Lateralizacja i jej zaburzenia

Lateralizacja

• Przewaga jednej strony podczas ruchowych czynności, związana z dominacją jednej z półkul

• Oko i ręka dominujące po tej samej stronie, dominacja jednej strony wysoka sprawność

• Lateralizacja czynności = asymetria funkcjonalna

• Leworęczność jest przede wszystkim uwarunkowana genetycznie

• Nie stanowi zaburzenia - problemem jest konflikt dominacji

• Kultura "prawej ręki"

Lateralizacja - rozwój

• Do 3m.ż. asymetria ułożenia ciała i ruchów o charakterze podkorowym

• 3-6 m.ż. symetria zwierciadlana

• Po 6 m.ż. wykształcenie chwytu jednoręcznego; przejawy preferowania jednej z rąk

• 1 i 2 r.ż. zanik lateralizacji związany z rozwojem chodu (czynność symetryczna)

• 2-3 r.ż. po zautomatyzowaniu chodu dalszy rozwój

• Praworęczność ustala się w 2-3 r.ż., leworęczność nieco później 3-4 r.ż., dominacja czynności ruchowych do 6 r.ż.

• 7 r.ż. zwiększanie się powierzchni lewej półkuli

Zaburzenia lateralizacji

• Trudności w czytaniu i pisaniu

• Mylenie liter: p/b, d/b

• Dynamiczne odwracanie liter

• Opuszczanie i dodawanie liter, sylab, wyrazów

• Błędne odtwarzanie liter (odczyt. i zap.)

• Odbicia lustrzane wyrazów, cyfr.

Modele i zaburzenia lateralizacji

• L. jednorodna, prawo- lub lewostronna

• L. niejednorodna - skrzyżowana

• Problemy z koordynacją wzrokowo-ruchową

• Rysowanie, pisanie, czytanie

• L. nieustalona - słaba; brak dominacji jednej strony

• Czytanie, trudności w nauce, orientacja w przestrzeni

Badanie lateralizacji

• Wywiad z rodzicami

• Obserwacja

• Próby

• Rysowanie

Przestawianie "na siłę"

• Zab. emocjonalne: płaczliwość, lękliwość, ataki złości i agresji.

• Zab. nerwicowe: jąkanie się, moczenie

• Poczucie mniejszej wartości, lękowa postawa wobec otoczenia, unikanie kontaktów społecznych, nadpobudliwość psychomotoryczna.

Działania korekcyjne

• Utrwalanie praworęczności o oburęcznych dzieci

• Wspieranie aktywności lewej ręki u dzieci leworęcznych

• Prawidłowe nawyki ruchowe (, Ⴏ)

• Rozwój i rozluźnianie mięśni

Uwaga na wtórne zab. emocjonalne!

Dysleksja

• Trudności w nauce czytania i pisania, przy korzystnych warunkach rozwojowych i normalnym poziomie inteligencji

• Mocno nieharmonijny rozwój funkcji psychomotorycznych związanych z nauką czytania i pisania.

• Nieprawidłowości rozwoju funkcji słuchowo-językowych (zaburzenia uwagi, pamięci, percepcji słuchowej)

• Zaburzenia funkcji wzrokowych (zaburzenia uwagi, pamięci i spostrzegania wzrokowego)

• Deficyty w rozwoju funkcji ruchowych (motoryka mała)

• Zakłócenia lateralizacji

• Zaburzenia orientacji

• Badane są: intelekt, uwaga, pamięć, spostrzeganie wzrokowe i słuchowe, funkcje językowe, motoryka mała i duża

• Dysortografia

• Dysgrafia

• Dyskalkulia

Rozpoznaje się gdy:

• Prawidłowy rozwój umysłowy

• Opóźnienia rozwoju funkcji związanych z czytaniem i pisaniem

• Wczesne występowanie trudności w czytaniu i pisaniu

• Trudności w czytaniu lub pisaniu są nasilone i długotrwałe i nie ustępują po podjęciu pomocy

Nie rozpoznaje się kiedy trudności:

• Wynikają z nieprawidłowego funkcjonowania narządów zmysłów.

• Wynikają z inteligencji poniżej przeciętnej

• Są skutkiem schorzenia neurologicznego

• Są wynikiem zaniedbania środowiskowego lub dydaktycznego

---