psycho temat 4, BW I WSPOL


KIERUNEK - BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE

ROK 1

PRZEDMIOT 4: PSYCHOLOGIA I SOCJOLOGIA

Realizujący przedmiot (Instytut Organizacji i Zarządzania):

dr Agnieszka Szołtek tel. (089) 621 5745

mgr Izabela Wiciak tel. (089) 621 5236

mgr Anna Królikowska tel. (089) 621 5309

mgr Agnieszka Bonus-Dzięgo tel. (089) 621 5909

mgr Anna Zubrzycka tel. (089) 621 5895

mgr Joanna Rybacka tel. (089) 621 5183

TEMAT 4: PSYCHOLOGIA W DZIAŁANIACH NA RZECZ BEZPIECZEŃSTWA

Zagadnienia do realizacji:

  1. Psychologiczne aspekty przesłuchań (zeznania świadków, wyjaśnienia podejrzanego).

  2. Wsparcie psychologiczne udzielane ofiarom przestępstw.

  3. Psychologia tłumu - mechanizmy działające w tłumie.

Psychologiczne aspekty przesłuchań

(zeznania świadków, wyjaśnienia podejrzanego).

Podstawowe pojęcia psychologii sądowej:

  1. Psychologia sądowa - dział psychologii stosowanej, wykorzystywany dla potrzeb organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.

  1. Psychologia kryminalistyczna - to wiedza psychologiczna znajdująca zastosowanie w całokształcie dowodowych i operacyjnych działań organów ścigania.

  2. Psychologia zeznań - zakres psychologii kryminalistycznej ułatwiający organom śledczo-sądowym uzyskiwanie i ocenę środków dowodowych z osobowych źródeł.

  1. Etapy formułowania się zeznań świadka.

  1. Spostrzeganie.

Czynniki wpływające na spostrzeganie:

  1. Zapamiętywanie - przechowywanie od momentu spostrzeżenia do odtworzenia.

Człowiek najwięcej informacji pamięta 3 do 7 dni po zdarzeniu.

  1. Przesłuchanie ( odtwarzanie, reprodukcja ).

Podczas przesłuchania należy wziąć pod uwagę to, jaką pamięć świadek ma dominującą wzrokową, słuchową czy kinestetyczną. W zależności od rodzaju pamięci w czasie rozmowy należy odwoływać się do danej reprezentacji pamięci najbardziej charakterystycznej dla osoby przesłuchiwanej.

  1. Stadia ( etapy ) przesłuchania.

  1. Faza formalna.

Ma m.in. na celu sprawdzenie tożsamości, sprawdzenie czy nie ma przeszkód w prowadzeniu przesłuchania, możliwość odmowy zeznań, uprzedzenie o odpowiedzialności karnej, a także osłabienie lęków, osłabienie nastawień obronnych, zorientowanie się w poziomie intelektualnym świadka, odstresowanie.

  1. Faza relacji spontanicznej.

Należy stosować pytania narracyjne, dające możliwość zorientować się w sytuacji świadka, poznać jego osobowości i motywację.

  1. Faza pytań ukierunkowanych.

Celem jest m.in. wykrycie zeznań nieszczerych, uzupełnienie luk, wyjaśnienie sprzeczności.

Cechy dobrego pytania:

Podział pytań ze względu na cel:

Strategie i techniki obronne stosowane przez podejrzanego:

1. Racjonalne:

- zmierzające do przekonania policjanta o braku związku ze zdarzeniem: alibi, technika kontrargumentacji, technika wersji fikcyjnych.

- zmierzające do uniknięcia odpowiedzialności karnej: technika pozornej współpracy, technika symulacji chorób psychicznych, techniki samooskarżenia.

2. Irracjonalno-emocjonalne:

- z przewagą czynności irracjonalnych: techniki zmiennych wersji, techniki stałej negacji.

- z przewagą czynności emocjonalnych: techniki symulowania bądź rzeczywistych ataków samoagresji, gniewu, histerii, techniki rzeczywistego lub udawanego otępienia.

Metoda przesłuchania zmierzająca do uzyskania szczerych i prawdziwych wyjaśnień podejrzanego - to zespół prawem dozwolonych sposobów zachowania się prowadzącego przesłuchanie.

  1. Metoda czołowego natarcia.

  2. Metoda perswazji.

  3. Metoda oddziaływania na uczucia podejrzanego.

  4. Metoda odwracania uwagi podejrzanego.

  5. Metoda wykrywania logicznych sprzeczności.

  6. Metoda wyczekującej postawy prowadzącego przesłuchanie.

  7. Metoda dawkowania.

  8. Metoda pozornej wszechwiedzy.

  9. Metoda rozbicia solidarności przestępczej.

  10. Metoda obojętności.

Podejmowanie przez podejrzanego decyzji o przyznaniu się do popełnienia przestępstwa jest najbardziej krytycznym i najważniejszym etapem przesłuchania, który trzeba umieć rozpoznać. Z psychologicznego punktu widzenia sytuację podejrzanego na tym etapie można ocenić w następujący sposób:

1. Im trudniejsza staje się decyzja, tym dłuższy będzie czas potrzebny do jej podjęcia.

2. W momencie zaistnienia maksymalnego konfliktu związanego z podjęciem decyzji podejrzany będzie wahać się pomiędzy rozwiązaniami alternatywnymi, zamierać w bezruchu lub zajmować się różnego rodzaju czynnościami dyslokacyjnymi.

3. Podejrzany może zaprzestać walki o utrzymanie niezależności i stać się zupełnie uległy.

Podejrzani rozważając przyznanie się wykazują oznaki "łamania się", które można zaliczyć do następujących kategorii:

- prośby o informacje,

- fortele przetargowe,

-klasyczne symptomy podniecenia,

- gesty związane z postawą,

- pewien stopień akceptacji,

- niepewność odpowiedzi.

Większość podejrzanych na początku przesłuchania ma bardzo jasne wyobrażenie o korzystnych stronach nie przyznawania się do popełnionego przestępstwa i ujemnych stronach przyznania się do niego. Zadanie przesłuchującego polega min. na zmianie percepcji odnośnie tych korzystnych i niekorzystnych stron.

Metodami służącymi temu celowi są:

1. Pomniejszanie pozornie korzystnych stron nie przyznawania się.

2. Uświadomienie podejrzanemu, że nie przyznawanie się może być w różny sposób ukarane.

3. Wykazanie, że przyznanie się może mieć pewne korzystne strony.

Daje to możliwość uniknięcia pytania czy podejrzany popełnił konkretne przestępstwo i zadanie pytania „dlaczego je popełnił i co skłoniło go do tego". Taktyka ta dowodzi pewności siebie osoby przesłuchującej i jednocześnie sugeruje, że nie ma potrzeby dyskutowania o faktach, ponieważ je już zna. Daje podejrzanemu możliwość przedstawienia jakieś przyczyny swojego postępowania, a tym samym pomaga mu pomniejszyć winę. Pozwala podejrzanemu uniknąć wypowiedzenia trudnego zdania "ja to zrobiłem" i daje możliwość przeskoczenia do następnego etapu (wytłumaczenia swojego postępowania).

Etapy przesłuchania podejrzanego

1. Etap odebrania wyjaśnień ( faza formalna ).

2. Etap zrozumienia podejrzanego ( rozszyfrowanie jego motywacji).

3. Etap przeciwstawienia się zamiarom ukrycia prawdy przez podejrzanego.

4. Etap odkrycia stanu faktycznego.

Zachowania podejrzanego przejawiane w czasie przesłuchania.

Prowadzący przesłuchanie powinien ściśle przestrzegać zarówno litery prawa jak i aktualnych reguł postępowania. W czasie przesłuchania podejrzanego należy zwracać uwagę na różnego rodzaju sygnały, które mogą świadczyć o kłamstwie.

Symptomy fizjologiczne:

pocenie się, suchość i częste oblizywanie warg, nieświeży oddech, zmiany zabarwienia twarzy, skurcze, drżenie oraz tiki nerwowe, mruganie, ziewanie, dostrzegalny puls na tętnicy szyjnej lub skroniowej, jąkanie, drżenie głosu, nerwowy kaszel.

Czynności dyslokacyjne:

Niewłaściwe często groteskowe lub dziwne zachowania, charakteryzujące ludzi starających się poradzić sobie z konfliktem lub stanem frustracji np.: wiercenie się na krześle, wyciąganie nitek z ubrania, strzepywanie kurzu z ubrania, bawienie się rękoma, dotykanie głowy, bawienie się przedmiotami, przytupywanie, szuranie nogami, drżenie nóg, obgryzanie paznokci, przygryzanie wargi, nadmierne palenie (gesty świadczące o tym, że palacz doświadcza w danym momencie większe napięcie niż normalnie).

Mówienie kłamstwa - słowa towarzyszące:

1. Przesadne zapewnienia o prawdomówności np.

Przysięgam na grób mojej matki..., możecie mi uciąć rękę, jeżeli..., to prawda jak tu siedzę...

2. Wyzwania:

Mówi pan, że może pan to udowodnić, no proszę..., gdzie ten człowiek, który to widział..., no to proszę to udowodnić..., pan ma tylko informacje, nie dowody...

3. Prosty unik.

Nie pamiętam..., nic nie powiem…, bez komentarza..., nie rozumiem, jaki to może mieć związek..., może tam byłem, a może nie...

4. Próby żerowania na współczuciu lub przekonaniach osoby przesłuchującej.

Zna mnie pan, gdybym to zrobił, przyznałbym się..., mam dzieci, czy pan myśli, że wdałbym się w coś takiego..., dlaczego miałbym panu skłamać..., dlaczego nie chce mi pan wierzyć...

5.Uprzejme odpowiedzi na krytyczne pytania.

W miarę postępowania przesłuchania podejrzany zaczyna mieć trudności z utrzymaniem modelu opartego na kłamstwie i powraca do uprzejmych bądź niezobowiązujących odpowiedzi.

Ja tego nie zrobiłem..., nic mi o tym nie wiadomo..., to nie ja...

6. Odpowiedzi deprecjonujące lub wrogie.

Nie wiem, o czym pan mówi…, nie muszę tu siedzieć i rozmawiać z panem..., nawet gdybym wiedział, to i tak nie powiedziałbym panu...

Kłamstwo w zeznaniach.

1. Kłamstwo normalne.

2. Fantazjowanie.

3. Kłamstwo patologiczne.

4. Konfabulacje.

Psychologiczne podstawy taktyki przesłuchania.

Przesłuchanie świadka musi być traktowane elastycznie, nie ma bowiem jakichś stałych i niezmiennych zasad taktyki przesłuchania, przedstawione poniżej dyrektywy powinno się stosować w zależności od przebiegu sytuacji i modyfikować w zależności od warunków konkretnego przesłuchania i osobowości konkretnego świadka.

  1. Dyrektywa stałego kierowania czynnością przesłuchania i panowania nad nią przez przesłuchującego.

  2. Dyrektywa obiektywizmu i uprzejmości - jednakowo uprzejmy stosunek przesłuchującego do wszystkich świadków bez względu na treść ich zeznań.

  3. Dyrektywa obserwacji zachowania się świadka przez przesłuchującego.

  4. Dyrektywa prawidłowego odbioru kłamstwa.

  5. Dyrektywa unikania sugestii.

Wsparcie psychologiczne udzielane ofiarom przestępstw

Podstawowe oczekiwania ofiar wobec osoby udzielającej pomocy:

Potrzeby emocjonalne

Ofiary przestępstw spodziewają się, że osoba pomagająca będzie wrażliwym, empatycznym i deklarującym pomoc fachowcem.

Potrzeby informacyjno - konsultacyjne

Sprowadzają się głównie do udzielenia przez osobę pomagającą informacji pomagających radzić sobie ofierze z nową rzeczywistością. W sytuacji, gdy pomagającym jest policjant oczekiwania te dotyczą również praw ofiary w procesie karnym, wiedzy o aktualnym stanie sprawy itd.

Potrzeby praktyczne

Osoba pomagająca w tym również policja może pośredniczyć między organizacjami i instytucjami powołanymi do wspierania ofiar, służbami medycznymi a ofiarą.

Od osoby udzielającej pomocy oczekuje się:

A także cechy o charakterze intelektualnym, wpływających na sprawność działania:

Posiadanie tych cech przez pomagającego zabezpiecza wspomaganego przed ośmieszeniem wobec innych, spadkiem poczucia własnej wartości, nadmierną niechcianą ingerencją w jego własne sprawy.

Pożądane zachowania pomagającego:

Nie należy:

Niewłaściwa postawa w sytuacji pomagania często wyraża się:

Koszty psychologiczne, jakie ponosi osoba pomagając ofiarom przestępstw:

Ponadto należy pamiętać, że:

Psychologia tłumu - mechanizmy działające w tłumie.

Czynniki powodujące przekształcenie się zbiegowiska w tłum:

Psychologiczne uwarunkowania zachowania się jednostek w tłumie.

Następstwa

Motywacja zbierania się i działania tłumu:

Sposób zachowania się tłumu:

Cechy charakterystyczne tłumu:

Powody skłonności członków tłumu do zgodności:

Cechy grupowego myślenia:

Grupowemu myśleniu sprzyja:

Literatura:



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
psycho temat 1-2-, BW I WSPOL
psycho Temat 2, BW I WSPOL
psycho temat 3, BW I WSPOL
temat i, BW I WSPOL
temat x, BW I WSPOL
temat vi, BW I WSPOL
temat vii, BW I WSPOL
temat ix, BW I WSPOL
temat iii, BW I WSPOL
PSYCHOLOGIA, BW I WSPOL
temat iv, BW I WSPOL
Psychologia rozwoju człowieka, Ściąga - psychologia, TEMAT 1: Przedmiot, podstawowe problemy i zaga
PRAWA CZŁOWIEKA- do zaliczenia, BW I WSPOL
Ściąga psychologia 1-5, Administracja-notatki WSPol, podstawy psychologii
Tematy 1-5 bezpieczeństwo społeczne, BW I WSPOL
norma a przepis, BW I WSPOL
ZAGADNIENIA Z BEZPIECZENSTWA PANSTWA, BW I WSPOL
WSPOL ściąga PRAWOZNAWSTWO Temat nr 1, WSPOL, WSPOL PRAWOZNAWSTWO
Zubek - slajdy17.03.09, BW I WSPOL

więcej podobnych podstron