarzających się otoczeń,
 Zawiera cechy powtarzalne, które występują w bliskości podmiotu,

lecz ich aktualna obecność nie jest konieczna,

 Są to cechy identyfikowane przez podmiot,

 Są to cechy na tyle powtarzalne w doświadczeniu podmiotu, że mógł

on wytworzyć wobec nich pewne

dyspozycje zachowaniowe,

 Są to cechy zgeneralizowane przez podmiot jako właściwości typowe,

 Mogą to być właściwości postrzegane zarówno przez jednostkę, jak

przez pewne

kategorie podmiotów.

Analiza roli mediów w środowisku ludzkim wymaga historii
odbioru mediów przez człowieka.
Kontekst historyczny wyznacza kryteria wartościowania
mediów, ich treści oraz zachowań odbiorcy.

Uwarunkowanie odbioru mediów przez program codziennego życia odbiorcy

– Media są użytkowane w zależności od programu obowiązków
naszego dnia codziennego. Program ten jest różny u różnych
ludzi.

Uwarunkowanie odbioru mediów przez cykle życiowe odbiorcy

– według Koncepcji cyklów życiowych, stosunek człowieka
do otoczenia, a więc także do mediów, układa się w zależności
od jego potrzeb i obowiązków związanych z biologicznym
i społecznym etapem jego rozwoju.

Koncepcja cyklów życiowych rozróżnia cykle:

1) młodość

2) wczesne lata dorosłości (rozpoczęcie pracy, założenie domu, opieka nad

dzieckiem)

3) pełna dojrzałość (nabycie kwalifikacji zawodowych awanse, malejące

obowiązki rodzicielskie)

4) druga młodość (zwolnienie tempa pracy, wysoka pozycja w zawodzie,

funkcje honorowe, brak obowiązków rodzicielskich)

5) emerytura

Cykle te wyznaczają zakres potrzeb oraz w rezultacie użyteczność

mediów w zaspokajaniu owych potrzeb.

Piramida potrzeb on-line wg Maslowa

Samorealizacja

I

Samorealizacja

II

Samorealizacja

III

Szacunek

Uznanie

Przynależność

Bezpieczeństwo

Fizjologia

Teoria motywacji Maslowa online

Potrzeba

Egzemplifikacja

w świecie

rzeczywistym

Natura

potrzeby

Działanie online

Bezpieczeństwo unikanie nieszczęść

oraz zabezpiecza-

nie się przed nimi

indywidualna

bezpieczeństwo transakcji

online

bezpieczeństwo danych

osobowych w Sieci

Fizjologiczna

schronienie,

pożywienie,

ubranie, dochód

indywidualna

fizyczny dostęp do Sieci
intuicyjny interfejs pozwa-

lający na wręcz fizjolo-

giczne korzystanie z Inter-

netu

Teoria motywacji Maslowa online

(c.d.)

Potrzeba

Egzemplifikacja w

świecie

rzeczywistym

Natura

potrzeby

Działanie online

Szacunek

autorytet, władza

społeczna

występowanie w charak-

terze eksperta w forach

dyskusyjnych

Uznanie

rozpoznanie, prestiż społeczna

zbudowanie prywatnej

witryny internetowej

zamieszczenie nazwiska

w publikacjach online

Przynależność interakcja z innymi

ludźmi, akceptacja

z ich strony

społeczna

kontakt e-mailowy
komunikacja natychmiasto-

wa

fora dyskusyjne

Teoria motywacji Maslowa online

(c.d.)

Potrzeba

Egzemplifikacja

w świecie

rzeczywistym

Natura

potrzeby

Działanie online

Samorealizacja I mentorstwo dziele-

nie się wiedzą

społeczna

częste dzielenie się profe-

sjonalną wiedzą bez

ujawniania swoich danych

specjalistyczne, bezpłatne

doradztwo online

Samorealizacja II maksymalne

wykorzystanie

swojego potencjału

intelektualnego

indywidualna

programowanie własnych

rozwiązań

wdrażanie najnowszych

narzędzi internetowych

występowanie jako

innowator

Samorealizacja III symetria, równo-

waga wewnętrzna

indywidualna

perfekcyjny design i fun-

kcjonalność serwisu

Zmiany w ludzkiej osobowości pod wpływem komputerów

i innych środków multimedialnych

1) Antropomorfizacja (uczłowieczenie) technologii

2) Uczłowieczenie relacji

- człowiek – komputer

3) Zmiany w języku

4) Zmiana kontaktów społecznych

5) Rozwój internetowych serwisów randkowych

6) Ograniczenie kontaktów osobistych

- samotność

7) Zmiany osobowości

 osobowość sztywna

 osobowość skomputeryzowana

 osobowość aspołeczna

 osobowość rozszczepiona

 Cyborgi (cybernetyka i organizm)

Technologie medialne mają istotny wpływ na zmiany w odczuciu tożsamości.

U podłoża tej sytuacji leży siedem najważniejszych czynników:

1) Zmiany w mediach masowych (np. rozwój technik telewizyjnych może

wpłynąć na przedstawianie lub odgrywanie tożsamości)

2) Konsumpcja jako aktywna praktyka oparta na wyborze obrazów i dóbr

konsumpcyjnych (proces, który zyskał nową dynamikę dzięki inter-

aktywnemu i reprodukcyjnemu potencjałowi cyfrowego oprogramo-

wania)

3) Możliwość „konsumowania” tożsamości w cyberprzestrzeni lub

wirtualnych światach.

4) funkcjonowanie jednostek w ramach wirtualnych społeczności;

5) zaburzenie przez wirtualną rzeczywistość i cyberprzestrzeń naszego

rozumienia rzeczywistości, w obrębie której konstruujemy nasze

tożsamości;

6) coraz ściślejszy , większy związek człowieka z techniką i mediami od

Internetu po inżynierię genetyczną, który stawia pytanie o granicę między

ludzkim ciałem a świadomością urządzeniami a sieciami;

7) nowe media są tylko jednym z elementów szerszych procesów

historycznych, ekonomicznych, kulturowych, które mają wpływ na

tożsamość.

Rewolucje komunikacyjne w historii mediów

Przestrzeń

Ustalona Przekroczona

A Rozmowy Sygnały wysyłane B

Spotkania za pomocą dymu,

Przemówienia bębnów i ognia
Telegraf

Telefon

Radio

Telewizja

Pismo D

Książka

Gazeta

Fotografia, film

Gramofon

Taśma magnetofonowa

Płyta CD

Dyskietka

Strukturalna rewolucja komunikacyjna
Techniczna rewolucja komunikacyjna

Łącza kablowe
i radiowe

Alokucja
i konwersacja

Reprodukcja

Transfer
analogowy

Transfer
cyfrowy

C Obrazy

Różne typy znaków

Banki danych

of-line

Nowe media

(on-line, of-line)
Alokucja, konsultacja,

rejestracja, konwersacja

C

za

s

P

rz

ek

ro

cz

on

y

U

st

al

on

y

Rewolucje komunikacyjne w historii mediów

(czas ustalony)

Przestrzeń

Ustalona Przekroczona

A

Rozmowy Sygnały wysyłane B

Spotkania za pomocą dymu,

Przemówienia bębnów i ognia
Telegraf

Telefon

Radio

Telewizja

Strukturalna rewolucja komunikacyjna

Techniczna rewolucja komunikacyjna

Łącza kablowe

i radiowe

Alokucja

i konwersacja

C

za

s

u

st

al

on

y

Rewolucje komunikacyjne w historii mediów

(czas przekroczony)

Przestrzeń

Ustalona Przekroczona

Pismo D

Książka

Gazeta

Fotografia, film

Gramofon

Taśma magnetofonowa

Płyta CD

Dyskietka

Strukturalna rewolucja komunikacyjna

Techniczna rewolucja komunikacyjna

Reprodukcja

Transfer

analogowy

Transfer

cyfrowy

C Obrazy

Różne typy znaków

Banki danych

of-line

Nowe media
(on-line, of-line)
Alokucja, konsultacja,

rejestracja, konwersacja

C

za

s

P

rz

ek

ro

cz

on

y

XXI wiek – to epoka sieci

- sieć pełni funkcję układu nerwowego naszego społeczeństwa

 Nowe media stanowią kolejny historyczny etap przechodzenia od

bezpośredniego doświadczania rzeczywistości do postrzegania zapośred-

niczonego.

 Uczenie się przez działanie jest stopniowo wypieranej przez uczenie się

przez systemy symboli i modele wizualne. Prowadzi to do zmiany

trybów komunikacji i wymaganych kompetencji intelektualnych.

 W trybie lingwistycznym coraz większego znaczenia nabiera wariant

audiowizualny kosztem wariantów oralnego i pisemnego. Ze względu na

popularyzację komunikatów graficznych coraz ważniejszy staje się tryb

ikoniczny, a za sprawą języka komputerowego - logiczno-matematyczny

tryb komunikacji symbolicznej.

 Tryb niewerbalny stracił na znaczeniu w nowych mediach z ruchomymi

obrazami wysokiej rozdzielczości.

 Najważniejszą tendencją jest integracja wszystkich trybów w multi-

mediach.

 Pełne wykorzystanie możliwości nowych mediów wymaga

wszechstronnego rozwoju wizualnego, słuchowego, werbalnego,

logicznego i analitycznego.

 Aby ocenić znaczenie nowych mediów dla ludzkiego poznania, należy

zdać sobie sprawę, że między ludźmi a opartymi na technologii cyfrowej

komputerami istnieją podobieństwa i różnice;

 Podobieństwa wzmacniają tendencje do uczłowieczania naszych interakcji

z komputerami;

 Różnice pozwalają na wyjaśnienie rozmaitych tarć jakie w nich

występują;

 Ludzi i komputery łączy to, że są istotami przetwarzającymi informacje.

Jeżeli chodzi o różnice, to komputery działają dzięki całkowicie zaprogra-

mowanej, bezkontekstowej i fragmentarycznej percepcji i poznaniu.

Korzystają z gotowych schematów i mogą osiągnąć jedynie poziom

sztucznego „inteligentnego” uczenia się - pozbawionego woli, popędów

i emocji.

 Komputery wypełniają polecenia, podczas gdy ludzie dokonują selekcji

zgodnie z własnymi potrzebami.

 Komputery bez wątpienia nie są istotami biologicznymi i społecznymi.

 Cechy nowych mediów - interaktywność i integracja (multimedia,

hiperlinki) – są bardziej pomocne w edukacji niż media tradycyjne.

Linearne uczenie się pamięciowe zostaje częściowo zastąpione przez

uczenie się skojarzeniowe.

 CMC (Computer Media Communication) bywa oskarżana o aspołeczność

(jest chłodna i nie sprzyja towarzyskości) i antyspołeczność (umniejsza

znaczenie bezpośrednich interakcji) W latach osiemdziesiątych XX wieku

zwyciężyły tzw. deficytowe podejścia do CMC: uważano ją za

ograniczoną, pozbawioną wystarczającej liczby sygnałów i obecności

społecznej (w porównaniu z komunikacją bezpośrednią). W latach

dziewięćdziesiątych podejścia deficytowe poddano krytyce z perspektywy

informacji społecznej. Krytycy podkreślali, że użytkownicy CMC re-

kompensują ograniczenia techniczne i mogą tworzyć prawdziwe, bogate w

informacje środowiska społeczne. W ten sposób CMC może nabrać

charakteru osobistego, a nawet hiperosobistego, i pomóc w budowaniu

relacji społecznych on-line i of-line.

 Czy nowe media zmienią osobowość człowieka?

 Relacje z tymi technologiami są uczłowieczone, spersonalizowane,

obezwładniające, fascynujące, a nawet uzależniające.

 W nowych technologiach może powstać nasze „drugie ja”. Odkąd ludzie

są ze sobą bezpośrednio połączeni za pośrednictwem technologii

komputerowej, coraz bardziej przybliżamy się do chwili, gdy mogą

zamieniać się w cyborgi, a wtedy część osobowości przeznaczona dla

nowych mediów może stać się ich pierwszym ja.

 Mniej spekulatywny charakter mają przewidywania dotyczące wpływu

nowych mediów na język, stosunki społeczne, postrzeganie świata,

a nawet na powstanie rozszczepionej osobowości w (po)nowoczesnym

społeczeństwie.