Przedmiot prawoznawstwa. Podstawowe działy i dyscypliny prawoznawstwa.

Miejsce prawoznawstwa wśród innych nauk:

W Polsce nauki dzielimy ze względu na kryteria tzw. metody:

- nauki empiryczne, które odwołują się do doświadczeń,

- nauki aprioryczne, które odwołują się do formalności.

! Nauki dzielimy ze względu na przedmiot:

- przyrodnicze,

- humanistyczne - które dotyczą funkcji człowieka - nauki socjologiczne (społeczne) prawoznawstwo

Prawoznawstwo (uznanie prawa) - jest to nauka o państwie i prawie oraz poglądach na państwo i prawo.

Podstawowymi działami prawoznawstwa są:

1. Dogmatyka prawa:

Zajmuje się prawem obecnie obowiązującym w poszczególnych państwach, a także prawem obowiązującym w stosunkach pomiędzy państwami, inaczej prawem międzynarodowym. Dogmatyka - prawo wewnętrzne i prawo zewnętrzne. Dogmatyka prawa obejmuje m.in. nauki:

- prawa konstytucyjnego;

- prawa administracyjnego;

- prawa finansowego;

- prawa karnego;

- prawa pracy.

2. Historia państwa i prawa:

Zajmuje się dziejami państwa i prawa w poszczególnych państwach. Dyscyplina ta bada jak w przeszłości było zorganizowane i jak działało państwo w danym kraju a także jakim prawem się posługiwało.

Nauka ta m.in. przedstawia jak kształtował się w rozwoju historycznym w poszczególnych krajach system kar, postępowanie sądowe czy też jak rozwijały się poszczególne instytucje polityczno-ustrojowe (parlament, urząd kanclerza).

Historia państwa i prawa odtwarza fakty, systematyzuje je, ocenia i stara się je wytłumaczyć.

3. Historia doktryn polityczno-prawnych:

Jest dyscyplina naukowa przedstawiająca poglądy nie tylko prawników lecz również filozofów, moralistów, polityków, a nawet proroków na istotę państwa i prawa.

Interesują ją poglądy reprezentatywne dla poszczególnych epok, systemów politycznych, narodów i klas społecznych.

Dyscyplina ta nie tylko przedstawia poglądy na państwo i prawo lecz także systematyzuje je, wyjaśnia jej genezę i ewolucję, ocenia jej wpływ na państwo i prawo oraz życie społeczności międzynarodowej.

4. Teoria państwa i prawa:

W stosunku do wszystkich wymienionych działów prawoznawstwa jest nauką charakteryzujących stosunkiem ogólnym do badanych zagadnień. Rozpatruje bowiem państwa i prawa pewnego dystansu dokonując uogólnień dotyczących państwa i prawa jako całości i ujmując je w sposób globalny.

Świadomość prawna i jej elementy:

Świadomość prawną określa zasada domniemania powszechnej znajomości prawnej tj., każda jednostka, która przybywa na teren danego państwa zna prawo obowiązujące na terenie tego państwa.

Świadomość prawna i jej elementy:

• znajomość prawa

• ocena prawa i zachowań przez to prawo regulowanych oraz postawa wobec niego

• postulaty dotyczące zmiany istniejących przepisów.

Typowe postawy wobec prawa:

• oceny moralne

• system wierzeń religijnych

• obyczaje

• interesy określonych warstw i grup społecznych.

Podstawowe postawy wobec prawa:

1. legalizmu, legalista - człowiek, który przestrzega prawo dlatego, że uznaje, że jest to jego obowiązkiem,

2. oportunizmu, oportunista - człowiek, nie przestrzega prawa bo nie uznaje obowiązującego prawa,

3. konformizmu, konformista - przestrzeganie praw przede wszystkim tych, które są dla nas dobre.

Źródła informacji dla obywatela o obowiązujących przepisach prawnych:

Optymalna znajomość prawa przez obywatela:

1. Informacje podstawowe o prawie obowiązującym niezbędne każdemu obywatelowi niezależnie od tego jaką odgrywa rolę społeczną i stanowiący konieczny element jego wykształcenia jako członka danej społeczności państwowej.

2. Informacje związane z odgrywaną przez znaną jednostkę rolę społeczną np. informacje niezbędne do należytego odgrywania roli kierownika budowy, radcy prawnego.

3. Informacje akcydentalne potrzebne członkom społeczeństwa zależnie od spraw z którymi mają do czynienia.

(każda teza może być pytaniem na egzaminie)

Uzasadnij, dlaczego teoria państwa i prawa jest uważana za naukę abstrakcyjną i ingerującą.

Teoria państwa i prawa bada cechy i prawidłowości przysługujące każdemu państwu, w pewnym sensie uznaje się ją za naukę abstrakcyjną.

Teoria państwa i prawa zajmuje się zagadnieniami wspólnymi dla różnych szczegółowych dyscyplin prawniczych. Pozostaje ona we wzajemnym związku z tymi dyscyplinami. Związek ten przejawia się w tym, że czerpie ona od tych dyscyplin problemy badawcze, a jednocześnie daje im tezy dotyczące państwa i prawa. Dokonuje się tego poprzez opracowywanie zagadnień i pojęć wspólnych dla wszystkich gałęzi prawa i uogólnia je. W tym sensie można powiedzieć, że ma charakter nauki integrującej te dyscypliny.

---