uklad nerwowy i hormonalnym

Pierwsze początki zainteresowania się mózgiem 2,5 tys. p. n. e.

Po raz pierwszy szczegółowy opis mózgu zostaje przedstawiony w 1543 r. przez belgijskiego anatoma Andreasa Vesaliusza ( zwanego szalonym) – „ o budowie ciała ludzkiego”.

Układ nerwowy w okresie embriogenezy powstaje z listka zarodkowego zewnętrznego (ektodermy). Najpierw tworzy się rybienta, następnie powstaje cewa nerwowa ( 25-26 tygodnia płciowego), następnie w cewie nerwowej uwypukla się pęcherzyk nerwowy, który w pierwszym etapie różnicuje się na trzy części:

P – przodomózgowie

Ś – śródmózgowie

Z – zamózgowie

Ostatecznie ludzkie mózgowie podzielone jest na pięć części:

K – kresomózgowie

M – międzymózgowie

Ś – Śródmózgowie

T – tyłomózgowie ( móżdżek )

Z – Zamózgowie ( rdzeń przedłużony )

(wstaw rysunek mózgu)

Pień mózgu to śródmózgowie, tyłomózgowie, zamózgowie.

Układ mózgowy człowieka jest podzielony na 2 części:

Somatyczny (związany z ciałem)

Autonomiczny (niezależny)

Unerwione narządy wewnętrzne niezależne od naszej woli

Układ nerwowy autonomiczny dzieli się na dwie części w stosunku do siebie działają przeciwstawnie – antagonistycznie.

1 część to WSPÓLCZULNA ( zwana sympatyczną ) – część pnia

2 część to PRZYWSPÓŁCZULNA ( zwana parasympatyczną ).

Przykład !

Część współczulna przyśpiesza akcje serca a przywspółczulna zwalnia akcje serca.

CUN - centralny układ nerwowy zwany ośrodkiem, który składa się z mózgowia NCV i rdzenia kręgowego MEDULLA SPINALIS. W skład mózgowia wchodzi mózg CEREBRUM móżdżek CEREBELLUM, rdzeń przedłużony MEDULLA OBLONGATA.

K M Ś T Z rdzeń przedłużony

OUN – obwodowy układ nerwowy składa się z 12 par nerwów mózgowych i 31 par nerwów rdzeniowych.

12 par nerwów mózgowych (czaszkowych):

I – para nerwów węchowych – (20 nici węchowych, które mieszczą się w błonie śluzowej jamy nosowej ich przerwanie powoduje utratę powonienia)

II – para nerwów wzrokowych – tworzy włókna nerwowe, które przechodzą od komórek zwojowych siatkówki przewijają siatkówkę, naczyniówkę, twardówkę i kończą się skrzyżowaniem nad wzrokowym. (Upośledzenie bądź choroby tej pary nerwów prowadzą do ślepoty).

TYFLOPEDAGOGIKA – pedagogika osób niewidzących.

III - para nerwów okoruchowych – nerwy ruchowe gałki ocznej, ich uszkodzenie powoduje niewłaściwe ustawienie gałki ocznej, zbieżność źrenicy, opadanie powiek i brak reakcji na światło.

IV – para nerwów bloczkowych – jest to najcieńszy z nerwów mózgowych, który unerwia mięsień skośny oka, jego porażenie powoduje spoglądanie oka ku górze.

V – para nerwów trójdzielnych:

Jest to najgrubsza para nerwów mózgowych, która unerwia powiekę, części nerwowe twarzy oraz mięśnie poruszające żuchwą.

VI – para nerwów odwodzących – unerwia mięśnie oka – porażenie powoduje zez zbieżny

VII – para nerwów twarzowych – unerwia mięśnie mimiczne twarzy mięsień szeroki szyi jego porażenie powoduje niesymetryczność twarzy i niemożliwość zmarszczenia czoła

VIII – para nerwów statystyczno – słuchowych ( przedsionkowo-ślimakowych) – uszkodzenie powoduje uszkodzenie słuchu, głuchotę, zawroty głowy, nudności, wymioty i zaburzenia równowagi.

SURDOPEDAGOGIKA – dziedzina pedagogiki zajmująca się nie słyszącymi

IX – para nerwów językowo –gardłowych – unerwia gardło i język

X – para nerwów błędnych (vagus) – unerwia głowę, szyje, układ pokarmowy, krwionośny i oddechowy.

XI – para nerwów dodatkowych – unerwia krtań i mięśnie zwijaczy gardła

XII – para nerwów podjęzycznych – unerwia mięśnie języka z wyjątkiem podniebieniowo-językowego.

Wśród 31 par nerwów rdzeniowych wyróżnia się:

ZABURZENIA NERWÓW:

I nerw węchowyObjawy uszkodzenia
anosmia, hyposmia

II nerw wzrokowy – czuciowy-Objawy uszkodzenia
-N. wzrokowy - jednooczna homolateralna ślepota
-Skrzyżowanie n. wzrokowego - niedowidzenie dwu skroniowe
-Promienistość wzrokowa - niedowidzenie połowicze lub kwadrantowe po stronie przeciwnej
-Płaty potyliczne - ślepota korowa (zespół Antona)

III nerw okołoruchowy – Objawy uszkodzenia
1/ gałka oczna ustawiona do kąta zew. i w dół, podwójne widzenie
2/ rozszerzenie źrenicy
3/ opadnięcie powieki
Zespół Hornera (uszkodzenie włókien sympatycznych)
1/ miosis
2/ ptosis
3/ endophtalnus
4/ anhidrosis na połowie twarzy
5/ rozszerzenie naczyń na połowie twarzy
Źrenica Argyll-Robertsona (kiła, cukrzyca)
1/ brak odruchu źrenicy na światło
2/ zachowany odruch na akomodację
3/ wąskie, nieregularne źrenice

IV nerw bloczkowy – ruchowy-Objawy uszkodzenia
oko jest zwrócone ku górze, podwójne widzenie

V nerw trójdzielny – mieszany czuciowo – ruchowy-Objawy uszkodzenia
1/ zaburzenia czucia w zakresie jednej lub kilku gałązek nerwu
2/ brak odruchu rogówkowego
3/ niedowład mięśni m. żwaczy, napinacza błony bębenkowej i napinacza podniebienia

VI nerw odwodzący – ruchowy –Objawy uszkodzenia
zez zbieżny, podwójne widzenie

VII nerw twarzowy – mieszany ruchowo – czuciowo- Objawy uszkodzenia
Obwodowe (jądrowe)
1/ porażenie mięśni mimicznych twarzy po stronie uszkodzenia
2/ zniesienie smaku na 2/3 przednich języka
3/ suche oko z powodu braku łez
4/ suche usta z powodu braku wydzielania śliny
Ośrodkowe (nadjądrowe)
Niedowład mięśni dolnej części twarzy po stronie przeciwnej

VIII nerw przedsionkowo –ślimakowy

Objawy uszkodzenia części ślimakowej (słuchowej)
1/ osłabienie słuchu lub głuchota
2/ szumy w uszach

Objawy uszkodzenia części przedsionkowej
1/ zawroty głowy z padaniem w kierunku uszkodzenia
2/ zaburzenia równowagi
3/ oczopląs i zamazane widzenie
4/ nudności i wymioty

IX nerw językowo- gardłowy- mieszany czuciowo- ruchowy-Objawy uszkodzenia
1/ porażenie podniebienia, zniesienie odr. podniebiennych
i gardłowe
2/ dysfagia
3/ zniesienie odruchów z zatoki szyjnej
4/ zniesienie smaku na 1/3 tylnej języka

X nerw błędny- mieszany czuciowo- ruchowy- Objawy uszkodzenia
1/ dysfagia
2/ porażenie podniebienia
3/ chrypka
4/ zniesienie odruchów wegetatywnych z serca, ukł. oddechowego i przewodu pokarmowego
5/ zniesienie odruchu sercowego z zatoki szyjnej

XI nerw dodatkowy – ruchowy-Objawy uszkodzenia
1/ osłabienie skręcania głowy
2/ osłabienie unoszenia barków
3/ niedowład strun głosowych, chrypka

XII nerw podjęzykowy – ruchowy-Objawy uszkodzenia
1/ porażenie i zanik mięśnia języka
2/ dysartria (zaburzenie mowy)
3/ dysfagia (zaburzenie połykania)

Komórkami budującymi układ nerwowy są:

NEURONY, dendryty, neupoplazma + jadro komórkowe, wypustki – akson lub neuryt jest chroniony przez warstwę mielinową, przewężenie aksonu – ranvera, zakończenie synapsa (miejsce styku między jedną komórką a następną) – znajduje się przestrzeń presynaptyczna, gdzie dochodzi do zmiany bodźców elektrycznych z bodźcem biochemicznym – NEUROSEKRECJA

Komórki nerwowe odżywione SA przez komórki glejowe.

Jedną z podstawowych czynności związanych z układem nerwowym jest pobudliwość, czyli zdolność do odbierania wrażeń (tzw. Bodźców)

Funkcjonujący układ nerwowy wiąże się z odruchami, a odruch jest to najprostsza odpowiedź organizmu na bodziec działający na receptor:

POBUDZENIE RECEPTOR (nerwy czuciowe przekaz informacji) MÓZGOWIE ( nerwy ruchowe ) EFEKTOR (narząd wykonawczy najczęściej mięsień)

Wyróżniamy 2 rodzaje odruchów:

  1. BEZWARUNKOWE – (zw. Wrodzonymi, automatyczne lub trwałe) – one zachodzą za pośrednictwem rdzenia kręgowego lub przedłużonego oraz za pośrednictwem istoty białej. Nazywane są odruchami obronnymi są podłożem instynktów (złożonych zachowań wrodzonych)

PRZYKŁAD: kaszel, źrenica na światło, staw kolanowy na uderzenie.

  1. WARUNKOWE – (zw. Wyuczonymi, nabytymi, klasycznymi lub Pawłowa) – są to odruchy, które powstają w trakcie życia czyli w orogenezie, powstają tylko i wyłącznie za pośrednictwem kory mózgowej czyli istoty szarej. Wymagają utrwalania bo w przeciwnym razie zanikają – są formą treningu. Twórca rosyjski fizjolog Iwan Pawłow – doświadczenie z psem, światłem, mięsem i śliną.

Współdziałanie większych obszarów kory mózgowej to:

GNOZJA – zdolność kory mózgowej do rozpoznawania przedmiotów, zjawisk, rzeczy oraz ich oceny. Uświadamiamy sobie co trzymamy, widzimy, słyszymy.

PRAKSJA – zdolność kory mózgowej do kierowania wykonywaniem czynności zamierzonych i celowych np. otwarcie książki na str. 677

AGNOZJA – zaburzenia – niemożliwość rozpoznania za pomocą dotyku np. klucza ukrytego w kieszeni.

APRAKSJA – zaburzenia – niemożliwość brak zdolności samodzielnego działania np. zawiązanie sznurowadeł.

OPISY:

  1. Móżdżek – znajduje się za mózgiem leży nad 4 komorze zakryty jest płatami potylicznymi i podobnie jak mózg zbudowany jest z 2 półkul połączonych częścią środkową nazywaną robakiem.

Spełnia następujące funkcje:

Wyróżniamy następujące zaburzenia móżdżkowe:

  1. Rdzeń przedłużony – łączy się z rdzeniem kręgowym bez wyraźnej granicy, jest miejscem przebiegania impulsów idących z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Stanowi ważne skupienie dla ośrodków nerwowych dla szeregu ważnych czynności odruchowych. Występuje tam ośrodek ssania, żucia, połykania, ośrodek wymiotny, kaszlowy, czynności serca, ośrodek oddechowy.

  2. Rdzeń kręgowy – ma kształt grubego sznura nieco spłaszczonego o średnicy , barwy białej, ciężar , umieszczony w kanale kręgowym, długość , rozpoczyna się na wysokości 1 kręgu szyjnego C1, kończy się na wysokości kręgu lędźwiowego drugiego i zakończona jest tzw. Ogonem końskim.

NA ZEWNĄTRZ WYSTĘPUJE ISTOTA BIAŁA A WEWNĄTRZ ISTOTA SZARA!

W przekroju poprzecznym ma kształt dużej litery H i odcinkowo w rdzeniu kręgowym umieszczone są ośrodki rdzeniowe np. :

  1. Mózg – ludzki mózg chroniony jest na zewnątrz przez mózgoczaszkę oraz 3 opony mózgowo – rdzeniowe:

Kształt mózgu jest jajowaty, jego dolna powierzchnia nazwana jest podstawą mózgu i ulega spłaszczeniu, natomiast powierzchnie boczne i górne są wypukłe.

W linii pośrodkowej mózg podzielony jest na 2 półkule: prawa i lewą, które działaja przeciwstawnie do części ciała.

Ciężar mózgu waha się od 1200 do .

Średnio u kobiety , a u mężczyzny .

Mózg noworodków różnią się nieznacznie u dziewczynek a u chłopca .

NA ZEWNĄTRZ WYSTĘPUJE ISTOTA SZARA (zwana korową) A WEWNĄTRZ ISTOTA BIAŁA (podkorowa).

Powierzchnia półkul mózgowych nie jest gładka lecz występują liczne bruzdy i zakręty oraz szczeliny i płaty mózgowe.

Układ hormonalny (dokrewny)

Układ hormonalny (dokrewny) człowieka tworzą liczne gruczoły, które syntetyzują rozmaite substancje biologiczne czynne (hormony).

Hormony to chemiczne przekaźniki (pochodne aminokwasów, peptydy, białka lub sterydy) produkowane w wyspecjalizowanych komórkach i narządach.

Cechy hormonów:

Rodzaje hormonów:

Gruczoły dokrewne nie mają przewodów wyprowadzających. Są natomiast bardzo bogato ukrwione siecią naczyń włosowatych, do których są wydzielane hormony.

Do gruczołów dokrewnych należą:

- Szyszynka jest niewielkim gruczołem kształtu ziarnka fasoli leżącym w jamie czaszki pod płatem spoidła wielkiego mózgu.

- Gruczoł tarczowy (tarczyca) znajduje się u podstawy szyi i jest największym gruczołem dokrewnym.

- Gruczoły przytarczyczne górne i dolne leżą na tylnej powierzchni tarczycy

- Aparat wysepkowy trzustki (tzw. Wysepki Langerhansa) – utworzony przez komórki wydzielające insulinę, glukagon i somatostatynę rozrzucone pomiędzy komórkami wydzielającymi enzymy trawienne.

- Nadnercza leżą w jamie brzusznej, na górnych biegunach nerek.

- Gruczoły płciowe (jądra i jajniki) poza wytwarzaniem komórek jajowych, są ważnymi gruczołami dokrewnymi, regulującymi dojrzewanie płciowe organizmów oraz występowanie drugorzędnych cech płciowych.

- Grasica jest gruczołem wieku dziecięcego, na ogół czynnym do okresu pokwitania i potem stopniowo zanikającym.

- Adrenalina - hormon i neuroprzekaźnik katecholaminowy wytwarzany przez gruczoły dokrewne pochodzące z grzebienia nerwowego (rdzeń nadnerczy, ciałka przyzwojowe, komórki C tarczycy) i wydzielany na zakończeniach włókien współczulnego układu nerwowego.

- Noradrenalina - hormon, neuroprzekaźnik wydzielany w części rdzeniowej nadnerczy, zwykle razem z adrenaliną w sytuacjach powodujących stres. Powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi, zwiększenie oporu naczyń obwodowych. Jej wpływ na procesy metaboliczne jest słabszy niż adrenaliny.

- Somatotropina – STH /GH/ polipeptydowy hormon wzrostu. Hormon o charakterze białkowym wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej. Somatotropina wykazuje wielorakie działanie pobudzające wzrost organizmu, np. wzmaga transport aminokwasów do komórek i pobudza syntezę białek, zatrzymuje jony wapniowe i fosforanowe, wpływając na wzrost kości długich. Niedobór somatotropiny powoduje karłowatość, a jej nadmiar jest przyczyną gigantyzmu (w wieku młodzieńczym) lub akromegalii (w wieku dojrzałym).

- Progesteron (luteina) - steroidowy żeński hormon płciowy wytwarzany przez ciałko żółte i łożysko (w czasie ciąży). Najważniejszy hormon wydzielany przez gonady (jajniki i jądra).

- Testosteron - podstawowy męski steroidowy hormon płciowy należący do androgenów. Jest produkowany przez komórki śródmiąższowe Leydiga w jądrach, a także w niewielkich ilościach przez korę nadnerczy, jajniki i łożysko.

Regulacja wydzielania hormonów:

- Regulacja metaboliczna – wydzielanie niektórych hormonów jest regulowane na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego bezpośrednio poprzez ilość metabolitu, który jest stymulowany przez hormon. Taka pętla ujemnego sprzężenia zwrotnego występuje w przypadku: insuliny i glukagonu, których stężenie zależy od zawartości glukozy we krwi oraz kalcytoniny i parathormonu, regulowanych stężeniem jonów wapniowych

- Regulacja nerwowa

- Regulacja hormonalna

Karłowatość - niedobór wzrostu (wzrost poniżej 3 centyla odpowiednio dla wieku i płci) spowodowana np. zbyt małą ilością hormonu wzrostu w okresie wzrostu lub brakiem receptora dla tego hormonu w wątrobie.

Gigantyzm - ogromne rozmiary ciała na skutek nadmiernego wzrostu całego kośćca i masy tkanek, mocno przekraczającego normy dla danej rasy. U ludzi, gigantyzm jest chorobą objawiającą się nadmiernym wzrostem ciała (powyżej 97 centyla dla danej populacji). Wyróżnia się dwie zasadnicze odmiany gigantyzmu: gigantyzm przysadkowy i gigantyzm eunuchoidalny. Nadmierny wzrost może być też objawem innych chorób, jak: zespół Marfana, zespół Beckwitha i Wiedemanna, zespół Sotosa.

Akromegalia - jest to choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu (somatotropiny) przez hormonalnie czynnego gruczolaka komórek kwasochłonnych przedniego płata przysadki mózgowej. Choroba występuje u osób dorosłych, u których skończony został proces wzrastania kości, a nasady kości długich uległy mineralizacji i zrośnięciu. W wypadku dzieci i młodzieży, nadmiar hormonu wzrostu powoduje gigantyzm odróżniający się od akromegalii nadmiernym wzrostem kości długich. Choroba rozwija się powoli i bez leczenia postępuje.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
uklad nerwowy i hormonalny
19 UKLAD NERWOWY I HORMONALNY
UKLAD NERWOWY I HORMONALNY, UKŁAD NERWOWY I HORMONALNY
biologia układ nerwowy i hormonalny
SPRAWDZ. BIOL - GIM II UKŁAD NERWOWY i HORMONALNY 2005r, sprawdziany, gim2
kości układ nerwowy i hormonalny matura 2005.6, Biologia - testy liceum
Anatomia - centralny układ nerwowy - Hormony, Anatomia prawidłowa człowieka
układ nerwowy i hormonalny człowieka
Układ nerwowy i hormonalny cz I klucz
Układ nerwowy
Układ Nerwowy
Wyklad II uklad nerwowy
Kopia LEKI WPŁYWAJĄCE NA OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY
Ośrodkowy układ nerwowy, Biomechanika
CENTRALNY UKŁAD NERWOWY
AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY fizjologia (wyklady)
TKANKA I UKŁAD NERWOWY II termin

więcej podobnych podstron