WAIS-R(PL)
Wechsler Adult Inteligence Scale
WERSJA ZREWIDOWANA RENORMALIZACJA 2004
Polska adaptacja
J. Brzeziński, E. Hornowska, M. Gaul, A. Machowski, M. Zakrzewska
Podstawy teoretyczne WAIS
Inteligencja wg Wechslera
-Ogólna kompetencja (zdolność) umożliwiająca człowiekowi rozumienie świata i efektywne w nim funkcjonowanie
- Jest funkcją osobowości, obejmuje takie czynniki jak wytrwałość, motywacja, ciekawość
Inteligencja wg Spearmana
-Najlepsze miary czynnika g:
Słownik, Wiadomości, Podobieństwa, Rozumienie, Arytmetyka
- Słabe miary czynnika g:
Powtarzanie Cyfr, Symbole Cyfr
Inteligencja wg Cattella
-Najlepsze miary i. płynnej:
Klocki, Powtarzanie Cyfr, Symbole Cyfr, Układanki
-Najlepsze miary i. skrystalizowanej:
Wiadomości, Słownik, Rozumienie, Arytmetyka
Wechsler konstruując swoją Skalę korzystał z istniejących testów inteligencji:
- test historyjek obrazkowych DeCrolya,
- test układanek Pitnera- Patersona,
- test klockow Kohsa, Army Ralpha i Beta,
- testy słownikowe i wiadomości.
-Wechsler-Bellevue wersja I - 1939
Adaptacja Choynowskiego - 1951
-WAIS - 1955
Adaptacja Choynowskiego i Płużek
- WAIS-R - 1981
- WAIS -R (PL) - 1996
- WAIS-III - 1997
- WAIS -R (PL) renormalizacja - 2004
Testy słowne w WAIS
1. Wiadomości
2. Powtarzanie cyfr
3. Słownik
4. Arytmetyka
5. Rozumienie
6. Podobieństwa
Testy bezsłowne w WAIS
1. Braki w obrazkach
2. Porządkowanie obrazków
3. Klocki
4. Układanki
5. Symbole cyfr
Wyniki
_ IQ
_ Skale:
Słowna, Bezsłowna, Pełna
-Czynniki:
Rozumienie Werbalne, Organizacja Percepcyjna,Pamięć i Odporność na Dystraktory
Operacje umysłowe w WAIS
Pamięć trwała: Wiadomości, Słownik
Pamięć operacyjna: Powtarzanie Cyfr, Arytmetyka, Symbole Cyfr
Percepcja:
-analiza i/lub synteza wzrokowa: Braki w Obrazkach, Klocki, Układanki
-orientacja przestrzenna: Klocki
Rozumowanie
-Indukcyjne: Podobieństwa
- Ilościowe: Arytmetyka
- przyczynowo-skutkowe: Porządkowanie Obrazków, Rozumienie
Materiał zadań w WAIS
-Werbalny: Wiadomości, Słownik, Podobieństwa, Rozumienie, Arytmetyka
- Liczbowy: Arytmetyka, Powtarzanie Cyfr, Symbole Cyfr
- Percepcyjny: Braki w Obrazkach, Układanki, Porządkowanie Obrazków, Klocki, Symbole Cyfr
- Społeczny: Rozumienie, Porządkowanie Obrazków
1.Wiadomości
-Zaczynamy od zadania 5 (+4pkt)
-Jeśli 5 i/lub 6 błędne: 0 do 4 i dalej
-Można dopytywać
-Przerywamy po 5 kolejnych niepowodzeniach
- Oceniamy 1 lub 0 (bez pyt. 0; max: 29pkt)
- Mierzy: nabytą wiedzę, rozumienie werbalne, pamięć trwałą
2.Braki w obrazkach
- Ewentualne udzielenie pomocy przy obrazku 1 i 2
- 1 raz można poprawić wskazanie realnego, ale nieistotnego braku.
- Max. czas ekspozycji 20sek; po każdej odpowiedzi mierzymy i zapisujemy czas
- Przerywamy po 5 kolejnych błędach
- 1pkt. do 20 sek / 2 pkt. do 5 sek.
- Wskazanie - 1 pkt; wskazanie i błędne nazwanie 0pkt.
- Mierzy: percepcję wzrokową, szybkość spostrzegania, rozróżnianie szczegółów istotnych od nieistotnych, pośrednio koncentrację uwagi
3.Powtarzanie cyfr
- Cyfra na sek. / przy ostatniej obniżenie głosu
- Przerywamy po błędnym powtórzeniu obydwu zestawów dowolnej pozycji
- Ocena 0,1 lub 2
-"Pięćset osiemdziesiąt dwa" - zwrócenie uwagi.
Powtarzanie wspak - podajemy przykład
7-1-9, ewentualnie 3-4-8
- Cyfra na sek. / przy ostatniej obniżenie głosu
- Przerywamy po błędnym powtórzeniu obydwu zestawów dowolnej pozycji
- Ocena 0,1 lub 2
- Mierzy: pamięć bezpośrednią, koncentrację uwagi
4.Porządkowanie obrazków
- Układamy cyframi, L_P/OB
- W razie niepowodzenia tłumaczymy przykład
- Przerywamy po 4 kolejnych niepowodzeniach
- Limity 60"/90"/120"
- Dopuszczalne układy za 1 pkt (5,8,10)
- Premia za krótszy czas (10"/20"/30"/40")
- Mierzy: rozumienie sytuacji społecznych, myślenie przyczynowo-skutkowe, wiedzę społeczną
5.Słownik
- Rozpoczynamy od pozycji 4
- Jeśli 4-8 jest poprawne +2pkt. za pozycje 1-3. jeśli pojawia się błąd cofamy się do 1-3
- Przy wątpliwościach dopytujemy
- Przerywamy po 5 kolejnych odp. za 0pkt.
- Oceniamy 0/1/2pkt, w oparciu o zasady.
- Mierzy: opanowanie języka, umiejętność definiowania pojęć, zdolność reprodukcji przyswojonej wiedzy
-2 pkt: dobry synonim, rodzaj nadrzędny, cecha specyficzna, zasadniczy efekt
-1pkt: niezbyt dokładny synonim, zawężony zakres słowa
6.Klocki
-Wzór za klockami
-Limity czasu: 1-4:60"/4kl, 5-9:120"/9kl
-Rotacja >30° (zwracamy uwagę 1raz)
-Przerywamy po 3 niepowodzeniach
- Ocena zależna od czasu (2-6pkt.)
-Mierzy: orientację przestrzenną, koordynację wzrokowo-ruchową, analizę i syntezę wzrokową.
7.Arytmetyka
- Zaczynamy od 3; jeśli zaliczy+6pkt., jeśli nie wracamy do 1-2
- Przerywamy po 4 zadaniach za 0pkt.
- Punktacja 2-6 pkt/; czas 15"/30"/60"/120"
- Można "pisać po stole"
- Mierzy koncentrację uwagi, zdolność logicznego rozumowania, umiejętność wykonywania operacji na liczbach.
8.Układanki
-Układamy wg planszy
-Notujemy czas zakończenia (nie przerywamy jeśli zostanie przekroczony; 120"/180")
-Dyskretnie odwracamy elementy na właściwą stronę
- Punktujemy połączenia elementów, nie tylko całą figurę
- Premia za szybkość
- Mierzy koordynację wzrokowo-ruchową, zdolności manipulacyjne, tworzenie całości dzięki wykrywaniu związkow między elementami
9.Rozumienie
-Przerywanie testu po 4odp./0pkt.
_ Punktacja 0/1/2pkt. (_ aneks)
- Dojrzałość argumentów
- Liczbę argumentów, sposób działania
- Poziom ogólności
-Mierzy: rozumienie sytuacji społecznych, norm i przyczyn.
10.Symbole cyfr
_ Ołówek
_ 3 próbne zadania wypełniamy sami/4 ostatnie OB.
_ os. leworęczne mogą zasłaniać klucz
_ Od razu zwracamy uwagę na pomijanie symboli
_ Limit 90"
_ 1pkt. za prawidłową odpowiedź, nie zaliczamy odpowiedzi z serii próbnej, oraz wypełnionych poza sekwencją
_ Mierzy: zdolność uczenia się, koordynację wzrokowo-ruchową, pamięć wzrokową, odporność na dystraktory
11.Podobieństwa
_ Podajemy przykład (1), wyjaśniamy
_ Przerywamy po 4 kolejnych błędach
_ Mierzy: umiejętność tworzenia rożnych klasyfikacji, abstrakcyjne myślenie logiczne, tworzenie pojęć, różnicowanie cech istotnych od nieistotnych
-2pkt. podanie (nie za szerokiej) klasy,
istotnej cechy wspólnej
- 1 pkt. podanie za szerokiej klasy, mniej istotnej cechy wspólnej
- 0 pkt.: klasa skrajnie ogólna, wskazanie różnicy, podanie związku tematycznego
Od której pozycji startujemy?
_ Wiadomości 5
_ Braki w obrazkach 1
_ Powtarzanie cyfr 1
_ Porządkowanie obrazków 1
_ Słownik 4
_ Klocki 0
_ Arytmetyka 3
_ Układanki 1
_ Rozumienie 1
_ Symbole cyfr -
_ Podobieństwa 1
Kiedy powrót do zadania 1?
_Wiadomości - gdy (5) lub (6) ocenione na 0 pkt.
_ Słownik - gdy choć jedna z pozycji (4)- (8) oceniona na 0 pkt.
_ Arytmetyka - gdy (3) i (4) ocenione na 0 pkt.
Kiedy przerywamy badanie?
Gdy liczba kolejnych pozycji oceniona na 0 pkt. wynosi:
_ Wiadomości 5
_ Braki w obrazkach 5
_ Powtarzanie cyfr błędne oba zestawy
_ Porządkowanie obrazkow 4
_ Słownik 5
_ Klocki 3
_ Arytmetyka 4
_ Układanki nie przerywamy
_ Rozumienie 4
_ Symbole cyfr nie przerywamy
_ Podobieństwa 4
Czas
_ Czas mierzymy od momentu rozpoczęcia rozwiązywania zadania przez o.b. (pokazania zadania)
_ Nie wolno zmieniać limitów czasu (wydłużać, skracać) podanych w instrukcji
Dopytywanie
_ Gdy odpowiedź jest niejednoznaczna…
„Proszę powiedzieć co Pan(i) przez to rozumie”
- Wyłącznie w testach:
- Wiadomości
- Słownik
- Rozumienie
- Podobieństwa
Pomoc
Podajemy prawidłowe rozwiązanie, gdy OB nie rozwiązała:
_ Braki w obrazkach - zadania 1 i 2
_ Powtarzanie cyfr - 1 przykład
_ Porządkowanie obrazków - zadanie 1
_ Klocki - wzór 0
_ Układanki - zadanie 1
_ Podobieństwa - zadanie 1
Obliczanie wyników
1. Ocena odpowiedzi w testach
2. Obliczanie WS w testach (Σ punktów)
3. Zamiana WS w testach na WP (tab.47)
4. Oszacowanie przedziałów ufności (tab.39)
5. Obliczenie Σ WP dla skali Słownej, Bezsłownej i Pełnej
6. Oszacowanie przedziałów ufności (tab. 39)
7. Określenie IQ dla skali Słownej, Bezsłownej i Pełnej (tab.48)
8. Obliczenie wyników czynnikowych:
-Rozumienie werbalne
Obliczenie Σ WP dla testów: Wiadomości, Słownik, Rozumienie, Podobieństwa
-Organizacja percepcyjna
Obliczenie Σ WP dla testów: Braki w obrazkach, Porządkowanie obrazków, Klocki, Układanki
-Pamięć i odporność na dystraktory
Obliczenie Σ WP dla testów: Arytmetyka, Powtarzanie cyfr, symbole cyfr
9. Obliczanie IQ dla wyników czynnikowych (tab. 46)
10. Oszacowanie przedziałów ufności dla wyników czynnikowych wyrażonych w IQ (tab. 41)
11. Oszacowanie istotności różnic między wynikami w poszczególnych czynnikach (tab. 42)
Analiza profilowa
1. Obliczenie trzech M:
_ S. Słowna
M = ΣWP dla Słownej / 6
_ S. Bezsłowna
M = ΣWP dla Bezsłownej / 5
_ S. Pełna
M = ΣWP dla Pełnej / 11
2. Obliczanie bezwzględnych wartości różnic między wynikami w poszczególnych testach a odpowiednimi średnimi profilu
3. Porównanie uzyskanych wartości bezwzględnych z odpowiednimi wartościami krytycznymi (aneks 5, tab.44).
Wyniki przeliczone
_ Zakres skali: 1 - 19; M = 10; SD = 3
_ Ocena wyników:
16-19 bardzo wysokie
14-15 wysokie
13 powyżej przeciętnej
8-12 przeciętne
7 poniżej przeciętnej
5-6 niskie
1-4 bardzo niskie
IQ
_ IQ pokazują miejsce OB na tle jej grupy
wiekowej
_ Skala Wechslera:
Zakres skali 45 - 150
M = 100
SD = 15
Ocena IQ
Trojkategorialna (kryterium: SD):
_Wysokie - IQ 116
_ Przeciętne - IQ 85 - 115
_ Niskie - IQ 84
Siedmiokategorialna (kryterium: błąd prawdopodobny):
_ Upośledzenie umysłowe - IQ 69
_ Pogranicze upośledzenia - IQ 70 - 79
_ Poniżej przeciętnej - IQ 80 - 89
_ Przeciętna - IQ 90 - 109
_ Powyżej przeciętnej - IQ 110 - 119
_ Wysoka - IQ 120 - 129
_ Bardzo wysoka - IQ 130
1