12.02.07

T₁: GEOGRAFIA PRZEMYSŁU JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA.
KLASYFIKACJA PRZEMYSŁU I USŁUG.

HISTORIA:

• Tworzeniu się w drugiej połowie XVIII w. przemysłu fabrycznego, towarzyszyło pojawienie się pierwszych opracowań z zakresu geografii przemysłu,

• Do końca XIX w były to prace o charakterze opisowo-statystycznym z elementami geografii handlu,

• Do wykształcenia się geografii przemysłu jako dyscypliny naukowej przyczyniły się powstałe na przełomie wieku XIX i XX teorie lokalizacji (głównie A. Webera)

• W światowej literaturze przyjmuje się wyodrębnienie geografii przemysłu jako samodzielnej dyscypliny w latach 30-tych i 40-tych XX w.

• W Polsce geografia przemysłu formalnie została wyodrębniona z geografii ekonomicznej (łącznie z geografia rolnictwa, transportu i osadnictwa) na Geograficznej Konferencji Metodologicznej w 1955 roku.

DEFINICJA GEOGRAFII PRZEMYSŁU:

Nauka o:

• 
  Rozmieszczeniu przemysłu,

• Krajobrazach przemysłowych,

• Lokalizacji przemysłu,

• Zróżnicowaniu terytorialnego przemysłu, => aspekt przestrzenny

• Kompleksach terytorialno - produkcyjnych,

• Strukturze przemysłu,

• Zróżnicowaniu przestrzennym

Geografia przemysłu zajmuje się badaniami przestrzennych aspektów (właściwości
i problemów) działalności gospodarczej i polegającej na wydobywaniu surowców i ich przetwórstwa na dobra produkcyjne i konsumpcyjne oraz na świadczeniu usług naprawczych.

KIERUNKI BADAWCZE GEOGRAFII PRZEMYSŁU:

• Krajobrazowy: kierunek główny-krajobraz przemysłu określony jako wycinek powierzchni kuli ziemskiej, w którym przemysł dominuje wizualnie i funkcjonalnie Kierunek powstał i rozwinął się głównie w krajach niemieckojęzycznych. W Polsce nie znalazł zwolenników.

• Historyczno-geograficzny: wyjaśnienie obecnej struktury przemysłu nie jest możliwe bez badań retrospektywnych sięgających niekiedy początków rozwoju wytwórczości przemysłowej w ogóle lub początku przemysłu fabrycznego. W Polsce kierunek miał swoich zwolenników.

• Techniczno-ekonomiczny: Badania zmian zachodzących w technice i technologii produkcji przemysłowej, które zdaniem przedstawicieli wywierały decydujący wpływ na kształtowanie się dzisiejszego obrazu rozmieszczenia przemysłu. Kierunek rozwinął się w krajach anglosaskich dysponujących dobra bazą statystyczną, oraz w Polsce.

• Behawioralny: Powstał w latach 60-tych XX wieku w krajach anglosaskich. Uważa się ze obecne rozmieszczenie zakładów przemysłowych nie da się w pełni wyjaśnić bez zbadania motywów działalności, względnie zachowań konkurencji inwestorów przemysłowych tj.: właścicieli fabryk lub innych decydentów, którzy wywarli najwyższy wpływ na rozmieszczenie fabryk.

• Fizjograficzny: Wpływ środowiska geograficznego na lokalizację działalności przemysłowej oraz wpływu przemysłu na to środowisko. Kierunek rozwinął się po II Wojnie Światowej,

• Systemowy: Od 70-tych lat XX wieku cel badawczy dotyczył analizy przestrzenno-funkcjonalnej systemów przemysłowych. Zbiór wszelkich obiektów nienależących do systemu i zarazem ulęgających zmianom pod wpływem tego systemu. Jakkolwiek kierunek systemowy znalazł wielu zwolenników, mimo, iż nie miał wielu osiągnięć).

Ważną częścią geografii przemysłu jest geografia przedsiębiorstw, której obiektem badań jest przedsiębiorstwo przemysłowe-aktywny podmiot gospodarczy funkcjonujący w przestrzeni mający odrębność ekonomiczna, prawną i techniczno-organizacyjną.

PODZIAŁ PRZEMYSŁU:

• wg kryterium przedmiotu pracy ( przemysł wydobywczy / przemysłowy),

• z punktu widzenia ekonomicznego przeznaczenia wyrobów (przemysł środków produkcji / środków konsumpcji),

• ze względu na formę własności (przemysł publiczny / prywatny (krajowy lub zagraniczny)),

• wg wielkości zakładów (przemysł wielki / średni / drobny),

• ze względu na funkcję spełnionej w strukturze gospodarczej (przemysł: standardowy / komplementarny / regionalny / krajowy / międzynarodowy / globalny),

• ze względu na własność przedmiotów i wyrobów (ciężar) (przemysł ciężki / lekki)

KLASYFIKACJA PRZEMYSŁU: (Kiedyś KGN, EKD, obecnie PKD)

Polska Klasyfikacja Działalności: ustala symbole, nazwy, zakres poszczególnych grupowań, klasyfikacja na pięciu różnych poziomach, tj. sekcji i podsekcji, działów, grup, klas, podklas

Sekcje:

• A - Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo

• B - Rybactwo

• C - Górnictwo

• D - Przetwórstwo przemysłowe

• E - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę

• F - Budownictwo

• G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodów, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego

• H - Hotele i restauracje
  I - Transport, gospodarka magazynowa i łączność

• J - Pośrednictwo finansowe

• K - Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

• L - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne

• M - Edukacja

• N - Ochrona zdrowia i pomoc społeczna

• O - Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała

• P - Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników

• Q - Organizacje i zespoły eksterytorialne

A. Wieloński

Janasz, 3.2. Klasyfikacja działalności przemysłowej

1

---