Czas w kulturze (7 IV 2011 r.?)

• Czas to fundamentalna wartość kulturowa.

• Kultury różnią się stosunkiem czasu.

• Współczesne społeczeństwo bardzo ceni czas.

• istotna jest punktualność (wariant dokładności).

• wyczulenie na czas (związki fraz., np. czas to pieniądz, liczy się każda minuta, nie mieć czasu, czas wolny) → czas jest pewnym dobrem.

• żyjemy w kulturze, w której stale brakuje czasu.
  Deadline - dzisiejsza kultura jest na to zorientowana. W XIX w. - linia w więzieniu, której przekroczenie uprawniało straż do otwarcie ognia. Później, w żargonie dziennikarskim, część, którą trzeba zająć, „marginesy”. Jeszcze później – termin złożenia tekstu do nowego dziennika. Ogólnie – nieprzekraczalny termin wykonania pracy.
  odczuwanie deficytu czasu: pośpiech, nienadążanie, stres, działanie pod presją.

• trudno współcześnie żyć bez zegarka. Kiedyś był to gadżet świadczący i stanie materialnym, głównie ozdoba, a nie – jak dziś – typowo użyteczny, niezbędny przedmiot.

• Gospodarowanie czasem zaczęło się kształtować w początkach XIX w., co było związane z rewolucją przemysłową. To reakcja, stan wymuszony przez procesy technologiczne.
  Żyjemy w czasie industrialnym, ukształtowanym przez współczesny przemysł. Drugim czynnikiem, który wpłynął na taką organizację czasu była rewolucja komunikacyjna (kolej).

• Rytm życia aż po XIX wiek wyznaczały procesy naturalne. Epoka czasu naturalnego różni się od obecnej tym, że jest segmentowany przez procesy naturalne: ruch słońca na orbicie okołosłonecznej (pory roku), obracanie się ziemi wokół własnej osi (rytm dobowy).

• W świecie naturalnym obserwujemy zharmonizowany rytm - roczny, świat roślinny i zwierzęcy. My, ludzie-zwierzęta, nie możemy również uwolnić się od tej determinacji: grudzień/styczeń – spowolnienie, czerwiec/lipiec – szczytowa forma. W naszej kulturze występuje drastyczny brak synchronii z naturą. Zimowa depresja – kiedyś w zimie rolnik nie zajmował się ziemią, nie podróżowano. Rytm dobowy reguluje również rytm aktywności organizmów żywych. Ludzie zacierają ten naturalny podział: wielkie miasta, fabryki pracują w rytmie całodobowym.

• Kiedyś był problem z oświetleniem w nocy; dopiero w XIX w. się to zaczęło zmieniać. W końcówce tego stulecia wynaleziono oświetlenie elektryczne.

• Czas standardowy, umowny, jest inny niż słoneczny, naturalny. W staroż. Rzymie dzielono czas od wschodu do zachodu słońca na 12 części, a więc ówczesna „godzina” miała różną długość. Dziś godzina jest stałą wielkością.

• Kolej narzuciła wprowadzenie czasu kolejowego (oprócz lokalnego), a co za tym idzie – czasu strefowego (globalizacja).

• Zegar 24-godzinny powstał na froncie I wś (chodziło o precyzję), potem zaś przeszedł do kolejnictwa.

• Powiązanie czasu i władzy: czas formuje ten, kto ma władzę. Każda kultura dzieli czas na świecki i poświęcony sprawom transcendentalnym, ten więc, kto ustala czas świąt, ma władzę.