2. Przedstawienie stanowisk idealizmu metafizycznego i realizmu metafizycznego

Idealizm metafizyczny

subiektywny obiektywny

immanentny transcendentny

idealizm - kierunki filozoficzne, według których podstawowa realność to idee, świadomość, myśl, natomiast świat materialny jest czymś wtórnym, pochodnym

Na idealizm metafizyczny składają się dwa stanowiska: idealizm subiektywny i idealizm obiektywny.

Idealizm obiektywny - stanowisko metafizyczne, zgodnie z którym istnieje w dosłownym znaczeniu, a więc samoistnie jedynie świat ducha obiektywnego (idee, „rozum”) a świat fizyczny i psychiczny są jego przejawami lub korelatami. Zalicza się tutaj idealizm Platona i idealizm Hegla.

Idealizm subiektywny - sformułowane przez G. Berkeley'a stanowisko metafizyczne, zgodnie z którym samodzielnie egzystują jedynie indywidualne podmioty psychiczne (substancje myślące, dusze) natomiast ciała - tożsame z kompleksami wrażeń „istnieją” wyłącznie w tym sensie, że są postrzegane przez owe podmioty. Neguje samoistne istnienie świata fizycznego.

Są dwie odmiany idealizmu subiektywnego:

1) transcendentny, głoszący:

- przedmiot wiedzy określony zostaje w granicach doświadczenia jako pochodny względem apriorycznej struktury umysłu, zaś transcendentna i samoistna rzecz sama w sobie określona jest jako niepoznawalna

- podmiot fenomenologicznie oczyszczony, zredukowany do czystej świadomości zyskuje status absolutnego źródła prawomocności poznania, jako świadomość konstytuująca „wszelki możliwy sens świata”

2) immanentny, głoszący, że poza umysłem nic nie istnieje, a przedmiotem poznania są tylko stany wewnętrzne.

Podsumowanie (bardziej „łopatologiczne” ;) )

W idealizmie metafizycznym obiektywnym, świat zewnętrzny nie istnieje sam z siebie jest odbiciem czy przejawem czegoś innego istniejącego rzeczywiście (np. idei tak jak u Platona)

Przedstawiciele idealizmu metafizycznego subiektywnego uważają, że jedynie o podmiocie postrzegającym świat (człowieku, umyśle) można powiedzieć, że istnieje na pewno. Wszystko co wiemy o świecie pochodzi od naszego umysłu a nie od świata zewnętrznego, dlatego nie można stwierdzić czy świat zewnętrzny istnieje rzeczywiście, czy jest tylko wytworem umysłu, a jeśli istnieje, to i tak nie możemy go poznać, bo nie mamy do niego bezpośredniego dostępu, lecz dostajemy informacje przekształcone przez umysł, które mogą być nieprawdziwe.

Realizm metafizyczny

naiwny krytyczny

realizm metafizyczny - pogląd, że świat zewnętrzny istnieje rzeczywiście, może być poznany niezależnie od podmiotu poznania. Ma dwie odmiany:

1) realizm naiwny - głosi, że świat jest dokładnie taki, jakim go postrzegamy, przedmioty mają wszystkie pierwotne i wtórne jakości zmysłowe, jakie postrzegamy i żadnych innych

2) realizm krytyczny - uznaje wtórne jakości zmysłowe za subiektywne i tylko pierwotne za obiektywne. Zmysły dają tylko powierzchniowy i niedokładny obraz rzeczywistości, w której istnieje wiele cech i relacji niedostępnych zmysłom, a poznawalnych dzięki rozumowi przez naukę.

---