Strategie i systemy żywienia krów.

We współczesnej produkcji mleka wyróżnia się następujące główne strategie żywienia:

• Równy poziom – nie jest dobrą strategią, ponieważ zwierzęta nie dostają tyle żywności ile faktycznie potrzebują

• Żywienie zgodne z wydajnością – żywienie dostosowane do faktycznej wydajności zwierzęcia

• Żywienie selektywne

• Żywienie do woli

Żywienie selektywne podobnie jak żywienie zgodne z wydajnością uwzględnia stadia laktacji. W pierwszym stadium, na początku laktacji, zadawane są wysokiej, jakości pasze treściwe. W kolejnych stadiach gorsze pasze treściwe i więcej pasz objętościowych.

Żywienie do woli to strategia pozwalająca zwierzętom na zjadanie dowolnej ilości pasze. Tę strategię najczęściej stosuje się w odniesieniu do pasz objętościowych

Systemy żywienia krów mlecznych, które mają obecność najszersze zastosowanie to oddzielne skarmianie pasz treściwych (SCF), skarmianie mieszanek pełnowartościowych (TMR) i skarmianie mieszanek częściowo pełnowartościowych (FMR).

System SCF stosowany jest zarówno w oborach wolnostanowiskowych, jak i w uwięziowych. Osobna zadawane są pasze objętościowe i treściwe. Pasze objętościowe zazwyczaj zadawane są do woli, natomiast treściwe ściśle dawkowanie

TMR – pasza objętościowa i treściwa podawane razem:

• System żywienia krów – podawanie całkowicie wymieszanej dawki pozwala na dostosowanie składu dawki i jej wartości pokarmowej do stanu fizjologicznego krowy.

• Wszystkie składniki dawki, a więc pasze objętościowe, treściwe, mineralne i inne dodatki, poddawane są mieszaniu i skarmiane w formie jednej mieszanki pełnowartościowej dostępnej dla krów przez całą dobę.

TMR – najczęściej wyróżnia się 4 okresy fizjologiczne:

• Zasuszenie

• Po wycieleniu do 3 tygodnia

• I okres laktacji od 21 do 150 dnia

• Ii okres laktacji od 151 do 300 dnia

Niektórzy okres zasuszania dzielą na początkowy i końcowy. Na każdy okres należy przygotować odpowiedni TMR.

PMR:

• Według tego systemu wszystkie krowy w oborze tworzą jedną grupę technologiczna, której podaje się paszę pełnoporcjową, dostosowaną do średniej wydajności wszystkich krów dojnych w oborze.

• Przy wyższej wydajności krowy otrzymują dodatek paszy treściwej podawanej indywidualnej ręcznie lub z automatu paszowego.

Technologie gromadzenia usuwania i zagospodarowania odchodów.

1. Odchody zwierzęce – kał i mocz wydalany przez zwierzęta

2. Obornik – mieszanka kału, moczy, ściółki i wody o właściwościach ciała stałego

3. Gnojowica – odchody zwierzęce z wodą w różnych proporcjach. Gnojowica ma postać płynną.

4. Gnojówka – odcinek (głównie mocz zwierząt) powstający w budynku inwentarskim przy ściółkowym systemie utrzymania zwierząt

5. Woda gnojowa – odciek powstający w miejscu składowania obornika w wyniku wypłukiwania jego składników przez opady atmosferyczne

6. Płyta obornikowa (gnojownia) – utwardzona i szczelna powierzchnia, ograniczona ścianami lub bez ścian przeznaczona do składowania i przechowywania obornika, zaopatrzona w instalację odprowadzającą gnojówkę, wody gnojowe i opadowe z płyty do szczelnego zbiornika

7. Duża jednostka przeliczeniowa DJP czasami sztuka duża SD – uniwersalna jednostka przeliczeniowa, która oznacza umowne zwierzę lub kilka mniejszych zwierząt o łącznej wadze 500 kg

8. Obsada – liczba zwierząt w gospodarstwie w budynku, kojcu, na pastwisku, obsada przeliczeniowa na 1 ha

9. Sztuka przeliczeniowa obornika SQ – rodzaj sztuki przeliczeniowej produkującej 10 t obornika rocznie

Ustawy o nawozach i nawożeniu:

1. Zużyte w ustawie określenia oznaczają:

   1. Nawozy naturalne

      • Obornik gnojówkę i gnojowicę

      • Pochodzące od zwierząt gospodarskich w rozrodzie zwierząt gospodarskich, odchody z wyjątkiem odchodów pszczół i zwierząt futerkowych, bez dodatków innych substancji

      • Guano – odchody ptaków morskich

      • Przeznaczone do rolniczego wykorzystania

2. Nawozy naturalne mogą być zbywane do bezpośredniego rozlicznego wykorzystania wyłącznie na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Umowę, o której w ust. 3 strony przechowują, co najmniej przez 8 lat od dnia jej zawarcia

3. Nawozy stosuje się w sposób, który nie zagraża zdrowiu ludzi lub zwierząt lub środowisku. Zastosowanie w okresie roku dawka nawozu naturalnego nie może zawierać więcej niż 170 kg azotu NN w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych

4. Podmiot, który prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze 30 kg lub 750 stanowisk dla macior

   1. Posiada plan nawożenia opracowany zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej z wyłączeniem tych podmiotów, które zbywają w całości nawozy naturalne

   2. Zagospodarowuje, co najmniej 70% gnojówki i gnojowicy na użytkach rolnych, których jest posiadaczem i na których prowadzi uprawę roślin, a pozostałe 30% może być w sposób określony w art., 3 ust 3

5. Przewóz i przechowywanie nawozów oraz środków wspomagających uprawę roślin

   1. Gnojówkę i gnojowicę przechowuje się wyłącznie w szczelnych zbiornikach o pojemności umożliwiającej gromadzenie, co najmniej 4-miesięcznej produkcji tego nawozu. Zbiorniki te powinny być zamkniętymi, w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 7 miesięcy 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.

   2. Podmioty, o których mowa przechowują nawozy naturalne inne niż wymienione w ustawie 1 na nie przepuszczalnych płytach zabezpieczonych w taki sposób, aby wycieki nie przedostawały się do gruntu

Innym ważnym dokumentem dotyczącym regulacji omawianych zagadnień jest Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej (KDPR), stanowiący zbiór zaleceń w zakresie ochrony: środowiska, gruntów rolnych, wód i powietrza, Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej został opracowany w 1999 r. przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa we współpracy z Duńskim Centrum Doradztwa Rolniczego

Wg KDPR wszystkie zbiorniki na płynne odchody oraz gnojownie poza szczelnością powinny mieć taką pojemność, aby mogły pomieścić ich 6-cio miesięczną produkcję.,

Do zbiorników na gnojowicę nie wolno doprowadzać żadnych innych substancji płynnych, również pochodzących z domowych urządzeń sanitarnych

Technologie:

• Usunięcie odchodów poza budynek

• Przechowywanie

• zagospodarowanie

Metody usuwania obornika:

• ręcznie – wszystkie czynności wykonywane ręcznie

• półmechaniczne – zastosowaniem szufli mechanicznych, spychaczy ciągnikowych

• mechaniczne – z zastosowaniem przenośników zgarniakowych

Metody usuwania gnojowicy:

• mechanicznie ( za pomocą przenośników)

  • Środki mobilne

  • Przenośniki zgarniakowe

  • Przenośniki śrubowe

• Hydrauliczne (kanałami przebiegającymi wzdłuż stanowisk)

  • Na zasadzie spławiania okresowego

  • Na zasadzie samospływu ciągłego

Magazynowanie:

• W budynku (tzw. utrzymywanie na głębokiej ściółce)

• Poza budynkiem na płycie obornikowej (gnojowej) lub specjalnych pryzmach

Obliczanie wymaganej powierzchni płyty gnojowej:

Przy określaniu powierzchni płyty obornikowej czy pojemności zbiorników na gnojówkę, wodę gnojową bądź gnojowicę należy brać pod uwagę maksymalną obsadę zwierząt utrzymywanych w gospodarstwie.

$$F = \left( 50\ dt:8\frac{\text{dt}}{m^{2}} \right):2m*wsp.\ 1,1 = 3,43 \gg 3,5\frac{m^{2}}{1}\text{DJP}$$

Ilość produkowanej gnojówki od 1 DJP przy utrzymaniu zwierząt na płytkiej ściółce, wynosi 12 dm³/ dobę, a okres magazynowania – 182 dni (6 miesięcy) potrzebna pojemność zbiorników na gnojówkę wynosi:

182 dni  *  12 dm³  =  2, 184 m³  *  1, 1

10% rezerwy  =  2, 4 m³/1DJP

Zbiorniki na gnojowicę – ich pojemność powinna zapewniać możliwość magazynowania odchodów przez okres 6 miesięcy 182 dni. Przyjęto, że dobowa produkcja gnojowicy w przeliczeniu na 1 DJP wynosi 55 dm³. Przy obliczaniu pojemności zbiornika należy uwzględniać jeszcze ok 10% rezerwy wprowadzając współczynnik 1,1

55m³ * 192 dni = 10010 dm³ →  tj. ok 10 m³ * 1, 1 = 11, 0m³/1 DPJ

Uwzględniając wymagania ochrony środowiska naturalnego, zakłada się maksymalną obsadę zwierząt do 0,5 DJP użytków rolnych.

Usuwanie mechaniczne:

• Przenośniki o ruchu ciągłym

• Przenośniki o ruchu posuwisto-zwrotnym

Zalety przenośników o ruchu ciągłym – możliwość kształtowania łańcucha za zgarniakami w dowolne pętle,

Wadą jest wyciąganie się łańcucha co prowadzi do szarpnięć i poślizgów

Lokalizacja elementów od płyty gnojowej:

• Studnia – minimum 15 m od niej

• Budynek minimum 5 m do naszego, po linii skośnej, do sąsiada 15 m

• 4 m od granicy, chyba że sąsiad ma przy granicy to samo

Do zbiornika nie można wprowadzać szamba!

Pomiot kurzy – usuwanie z klatek:

• pod każdym rzędem klatek jest taśma, która zbiera odchody

• zaleca się przetrzymywanie go pod zadaszeniem