Traycyjne gospodarstwo chłopskie Kultura europejska wywodzi się z tradycji: judeochrześcijańskiej , greckiej, rzymskiej
Tradycje te wysoko ceniły wręcz gloryfikowały uprawę ziemi i tych co się oddają temu zajęciu.
Gospodarstwo chłopskie- cechy:
Jedność gospodarstwa domowego i produkcyjnego (warsztatu wytwórczego). Produkującego na własne potrzeby. Zawód rolnika był kul;minacją wielu zawodów i ról społecznych (właściciel i pracownik, organizator produkcji i wykonawca, wytwórca, głowa rodziny kierownik zespołu produkcyjnego, zawód rolnika wykonywany przez rodzinę w trybie jej funkcjonowania)
Funkcje gosp. Chłopskiego: prokreacyjna - pozwala założyć nową rodzinę i wyżywić potomstwo. F. gospodarcza- dawało prace wszystkim członką rodziny przynosiło dochody gwarantowało rozwój i perspektywę życia. F. wychowawcza- umożliwiała wychowanie młodego pokolenia poprzez pracę nabywanie doświadczenia przyzwyczajanie do tradycji szacunku do historii gospodarstwa i rodziny, wiejskiego obyczaju sposobu życia i kontynuowania całego wiejskiego systemu wartości.
Zmiany w systemie wartości: ziemia podstawowy czynnik produkcji w rolnictwie. Jej posiadanie wiązało się z osobistą wolnością i prawami obywatelskimi. Nie była towarem i bardzo rzadko podlegała sprzedaży (a to skutecznie przeciwdziałało nabywaniu ich przez obcych). Przekazywano je w spadku lub drogą rodzinnych koligacji.
Jakie zmiany w systemie wartości następują? Ziemia przestaje być traktowana emocjonalnie jako miejsce pracy i życia a uważana jest za przedsiębiorstwo, które ma przynosić zysk, ziemia to biznes. Praca indywidualnych rolników jest pracą na zamówienie bliska systemowi nakład owczemu, w ponownym łańcuchu integracyjnym praca rolnika jest jednym z ogniw. Nowoczesny rolnik to nie tylko producent, ale przedsiębiorca który musi umieć się zachować w grze rynkowej.
Obecne gospodarstwa: rozbicie jedności gospodarstwa domowego i produkcyjnego. Rodzina rolnicza gubi cechy tradycyjne wynikające z trwawienia ojcowizny. Konieczność współpracy rolników z kapitałem nierolniczym na dostawie formalnej umowy kto ile i po jakiej cenie ma produkować i sprzedawać organizatorowi tego przedsięwzięcia. Praca indywidualnych rolników jest „pracą na zamówienie” blisko systemowi nakład owczemu. Wieś rodzinno- sąsiedzka przekształciła się w wieś z instytucjami i organizacjami. Ziemia przestaje być traktowana emocjonalnie jako miejsce pracy i życia. Ziemia to biznes trzeba uczynić wszystko aby z ziemi być bogatym. Sukces gospodarstwa w coraz większej mierze zależy od kwalifikacji i umiejętności w coraz mniejszej od przyzwyczajeń i tradycji.
Chłop rolnik farmer chłop funkcjonuje w kontekście rodziny. Rolnik funkcjonuje w układzie państwa i jego instytucji. Farmer zmuszony jest działać na wolnym rynku.
Sektor komercyjny powstał z wielkoobszarowego rolnictwa po byłych pegeerach. Grupy tych gospodarstw kreują tworzenie się typów postaw gospodarzy którzy są zalążkiem formujące się klasy środowiska w rolnictwie. Nieobce są im aspiracje od ziemskiego stylu życia ich liczebność badacze określają na jakieś 3 tyś.
Wielofunkcyjne to typowe gospodarstwa rodzinne które będzie cechować produkcja zrównoważona i ekologiczna.
Socjalny tradycyjnie prowadzone gospodarstwo nie produkuje na rynek a rodzina korzysta z dodatkowych źródeł dochodów traktuje swoją aktywność rolniczą wyłącznie jako hobby lub kontynuacją rodzinnych tradycji. Gospodarowanie odbywa się dla przyjemności.
Wpływ PGR, RSP w przeszłości na rozwój obszarów wiejskich (zlikwidowane 19 października 1991) powstaje AWRSP, obecnie ANR odbywał się poprzez: stowarzyszenie miejsc pracy, kooperację produkcji z rolnikami, rozwój cywilizacyjny prowadziły dom kultury przedszkola, budowały drogi kanalizowały wsie telefonizowały region itp.
Skutki: bezrobocie- „ postkolektywistyczne getta” szczególny obszar koncentracji złożonych problemów ekonomicznych i społecznych. Wsie PGR- owskie nie miały sołtysów bo wszystko załatwiał PGR teraz powstają sołectwa.