Nie ma jak to zostać błędnie odczytanym z listy aż dwa razy, żeby później dowiedzieć się, że ma się aż cztery nieobecności…
WYBRANE BŁĘDY W ROZUMOWANIACH
Błędy, dotyczące sylogizmów
Gdy tworzymy pewne rodzaje sylogizmów fałszywych, od razu widać że coś jest nie tak. Ale zdarzają się sylogizmy, które mogą nas oszukać. Na przykład:
MaP (każde M jest P), SeM (żadne S nie jest M), zatem SeP (żadne S nie jest P). 1. To, co uzasadnione naukowo jest prawdziwe, 2. To, co twierdzi moja babcia nie jest uzasadnione naukowo, 3. Zatem to, co twierdzi moja babcia nie jest prawdą.
SaM (każde S jest M), MiP(niektóre M są P), zatem SiP (niektóre S są P). 1. Każdy minister jest politykiem, 2. Niektórzy politycy biorą łapówki, 3. Zatem niektórzy ministrowie biorą łapówki.
Quaterio terminorum: NaP, SaM, zatem SaP. Każdy, kto pomaga przestępcom jest przestępcą; Każdy adwokat pomaga przestępcom; zatem każdy adwokat jest przestępcą.
Błąd wynikania: fallacia consequentis. SaP, zatem PaS. Każdy dobry człowiek jest wrażliwy na cierpienie, zatem każdy człowiek wrażliwy na cierpienie jest dobry (hm, nie brzmi to jak błąd, ale jeśli podstawimy inne słówka…). Każdy kot jest ssakiem, ale czy każdy ssak jest kotem?
Petitio Principi: żądanie podstawy? Bez należytego uzasadnienia stopnia pewności ich uznania, nie możesz przyjmować dowolne przesłanki. Inne rozumienie tego błędu - błąd, polegający na przyjęciu za przesłankę tego, co ma być dopiero wnioskiem w danym rozumowaniu. Przy drugim rozumieniu, petitio principia utożsamia się z błędnym kołem w rozumowaniu.
Circulus vitiosus - błędne koło. Błąd, polegający na tym, że przy wyprowadzeniu jakiegoś wniosku W oparto się na przesłance P, a następnie przy uzasadnieniu przesłanki P powołano się na wniosku W.
Błąd Fałszywego połączenia - Fallacium a sensu divisi ad sensum compositum. Na podstawie przesłanki, stwierdzającej, że każda część przedmiotu X ma własność W wnioskujemy, że cały przedmiot X ma własność W (skoro mam tylko pieniądze o małych nominałach, to mam małe pieniądze?).
Błąd fałszywego podziału - Fallacium a sensu compositio ad sensum divisium. Odwrócenie błędu fałszywego połączenia - polega na tym, że na podstawie przesłanki, stwierdzającej, że pewien zbiór ma określoną własność W wnioskujemy, że każdy element zbioru ma tę własność W.
Błędy następstwa:
Post hoc, ergo Propter hoc. “Po tym, zatem na skutek tego”. Z faktu, że wydarzenie A poprzedza wydarzenie B wysuwamy wniosek, że wydarzenie A jest przyczyną wydarzenia B (a tak być nie musi).
Cum hoc, ergo propter hoc. Podobny do poprzedniego - „razem z tym, zatem przez to”. Polega na tym, ż jedynie z faktów współistnienia faktów A i B wnioskujemy, że jeden z nich jest przyczyną drugiego.
Błędne wnioskowanie o istnieniu związku przyczynowo-skutkowego, wyłącznie na podstawie zależności statystycznej.
Błędne wnioskowanie o braku związku przyczynowo-skutkowego wyłącznie na podstawie braku zależności statystycznej pomiędzy ich występowaniem. Czasem czynniki współistniejące zmieniają statystyczny obraz działania przyczynowości.
Doszukiwanie się przyczyn wyłącznie w zjawiskach z jakiegoś powodu nadzwyczajnych, spektakularnych, wywierających duże wrażenie. Próby z Bronią jądrową doprowadziły do tego, że pewne zjawiska i anomalie pogodowe traktowano jako wynik tychże prób. Bronia oczywiście wszystkiemu zaprzeczyła.
Zakładanie z góry, że istnieje tylko jedna przyczyna danego zjawiska. Zaiste, biegunkę może spowodować kilka rzeczy naraz.
Jeśli wykonuje się działanie D w intencji uzyskania skutku S, to gdy S rzeczywiście zaistnieje, mechanicznie jest kojarzony z działaniem D.
Non causa pro causa, „nie-przyczyna traktowana jako przyczynę” - nie jest związany bezpośrednio z następstwami błędu, tylko z nich jakoś wynika. Rozumiany jest na dwa sposoby - Post hoc, ergo Propter hoc, albo fallacia non causae ut causae (nazywany też często fallacia propter non causam ut causam). Wykazuje się, że ze zdania A, po uwzględnieniu dodatkowych przesłanek z P1 do Pn, wynika fałszywy wniosek W. Na tej podstawie dochodzi się do konkluzji, że zdanie A jest fałszywe, gdy tak naprawdę fałszywą okazuje się co najmniej jedna z dodatkowych przesłanek.
Inne rozumienie błędu fallacia propter non causam ut causam - identyfikuje się go z błędem, polegającym na wskazaniu błędnej przyczyny.