Diagnoza psychologiczna
Diagnosis - z gr.: rozróżnianie, osądzanie
Diagnozowanie - proces określania stanu aktualnego, stanu przyszłego oraz stanu do momentu diagnozowania (przeszłego)
Diagnozowanie ma odpowiedzieć na pytania dotyczące konkretnej jednostki i kontekstu jej działania:
jak jest?
dlaczego tak właśnie jest?
jak to się dzieje?
dlaczego będzie tak a nie inaczej?
co zrobić by uzyskać pożądany stan?
Cele diagnozowania
Określenie natury problemu oraz wskazanie jego przyczyn i konsekwencji
Rozumienie jednostki
Prognozowanie zachowania
Tworzenie planu interwencji
Ocena postępów i efektów interwencji
Podstawowe kroki procesu diagnozowania
Rozpoznanie problemu
Identyfikacja przyczyn
Planowanie interwencji
Implementacja planu interwencji
Definiowanie problemu klienta
Analiza skarg i symptomów (symptomy są źródłem dyskomfortu albo dla jednostki albo jej otoczenia) (coś jest ze mną nie tak)
Analiza sytuacji (okoliczności, uwarunkowań)
Zdefiniowanie problemu (w formie dlaczego?)
Określenie roboczych hipotez (wstępne odpowiedzi: dlatego, że)
Faza prediagnostyczna
Obejmuje to wszystko, co wyprzedza właściwe badanie; to z czym badany i badający wchodzą w interakcję.
Badanie diagnostyczne jest problemem poznawczym, ale również emocjonalnym (dla obu stron) ze względu na interakcyjny charakter tej sytuacji.
Etap badania (identyfikacji) i wstępnych decyzji
Zadaniem osoby badającej na tym etapie jest:
wybór, rejestracja i agregacja zachowań testowych, a także innych danych o osobie badanej i jej otoczeniu
ocena użyteczności i kompletności zebranych informacji
Etap wyjaśniania
Wyjaśnianie (interpretacja) polega na wskazywaniu racji, które uzasadniają taką, a nie inną organizację informacji o osobie badanej.
Zatem zadania psychologa na tym etapie to:
nadanie (sensu) znaczenia zachowaniom osoby badanej
określenie przyczyn zaobserwowanej struktury zachowań osoby badanej
ukazywanie przyszłych konsekwencji tej struktury
Etap interwencji
Interwencja to celowe, zaplanowane przedsięwzięcie, którego celem jest zmiana położenia osoby badanej przez usunięcie ograniczeń uczestniczenia w subiektywnie sensownym oraz dającym satysfakcję życiu.
Diagnozowanie jako przetwarzanie danych
W procesie diagnozowania wykorzystujemy wielorakie źródła informacji i procedury diagnostyczne; poszukujemy złożonych związków przyczynowo-skutkowych; wyciągamy wnioski i poszukujemy pełnego zrozumienia.
Diagnozowanie jest przetwarzaniem danych, a nie rejestrowaniem zachowań.