Pyt33. System organów państwowych w Polsce (Skrzydło i wykłady)

Organ państwowy to odpowiednio zorganizowana instytucja utworzona na podstawie przepisów prawa w celu realizacji zadań, w imieniu i na rzecz państwa przy zastosowaniu środków właściwych dla władzy państwowej.

Organ stosuje też metody zastrzeżone tylko dla niego.Musi istnieć podstawa prawna funkcjonowania organu.

ORGANY PAŃSTWOWE
Kryterium ilościowe	Kryterium jakościowe	Kryterium struktury wewnętrznej	Kryterium wyboru	Kryterium zakresu kompetencji
Jednoosobowe		Jednolite	Powoływane	Stanowiące prawo:ustawodawcze i uchwałodawcze
Kolegialne		Złożona struktura wewnętrzna	Delegowane	egzekutywa
			Na skutek decyzji organu kolegialnego lub jednoosobowego	Kontrolne
			W wyborach pośrednich	Wymiaru sprawiedliwości
			W wyborach bezpośrednich	Siły zbrojne
			Z konotacji
							Z nominacji
							Nominacji dziedziczenia

Organ państwowy to część składowa aparatu państwowego. Mamy 3 kryteria pozwalające wyróżniać poszczególne ogniwa tego aparatu. Na czoło wysuwa się tu zakres kompetencji, a więc zadania powierzone do realizacji organowi państwa. Jest to element najważniejszy , bo przesądza o strukturze organu i o trybie jego funkcjonowania. Kompetencje organu państwowego przesądzają też o zróżnicowanym trybie działania poszczególnych ogniw aparatu państwowego. Mówiąc zatem o aparacie państwowym czy o organach państwa, myślimy o strukturach polityczno-prawnych powołanych w celu realizacji władzy państwowej. Przez pojęcie „aparatu państwowego” należy rozumieć zespół ludzi w szczególny sposób zorganizowany, działający na podstawie prawa, powołany do realizacji władzy państwowej i w tym celu wyposażony prawo stosowania przymusu.

System organów państwa to wszystkie istniejące w państwie organy oraz relacje wzajemne. Od liczby elementów org. zależy charakter systemu zorganizowanego państwa i relacje w nim.(Definicja z wykładu-tel.komórkowy). System oddziałuje na zewnątrz, a otoczenie zewnętrzne oddziałuje na system.

System to całokształt cech określających budowę aparatu państwowego. Są to reguły określającego budowę, formy organizacyjne organów państwowych i wzajemny stosunek do siebie.

System organów państwowych, jego zasady organizacyjne i wzajemne stosunki między nimi stanowią zasadniczy trzon regulacji konstytucyjnych. Są to regulacje prawne, które musi zawierać konstytucja. Można wskazać bezpośredni wpływ następujących zasad ustroju politycznego na demokratyczny charakter systemu organów:

1) zasada suwerenności narodu;

2) z. podziału władzy;

3) z. demokratycznego państwa prawnego;

4)z. systemu przedstawicielskiego;

5) z. rządów parlamentarnych.

Z zasady suwerenności narodu wynika dla systemu organów p-ch szereg konsekwencji. Zwierzchnia władza narodu realizowana jest przez akt wyborczy, w wyniku, którego wyłaniane są organy przedstawicielskie. Stąd wynika wysoka pozycja ustrojowa parlamentu jako organu władzy ustawodawczej. Przesądza to również o miejscu ustawy w systemie źródeł prawa. W celu zabezpieczenia nadrzędnej pozycji prawnej konstytucji, a także wysokiej rangi ustawy konieczne jest wprowadzenie instytucji stojących na straży wymienionych aktów prawnych. Zakłada to istnienie organu powołanego do badania konstytucyjności i legalności innych rodzajów aktów prawnych.

Najbardziej widoczny wpływ na kształt systemu organów. p-ch ma zasada podziału władzy. Art.10 konstytucji RP: Ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Konsekwencje wynikające z tej zasady: odrębność organizacyjna władz, wzajemne ich oddziaływanie i równoważenie powodują podjęcie w konstytucji określonych regulacji. Prowadzi to do rozdzielenia władz i odpowiedniego ich usytuowania zapewniającego równorzędność.

Zasada demokratycznego p-a prawnego prowadzi do ścisłego rozgraniczenia kompetencji organów p-ch, do powołania instytucji prawnych stojących na straży przestrzegania tych zasad.

Zasada systemu przedstawicielskiego zapewnia wpływ wyborców na skład i funkcjonowanie parlamentu, i wyznacza relacje wzajemne między naczelnymi organami p-a. W pierwszym rzędzie chodzi tu o relację parlament-rząd, rząd -prezydent, prezydent-parlament. Przesądza to zarazem o charakterze systemu rządów przyjętego w danej konstytucji.

W RP panuje system parlamentarno-gabinetowy. System ten charakteryzuje szczególny układ stosunków wzajemnych między parlamentem, prezydentem i rządem. Wyraża się w tym, że rząd powoływany przez głowę p-a musi cieszyć się poparciem parlamentu. Inne cechy charakterystyczne tego systemu: 1) dualizm egzekutywy (prezydent i rząd z premierem na czele); 2) pozycję głowy p-a cechuje neutralność polityczna, gdyż organ ten nie odpowiada politycznie przed parlamentem, nie może być, więc odwołany. W konsekwencji prezydent może funkcje wykonywać samodzielnie, a jej akty wymagają kontrasygnaty członka rządu, który tym podpisem przyjmuje na siebie odpowiedzialność przed parlamentem; 3)rząd może istnieć i funkcjonować tylko wówczas, gdy posiada poparcie parlamentu w postaci wyrażonego mu wotum zaufania; 4)rząd ponosi solidarną odpowiedzialność przed parlamentem za swa działalność i może być odwołany. Istnieje też odpowiedzialność indywidualna członków rządu. Pociągnięcie członka rządu lub ministra do odpowiedzialności, przez odmowę zaufania lub wyrażenie wotum nieufności, oznacza obowiązek złożenia dymisji; 5) z istnieniem tego systemu wiąże się występowanie opozycji parlamentarnej; 6) w RP panuje system wielopartyjny, więc rząd ma zazwyczaj charakter koalicyjny.

Kształt i system organów p-ch w świetle konstytucji

Określając system organów. p-ch Konstytucja RP przyjęła za punkt wyjścia zasadę monteskiuszkowskiego trójpodziału władzy. Oznacza on zrównoważenie władz, współdziałanie, kontrolowanie, inspirowanie. Art.10 Konstytucji-mamy 3podział władz i każda jest bilateralna (dwuelementarna).

Konstytucja wyróżnia 3 zasadnicze funkcje p-a: stanowienie prawa, jego wykonywanie (co wiąże się z administrowaniem), rozstrzyganie sporów prawnych. W trzeciej sferze działania mieści się zarówno wymierzanie sprawiedliwości jak i kontrola przestrzegania prawa.

Realizacja wymienionych funkcji p-a wymaga stosowania odpowiednich form organizacyjnych i właściwych im metod działania. W konsekwencji, zatem, w oparciu o postanowienia Konstytucji można wyróżnić 4 grupy organów p-ch: 1)ustawodawcze; 2) wykonawcze; 3) sądy i trybunały; 4) organy kontroli państwowej i ochrony prawa.

Wyodrębnienie tych grup, czyli podsystemów organów p-ch, dokonanych na tle podstawowych funkcji p-a, zostało oparte na zasadzie podziału władzy. Pozwala on w całości przeprowadzić klasyfikację wszystkich organów p-a. Warunkiem pozwalającym na wyodrębnienie wskazanych grup organów są :zasady ich organizacji, tryb funkcjonowania, struktura wewnętrzna, charakter stosunków występujących między tymi organami. Wyodrębnione grupy obejmują zatem zespoły organów p-ch realizujących tę sama funkcję p-a, podobnie zbudowanych, ujętych w jednym pionie organizacyjnym.

Wymienione grupy obejmują organy p-e, które można określić jako samoistne. Nazwa ta obejmuje organy działające bezpośrednio w imieniu p-a, realizujące jego funkcje i zadania, które podstawy prawne swego istnienia mają w konstytucji lub ustawach. Dysponują one kompetencjami o charakterze władczym Przeciwieństwem do nich są organy niesamoistne, które funkcjonują wewnątrz organów samoistnych, działają w ich imieniu i spełniają zadania pomocnicze, stąd są pozbawione kompetencji władczych. Byt tych organów opiera się na aktach w rodzaju regulaminu wewnętrznego organu samoistnego.

Wymienione grupy organów razem wzięte tworzą SYSTEM ORGANÓW P-A. Stanowią one określoną całość, gdyż ich działania odbywają się nie w izolacji lecz w ścisłym powiązaniu. Tylko w ten sposób mogą być realizowane funkcje i zadania p-a, do czego powołany został aparat p-y.

Określając system organów p-a Konstytucja reguluje: zasady organizacji, funkcjonowania i stosunki wzajemne między tymi organami, ustalając katalog organów uznawanych za podstawowe, a więc takich, których byt zapewnia Ustawa zasadnicza. Konstytucja określa tez sposób tworzenia organów, hierarchię, formy kontroli, sposób pociągania do odpowiedzialności.

1

---