Doktryny Polityczno-Prawne 7.12.2010
I. Cyceron – poglądy:
1. Pogląd konkretny Cycerona – świadomość, że model trzeba dopasować do nowego świata; konieczność powołania organu monokratycznego; wprowadzenie jednowładztwa, którego celem jest zapewnienie szczęścia jednostce.
•
Wprowadza podział na wojnę sprawiedliwą i niesprawiedliwą.
•
Postuluje hasło praworządności – konieczność postrzegania prawa przez instytucje.
(Praworządność ma charakter bardziej konkretny – dotyczy konkretnych form.)
•
„Z pokładów największej filozofii należy wywodzić naukę prawa”
•
Rzymianie, tak jak Grecy uważali, że istnieje wyższy byt rzeczy (wyższy podmiot sprawujący rządy)
•
Nauki prawa nie należy postrzegać przez pryzmat decyzji pretora, czy decyzji administracyjnych, lecz trzeba ją czerpać z najgłębszych źródeł filozofii.
•
Prawo natury jest w każdym z nas. Jest to synteza tego, co dobre (sprawiedliwe) i racjonalne.
•
Wszyscy mają rozum i znają prawo natury, ale tylko ludzie dobrzy jemu podlegają.
•
Stwierdza, że kto prawom natury się nie podporządkowuje, ten wyrzeka się
człowieczeństwa. Autorem prawa natury jest Bóg.
•
Prawo pozytywne nie łączy się z prawem natury, a gdy jest z nim sprzeczne, to nie jest prawem.
•
Cyceron był namiestnikiem prowincji rzymskiej – Cylicja. Praktyczna strona jego działalności jest widoczna w charakterze rzymskiej kultury i rzymskiego człowieka oraz gorączkowym poszukiwaniem w czasach przełomu.
•
W ustroju powinni rządzić optymaci, czyli senatorzy, a ludności należy dać pozór wolności.
•
Był to jednak ustrój mieszany. Elementy platonizmu –> podział na dwie grupy : Mędrcy i Grecy.
•
Miejscami występowało moralizatorstwo.
- Przedmiotem zainteresowania Rzymian były kwestie ówcześnie dla nich istotne.
II. Lucjusz Anneus Seneka:
1. Żył od ok. 50 roku p. n. e. do 65 roku n. e. Był w pewnym sensie związany z Neronem. Jest przedstawicielem praktycznej myśli rzymskiej. (Pojawiają się u niego konkretne problemy, myśli, porady)
•
Stoa rzymska – Widać u niego eklektyzm , czyli połączenie:
- sceptycyzmu
- metafizyki – realizmu Arystotelesa
- platonizmu i innych.
•
Człowiek jest dobry z natury. Wskazywał na istotną cechę - altruizm.
•
Bóg jest osobowy; jest twórcą tego świata i jego wartości. Seneka rozwija triadę : rozumu, cnoty i życia zgodne z naturą. Łączą się ze sobą; warunkują się nawzajem.
•
Seneka jest propagatorem hasła braterstwa, kosmopolityzmu, ogółu wobec wszystkich ludzi.
•
Zbliża to Senekę do pewnych założeń chrześcijaństwa. (Chrześcijaństwo powtarza tezy stoickie)
- Chrześcijaństwo rozdzieliło rozum od dobra i duszy.
•
Jest praktyczny ,ale jest także moralistą.
•
Punktuje pewne kwestie, ale nie daje całego wywodu.
•
Zakładał, że ludzie są równi, potępiał niewolnictwo, co wiązało się z obowiązkiem względem ogółu ludzi.
RESPUBLICĄ jest ogół ludzi, a nad tą wspólnotą są bogowie. (Kontynuował myśl stoicyzmu.)
•
Zasadniczym celem państwa jest zapewnienie pokoju.
•
Potępia wojny i okrucieństwo; stawia na wybitną jednostkę, która przejmie państwo.
Jednostka ta ma się oprzeć na intelektualnych i moralnych przesłankach. Musi mieć pewnie cechy. Taki jednowładca jest „duchem swoistym” (mędrzec władca –> jak w Platonizmie), który będzie spajał państwo; tą wspólnotę.
•
Prawnonaturalizm – ujęcie sprawiedliwości, która ma dbać o interesy ludności (rzymska wersja → „Oddać każdemu, co mu się należy”) i ma odstraszyć (element prewencji). W jego teoriach występuje równość wobec prawa.
III. Marek Aureliusz:
•
Nazywany → „Filozofem na tronie”.
•
Charakteryzowało go: moralizatorstwo, kosmopolityzm i altruizm, ale w praktyce był
bardzo brutalny i bezwzględny.
- Machiavelli mówił, że etyka rzymska jest etyką bohaterów i siły, więc trzeba odejść od chrześcijaństwa (które jest etyką słabych i pokornych) i przyjąć etykę Rzymu, który pozwoli państwu przetrwać, obronić się – bo to, co służy państwu jest dobre i najważniejsze.
IV. Chrześcijaństwo
•
Kultura chrześcijańska łączy się z kulturą rzymską. Rzym początkowo odrzucał
chrześcijaństwo, w końcu stało się ono religią tolerowaną, a potem też religią państwową.
Jeszcze później stało się nową etyką państwa rzymskiego w zmienionej wersji. (Zmieniło się od wersji pierwotnej, którą charakteryzowała komuna, wspólnota, brak własności.
Odrzucono także hasło ubóstwa). Znamionuje to odchodzenie Rzymu od kultury/ tradycji greckiej, a w efekcie kierowanie się w stronę chrześcijaństwa, które łączy różne elementy kultur.