Gen.opracowania-1.

MATURA 2008- GENETYKA

Opis wymagań:

14) opisać budowę DNA i RNA , genu, określić właściwości kodu

genetycznego,

Lp.	Uczeń powinien:	Poziom wymagań	Podręcznik WSiP	Podręcznik OPERON Rozszerz.
1.	Podać pełne nazwy kwasów nukleinowych	P P
2.	Określić funkcje kwasów nukleinowych - DNA,RNA,t-RNA,m-RNA,r-RNA
3.	Określić budowę podstawowej jednostki kwasu nukleinowego - nukleotydu.			26,27
4.	Opisać budowę nukleotydu adeninowego
5.	Wskazać na schemacie główne elementy budujące kwas nukleinowy
6.	Policzyć, ile nukleotydów buduje przedstawiony na schemacie fragment DNA
7.	Rozpoznać na schemacie elementy nukleotydu
8.	Rozpoznać rybozę i dezoksyrybozę ( deoksyrybozę)
9.	Wymienić nazwy 4 zasad budujących kwas DNA.
10.	Wymienić nazwy 4 zasad budujących kwas RNA.
11. .	Wymienić zasady purynowe
			Wymienić zasady pirymidynowe
12	Podać liczbowo stosunek ilościowy zasad: Adeniny- tyminy, Guaniny - cytozyny
13.	Rozpoznać na schemacie zasady : a) Purynowe, b) pirymidynowe			27
14.	Wskazać różnice między tyminą i uracylem
15.	Wyjaśnić pojęcia: nukleotyd, nukleozyd
	Wymienić rodzaje nukleotydów budujących DNA
16.	Wyjaśnić, w których miejscach nukleotydu powstaje wiązanie: N - glikozydowe, Fosfodiestrowe
17.	Wyjaśnić budowę nukleotydów: Deoksyadenozyno - 5´ - monofosforanu, Deoksycytydyno - 5´- monofosforanu
18.	Wskazać miejsca połączeń nukleotydów w nici polinukleotydowej.
19.	Wyjaśnij ,z ilu nici polinukleotydowych zbudowana jest 1 cz.DNA
20.	Podać polarność nici budujących DNA
21.	Wyjaśnić : a) sposób ułożenia nici w stosunku do siebie, b) zasadę komplementarności , rodzaj wiązań występujących między zasadami
22.	Wyjaśnić ukierunkowanie nci nukleotydowych : 5`- 3` 3`- 5`		P P P
23.	Porównać w tabeli DNA,RNA Cechy DNA RNA Skład chemiczny a)... b).... c) ... d) ... Struktura molekularna Rodzaje kwasów Miejsce występowania
24.	Wskazać podobieństwa w budowie DNA i RNA
25.	Wskazać różnice w budowie DNA i RNA
26.	Wyjaśnić, czego dotyczyło dośw. Oswalda Avey			13
27.	Wyjaśnić, czego dotyczyło dośw. Fryderyka Griffith
28.	Wyjaśnić, czego dotyczyło dośw. Hammerlinga
29.	Wyjaśnić czego dotyczyły odkrycia: a)James Watsona i Francisa Crika, b) Rosalind Franklin			24
30.	Wyjaśnić pojęcie :gen, genom, genom pojedynczy ( haploidalny) genom diploidalny
31.	Wyjaśnić, w jaki sposób zapisana jest informacja genetyczna w genomie
32.	Wyjaśnić pojęcie: kod genetyczny			50
33.	Wymienić cechy kodu genetycznego.			43,
34.	Zinterpretować cechy kodu genetycznego: Trójkowy, Bezprzecinkowy, Niezachodzący, Zdegradowany, jednoznaczny, uniwersalny,				38-40
35.	Wyjaśnić pojęcie: kod. kodon .			50,
36.	Podać zapis trzech kodonów „STOP”
37.	Podać zapis kodonu :”START”			47
Organizacja materiału genetycznego				WS i P	Operon
38.	Scharakteryzować genomy prokariontów - Genofor, nukleoid, plazmidy , położenie genów struktura przestrzenna, umiejscowienie w komórce.
39.	Scharakteryzować genomy eucariota: a) Genom jądrowy - liczba cząsteczek DNA,położenie genów w DNA, b) Genomy mitochondriów i chloroplastów		P
40.	Wyjaśnić pojęcia: plazmid, wiroid, prion
41.	Udowodnić rolę chorobotwórcza prionów.
42	Scharakteryzować genom wirusa
43	Narysować chromosom w z podziału metafazy
44.	Opisać schemat budowy morfologicznej chromosomu zaznaczając: ramiona, chromatydy siostrzane, centromer ,przewężenie wtórne, trabant ( satelit,telomer)
45.	Opisać skład chemiczny i organizację przestrzenną chromosomu - liczba cząsteczek budujących jeden chromosom, budowa chromatyny, histony, nukleosomy, nić nukleosomalna ( solenoid),pętla chromosomowa( solenoidu)
46.	Wyjaśnić, kiedy powstają chromosomy w cyklu komórkowym			94 -1/1
47	Dokonać podziału chromosomów ze względu na położenie centromeru.		R		21
48.	Rozpoznać na schematach chromosomy: metacentryczny,submetacentryczny, akrocentryczny, telocentryczny				21
49.	Wyjaśnić pojęcia: liczba haploidalna chromosomów,liczba diploidalna ,podać liczby chromosomów komórek somatycznych, komórek rozrodczych		P
50.	Wyjaśnić ,czy liczba chromosomów dla określonych gatunków jest liczbą stałą. Podać przykłady			88-1/1

1.Podać pełne nazwy kwasów nukleinowych

DNA - kwas deoksyrybonukleinowy, RNA - kwas rybonukleinowy.

2.Określić funkcje kwasów nukleinowych - DNA,RNA,t-RNA,m-RNA,r-RNA

DNA zawiera informację genetyczną dotyczącą budowy białek komórkowych,,w procesie replikacji przekazuje informacje genetyczną z pokolenia na pokolenie,

RNA- umożliwia realizację informacji genetycznej zawartej w DNA

m-RNA - messenger RNA ,matrycowy, informacyjny, stanowi bezpośrednią matrycę do syntezy białka, zawiera kodony kompementarne do t -RNA ( kopia robocza genu)

r RNA -rybosomalny ,buduje rybosomy, odpowiedzialny za tworzenie wiązań peptydowych między aminokwasami.

t RNA - transportujący, dostarcza aminkowas do rybosomu, posiada pętlę antykodonową za pomocą których rozpoznaje kodony na m RNA

3.Określić budowę podstawowej jednostki kwasu nukleinowego - nukleotydu

Nukleotyd to podstawowa jednostka budulcowa kwasu nukleinowego

Każdy nukleotyd zbudowany jest z:

a. reszty kwasu fosforowego,

b. Cukru - pentozy

( w DNA - deoksyrybozy, w RNA - rybozy )

c. Zasady azotowej

( dwupierścieniowe to puryny - adenina ,guanina

Jednopierścieniowe to pirymidyny - cytozyna, tymina )

4.Opisać budowę nukleotydu adeninowego

Nukleotyd adeninowy zbudowany jest adeniny ,cukru pentozy ( deoksyrybozy lub rybozy),

reszty kwasu fosforowego.

5.Wskazać na schemacie główne elementy budujące kwas nukleinowy

Jest to fragment cząsteczki DNA

zbudowany z dwóch łańcuchów polinukleotydowych

Nici są zbudowane z nukleotydów

Nić komplementarna ma polarność

5 '→ 3'

Nić kodująca ma polarność 3 '→ 5'

.

6.Policzyć, ile nukleotydów buduje przedstawiony na schemacie fragment DNA

Fragment DNA zbudowany jest z 7 par nukleotydów czyli z 14 nukleotydów.

7.Rozpoznać na schemacie elementy nukleotydu

8.Rozpoznać rybozę i dezoksyrybozę

Do drugiego atomu węgla w rybozie przyłączony jest H i OH

Do drugiego atomu węgla w deoksyrybozie przyłączony

jest H i H

9.Wymienić nazwy 4 zasad budujących kwas DNA

adenina, guanina, tymina , cytozyna .

10. Wymienić nazwy 4 zasad budujących kwas RNA

adenina, guanina, uracyl , cytozyna .

11.Wymienić zasady purynowe

Puryny to zasady azotowe dwupierścieniowe - adenina ,guanina

Wymienić zasady pirymidynowe

Pirymidyny to zasady azotowe jednopierścieniowe - cytozyna, uracyl, tymina.

12.Podać liczbowo stosunek ilościowy zasad:

Adeniny- tyminy,

Guaniny - cytozyny

Stosunek liczbowy adeniny i tyminy jest zawsze stały i wynosi 1:1

A : T albo ...... A: T

25 : 25 albo ......143: 143 zawsze jest tyle adeniny co tyminy.

Stosunek liczbowy guaniny i cytozyny jest zawsze stały i wynosi 1:1

G : C albo ..... G : C

14: 14 albo ..... 321:321 zawsze jest tyle guaniny co cytozyny.

13. Rozpoznać na schemacie zasady :

1. Purynowe,

adenina posiada grupę -NH2

guanina posiada O

b) pirymidynowe

Cytozyna posiada grupę aminową NH2,

tymina i uracyl atom tlenu O.

14. Wskazać różnice

między tyminą i uracylem

Tymina posiada grupę CH3

Uracyl nie posiada grupy CH3

15. Wyjaśnić pojęcia: nukleotyd, nukleozyd

Wymienić rodzaje nukleotydów

Nukleotyd zbudowany jest z trzech elementów: reszty kwasu fosforowego, cukru ( pentozy),zasady azotowej ( adeniny, guaniny tyminy ,cytozyny ).Np.: nukleotyd adeninowy, nukleotyd cytozynowy.

Nukleozyd zbudowany jest zasady azotowej i cukru ( pentozy - rybozy, deoksyrybozy)

Np.: nukleozyd - adenozyna, cytydyna

Rodzaje nukleotydów:

16.Wyjaśnić, w których miejscach nukleotydu powstaje wiązanie:,

Wiązanie N- glikozydowe

zostało utworzone przy C1 pentozy

• pomiędzy grupą O-H

( hydroksylową) oraz N-H

(zasady azotowej)

.

Fosfodiestrowe,

Wiązanie fosfodiestrowe łączy dwa sąsiednie nukleotydy w DNA ,RNA.

Reszta kwasu fosforowego łączy węgiel C3 pentozy z pierwszego nukleotydu z węglem C5 pentozy z drugiego nukleotydu.

Nukleotyd I - C3 -reszta kw.fosforowego - C5 -nukleotyd II -reszta kw.fosforowego -

Nukleotyd III - C3 -reszta kw.fosforowego - C5 -nukleotyd IV -reszta kw.fosforowego -

Wiązania fosfodiestrowe umożliwiają tworzenie długich, prostych łańcuchów polinukleotydowych.

wiązanie wodorowe - utrzymują przestrzenną strukturę kwasów nukleinowych,

podwójne wiązanie wodorowe

powstaje między adeniną

a tyminą

( uracylem),

potrójne wiązanie wodorowe powstaje między guaniną

a cytozyną.

17. Wyjaśnić budowę nukleotydów:

Deoksyadenozyno - 5´ - monofosforanu, Deoksycytydyno - 5´- monofosforanu

Deoksyadenozyno - 5´ - monofosforanu --- cukier - deoksyryboza , zasada azotowa - adenina

Jedna reszta kwasu fosforowego przyłączona do 5 atomu węgla w pentozie.

Deoksycytydyno - 5´- monofosforanu --- cukier - deoksyryboza, zasada azotowa - cytozyna,

Jedna reszta kwasu fosforowego przyłączona do 5 atomu węgla w pentozie.

18. Wskazać miejsca połączeń nukleotydów w nici

polinukleotydowej

Nić polinukleotydowa jest połączona z wielu nukleotydów.

Nukleotydy w nici są połączone wiązaniami fosfodiestrowymi.

19. Wyjaśnij ,z ilu nici polinukleotydowych

zbudowana jest 1 cząsteczka DNA

Jedna cząsteczka DNA zbudowana jest z dwóch nici polinukleotydowych.

20. Podać polarność nici budujących DNA

Nić komplementarna ma polarność 5 ۢ → 3ۢ

Nić kodująca ma polarność 3ۢ → 5ۢ

21.Wyjaśnić :

a) sposób ułożenia nici w stosunku do siebie,

b) zasadę komplementarności , rodzaj wiązań występujących między zasadami

Ułożenie nici w stosunku do siebie - dwie nici polinukleotydowe ułożone antyrównolegle

(czyli biegną w przeciwnych kierunkach ) skręcone są spiralnie wokół wspólnej osi.

Zasady azotowe nukleotydów znajdują się wewnątrz spirali,a pentoza ( deoksyryboza) i grupy fosforanowe na zewnątrz

Zasada komplementarności - sekwencja nukleotydów jednej nici ściśle wyznaczona jest przez sekwencje drugiej. Na wprost adeniny w jednej nici jest zawsze tymina w drugiej nici -- połączone podwójnym wiązaniem wodorowym. Na wprost Guaniny jest zawsze cytozyna - połączone potrójnym wiązaniem wodorowym

22. Wyjaśnić ukierunkowanie nci nukleotydowych : 5`-→ 3` , 3`-→ 5

Ukierunkowanie nici nukleotydowych

Nić 3`-→ 5` --- wolny trzeci atom węgla w pentozie w pierwszym nukleotydzie nici polinukleotydowej-→ wolny piąty atom węgla w pentozie w ostatnim nukleotydzie nici polinukleotydowej

Nić 5`-→ 3` --- wolny piąty atom węgla

w pentozie w pierwszym nukleotydzie nici polinukleotydowej-→ wolny trzeci atom

węgla w pentozie w ostatnim nukleotydzie nici polinukleotydowej

Cechy	DNA		RNA
Skład chemiczny a)... b).... c) ... d) ...
Struktura molekularna
Rodzaje kwasów
Miejsce występowania
Cechy		DNA			RNA
Skład chemiczny a).cukier ( pentoza) b).reszta fosforanowa. c) zazsady azotowe -puryny d) zasady azotowe - pirymidyny		Deoksyryboza PO Adenina ,guanina Cytozyna, tymina			Ryboza PO Adenina, Guanina, Cytozyna ,Uracyl
Struktura molekularna		Jedna cząsteczka zbudowana z dwóch nici polinukleotydowych tworzących helisę			Jedna cząsteczka zbudowana z dwóch nici polinukleotydowych tworzących helisę (u wirusów), cząsteczka jednoniciowa tworząca strukturę koniczynki ( t RNA)-pętle w których pojawiają się odcinki podwójne
Rodzaje kwasów, funkcje		Kilka frakcji ,międzyinnymi DNA zaierający informacje o budowie białek organizmu			m RNA ( matrycowy,informacyjny) - zawiera kodony dotyczące kolejności oraz rodzajów aminokwasów w łańcuchu białkowym t RNA( transportujący) - transportuje aminokwasy do rybosomów, posiada pętlę antykodonowa komplementarną do kodonów na m RNA r RNA ( rybosomalny)-wraz z białkami buduje rybosomy
Miejsce występowania komórka eukariotyczna Komórka prokariotyczna		a) Jądro komórkowe, mitochondria, chloroplasty, b) genofor , plazmidy			Jądro komórkowe, mitochondria, chloroplasty, cytoplazma, rybosomy, Cytoplazma ,rybosomy

23.Porównać w tabeli DNA i RNA

24.Wskazać podobieństwa w budowie DNA i RNA - w tabeli zaznaczono grubym drukiem

25.Wskazać różnice w budowie DNA i RNA - tabeli

26.Wyjaśnić, czego dotyczyło dośw. Fryderyka Griffith

Dowiódł sposób przekazywania informacji genetycznej u bakterii

Wykorzystał dwa szczepy bakterii dwoinki zapalenia płuc:

szczep zjadliwy - wywołujący zapalenie płuc,

szczep niezjadliwy ,łagodny- nie wywołujący zapalenia płuc.

I - do myszy wprowadził bakterie żywe zjadliwe - mysz zachorowała,

II - do myszy wprowadził bakterie żywe łagodne - mysz nie zachorowała,

III - do myszy wprowadził bakterie żywe łagodne i bakterie martwe zjadliwe - mysz zachorowała.

Analiza przypadku trzeciego - mysz nie powinna zachorować ponieważ bakterie niezjadliwe nie wywołują choroby.

Dlaczego mysz zachorowała? Bakterie niezjadliwe pobrały informację o zjadliwości

od martwych bakterii zjadliwych. Bakterie niezjadliwe uległy transformacji - stały się zjadliwymi.

27. A/ Wyjaśnić, czego dotyczyło dośw. Oswalda Avey

Griffith odkrył, że dodanie DNA martwych bakterii zjadliwych do szczepu żywych bakterii niezjadliwych wywołujących zapalenie płuc ( pneumokoki) przekształca bakterie niezjadliwe w zjadliwe. Zatem czynnikiem odpowiedzialnym za przenoszenie zjadliwości jest DNA.

Enzymy nukleazy rozkładają DNA. Rozłożony DNA nie przenosi informacji o zjadliwości.

28.A/ Wyjaśnić doświadczenie Hammerlinga

Actebularia to glon jednokomórkowy. W komórce ma jedno jądro.Komórka posiada „trzonek” oraz „parasol”

Przebieg doświadczenia:

A/ Odcięcie górnej części komórki. Dolna część - „trzonek” posiada jądro komórkowe.

„Trzonek” odtwarza górną część „parasol” identyczną do starej.

B/ Odcięcie górnej części. Z „trzonka” usunięcie jądra komórkowego i wprowadzenie innego.

„Trzonek” wytwarza „parasol” o innym kształcie ,o którym decyduje wprowadzone nowe jądro komórkowe.

C/ Odcięcie górnej części „parasola” . W „ trzonku” pozostawione stare jądro i wprowadzone nowe - „ parasol” ma kształt pośredni.

Wniosek: Za rozwój komórki odpowiada jądro komórkowe. Jądro komórkowe zawiera informacje

o budowie organizmu.

28. B/ Wyjaśnić doświadczenie Chase i Hersheya.

Wykazali ,że substancją która wnika do komórki bakterii podczas zakażenia

Wirusem T2 jest kwas nukleinowy. Otoczka białkowa została przyczepiona na zewnątrz ściany komórkowej bakterii .Zastosowali izotopy radioaktywne do oznaczania białek(siarka 35) oraz kwasów nukleinowych ( fosfor 32)

Do wnętrza komórki wnika radioaktywny Fosfor 32 .Nowe wirusy, które powstały po replikacji zawierają radioaktywny fosfor 32 w swoim DNA.

29..Wyjaśnić czego dotyczyły odkrycia:

a) James Watsona i Francisa Crika,

b) Rosalind Franklin

1. James Watsona i Francisa Crika skonstruowali przestrzenny model kwasu DNA.

Otrzymali nagrodę Nobla

2. Rosalind Franklin wykonała zdjęcia rozpraszania promieni Roentgena

na kryształach DNA. Jej zdjęcia wykorzystali Watson i Crick.

30. Wyjaśnić pojęcie : gen, genom, genom pojedynczy ( haploidalny) genom diploidalny

gen - podstawowa jednostka dziedziczności ,odcinek DNA, zawiera informacje o kolejności aminokwasów

w pojedynczym łańcuchu polipeptydowym ( zawiera informacje o budowie białka) albo t -RNA czy r-RNA

genom - podstawowy komplet informacji genetycznej wirusa lub organizmu.

genom pojedynczy ( haploidalny) - pojedynczy zestaw informacji genetycznej ( wirusy, procaryota, komórki rozrodcze eucaryota).U eucaryota zawarty jest w haploidalnym zespole chromosomów - n

genom diploidalny - podwójny zestaw informacji genetycznej zawarty w komórkach somatycznych eucaryota, zawarty jest w diploidalnym zespole chromosomów - 2n.

31. Wyjaśnić, w jaki sposób zapisana jest informacja genetyczna w genomie

Informacja genetyczna zapisana jest za pomocą kodu genetycznego.

32. Wyjaśnić pojęcie: kod genetyczny

Kod genetyczny - wykaz wszystkich kodonów zapisanych w gotowym do translacji RNA.

33. Wymienić cechy kodu genetycznego.

Cechy kodu genetycznego: trójkowy, niezachodzący, bezprzecinkowy, jednoznaczny, zdegradowany, uniwersalny, kolinearny

34. Zinterpretować cechy kodu genetycznego: Trójkowy, Bezprzecinkowy,

Niezachodzący, Zdegradowany, jednoznaczny, uniwersalny,

A/ Trójkowy - trzy kolejne nukleotydy tworzą kodon

Są 64 nukleotydy, 61 koduje aminokwasy ,w tym kodon START ,koduje aminokwas metioninę

oraz rozpoczyna syntezę białka.

3 kodony - nie kodują białka , są to kodony STOP, przerywające syntezę białka.

B/ Bezprzecinkowy -między kodonami nie ma dodatkowych elementów, kodony są odczytywane jeden po drugim.

C/ Niezachodzący - kodony nie zachodzą na siebie, ostatni nukleotyd pierwszego kodonu nie może być pierwszym nukleotydem drugiego kodonu.

D/ Kolinearny - kolejności kodonów na m RNA zawsze odpowiada konkretna kolejność ułożenia aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym.

Trzy cechy odczytywane z tabeli kodu genetycznego

E/ Zdegradowany -jeden aminokwas kodowany jest przez kilka kodonów

Np.: Glicyna - GGU, GGC, GGA,GGG

F/ Jednoznaczny - jeden kodon koduje tylko jeden aminokwas

Np.:GUG - Walina GCG - Alanina

G/ Uniwersalny - we wszystkich organizmach jest taki sam

np.: kodon CUG na mRNA koduje zawsze aminokwas Leucynę

35. Wyjaśnić pojęcie: kodon .

kodon .(tryplet, trójka kodująca) - trzy kolejne nukeotydy DNA lub m RNA stanowiące podstawową jednostkę informacyjną, wyznaczającą jeden aminokwas lub sygnał stop- zakończenia translacji.

36. Podać zapis trzech kodonów „STOP”

kodony „STOP” - UAA, UAG, UGA

37. Podać zapis kodonu :”START”

kodon :”START” -AUG

kodon AUG posiada dwie funkcje - rozpoczyna syntezę białka oraz koduje metioninę.

Organizacja materiału genetycznego

38. Scharakteryzować genomy prokariontów -

Genofor, nukleoid, plazmidy , położenie genów

struktura przestrzenna, umiejscowienie w komórce.

genom - podstawowy komplet informacji genetycznej wirusa lub organizmu.(kompletny zapis informacji genetycznej)

Informacja genetyczna zapisana jest w postaci sekwencji (kolejności )zasad w DNA.

informacja w genomie podzielona jest na jednostki -geny.

Geny w komórkach eucariotycznych zebrane są w jednostki wyższego

rzedu - OPERONY

Genomy u prokariota znajdują się w cytoplazmie.

Organizm prokariotyczny nie posiada jądra komórkowego ( np.:bakteria).

Uwaga: wirusy nie są organizmami.

Genofor - występuje u bakterii, to jedna kolista cząsteczka DNA ( kolisty chromosom)

Nukleoid - występuje u bakterii , kolista cząsteczka DNA + obszar cytoplazmy wokół tej cząsteczki

Plazmid - występuje u bakterii, bardzo mała, kolista cżąsteczka DNA, zawierająca geny warunkujące odporność na antybiotyki.

39 Scharakteryzować genomy eucariota:

1. Genom jądrowy - liczba cząsteczek DNA, położenie genów w DNA,

b ) Genomy mitochondriów

i chloroplastów

Organizm eukariotyczny posiada jądro komórkowe

w komórce ( np.:pantofelek, komórka nerwowa).

Genom jądrowy składa się dużej liczby dwuniciowych, liniowych cząsteczek DNA, występujących w postaci chromosomów. W genomie człowieka geny zajmują 3 -5 % całkowitego DNA.Pozostałe DNA stanowi balast przenoszony

z pokolenia na pokolenie( DNA milczący).

Wielkość genomu to liczba par zasad występujących w DNA.

( np.: człowiek - 3000 -3500 Mz czyli par zasad ).

Genom człowieka liczy 100 000 genów.

Genomy mitochondrialne i chloropastów -

są to pojedyncze ,koliste cząsteczki DNA

40. Wyjaśnić pojęcia: plazmid, wiroid, prion

Plazmid - w komórce bakterii , jest to pojedyncza, kolista cząsteczka DNA, , replikująca się niezależnie od genoforu, zawierająca geny odporności na antybiotyki.

Wiroid - w komórce roślinnej, koliste RNA, wywołuje choroby roślin.

Prion - zakaźny czynnik białkowy ,który przekształca białko o konformacji prawidłowej

w konformację „chorą”, zmiana następuje struktury trzeciorzędowej białka.

41. Udowodnić rolę chorobotwórcza prionów.

Priony wywołują choroby:

Choroba szalonych krów -BSE ( następuje uszkodzenie komórek nerwowych mózgu),

Chroba Creutzfeldta - Jacoba - ( uszkodzenie komórek nerwowych mózgu) - gąbczaste zwyrodnienie mózgu.

Źródła zarażenia: spożywanie wołowiny zarażonej BSE, przeszczepy podawanie preparatów medycznych wytwarzanych z mózgów ludzkich - hormon wzrostu.

42.Scharakteryzować genom wirusa

Genomy wirusów mogą być zbudowane z dwuniciowego lub jednoniciowego DNA (wirus ospy, brodawki, bakteriofag) ,jednoniciowego RNA (polio, różyczki, grypy, HIV, wirusy roślinne)

Genomy wirusow kodują mało białek, nie kodują białek enzymatycznych i dlatego wirusy nie mogą same powielać się i przeprowadzać procesy metaboliczne.

43 Narysować chromosom w z podziału metafazy

Chromosom w metafazie - jest dobrze wykształcony, widać wszystkie elementy budowy.

Zbudowany jest z dwóch ramion, centromer ( przewężenie pierwotne).wzdłuż chromosomu wyróżnia się dwie chromatydy

44.Opisać schemat budowy morfologicznej

chromosomu zaznaczając: ramiona,

chromatydy siostrzane, centromer ,

przewężenie wtórne, trabant

( satelit, telomer).

Chromosom metafazowy ma dwa ramiona połączone centromerem ( przewężeniem wtórnym).na centromerze

po obu stronach znajduje się kinetochor - miejsce do którego podczas podziałów ( mitozy,mejozy)są przyczepione nici wzeciona karokinetycznego.

Wzdłuż chromosom jest podzielony na dwie chromatydy siostrzane. Na końcu ramienia może być przewężenie wtórne

( organizator jąderkowy)NOR. Tu znajduje się DNA będące matrycą do syntezy r RNA w Interfazie.

Telomer - wielokrotnie powtórzone sekwencje nukleotydów, znajdujące się na końcach liniowych cząsteczek DNA.

Po każdej replikacji telomery ulegają skróceniu. Gdyby nie było telomerów zostałoby uszkodzone DNA zawierające informację genetyczną. Uszkodzone telomery dobudowuje enzym telomeraza.

45.Opisać skład chemiczny i organizację przestrzenną chromosomu - liczba cząsteczek budujących jeden chromosom, budowa chromatyny, histony, nukleosomy, nić nukleosomalna

( solenoid),pętla chromosomowa( solenoidu)

Jedna cząsteczka

DNA owinięta

jest wokół czterech

rodzajów białek

zwanych histonami

(białka zasadowe)

Oktamer histonowy

tworzą cztery pary

histonów

wraz z nawiniętym DNA,

Piąty rodzaj histonu,

pojedynczy ,

wiąże się z cząsteczką DNA.

Nić nukleosomowa

Zbudowana jest z licznych nukleosomów. Nić nukleosomowa zwija się w spiralę.

Spirala tworzy pętle. Pętle solenoidów tworzą chromatydę

Chromosom metafazowy zbudowany jest z dwóch skondensowanych cząsteczek DNA.

Każda cząsteczka DNA

z białkami tworzy chromatydę siostrzaną.

Chromosom metafazowy zbudowany jest z dwóch chromatyd siostrzanych.

46.Wyjaśnić, kiedy powstają chromosomy w cyklu komórkowym

Chromosomy powstają w profazie mitozy oraz w profazie I podziału mejotycznego.

47.Dokonać podziału chromosomów

ze względu

na położenie centromeru.

metacentryczny, submetacentryczny,

akrocentryczny, t elocentryczny

48.Rozpoznać na schematach chromosomy:

B - klasy morfologiczne chromosomów (a - metacentryczny,

b - submetacentryczny, c - akrocentryczny, d - telocentryczny)

49.Wyjaśnić pojęcia: liczba haploidalna chromosomów, liczba diploidalna ,podać liczby chromosomów komórek somatycznych, komórek rozrodczych.

Haploidalność - posiadanie pojedynczego zestawu genów ,który występuje liczbie chromosomów n.

Diploidalność- podwójny zestaw genów, który występuje w liczbie chromosomów 2n.

W komórkach somatycznych człowieka - 2n chromosomów.

Komórki rozrodcze ( plemnik, komórka jajowa) - 1n chromosomów.

50.Wyjaśnić ,czy liczba chromosomów dla określonych gatunków jest liczbą stałą. Podać przykłady

Liczba chromosomów jest zawsze stała dla określonego gatunku.

Człowiek rozumny ( Homo sapiens ) - 2n = 46

Muszka owocowa ( Drosophila melanogaster) - 2n = 8

13

---