TREŚCI SLAJDÓW – PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA (cd.)

Prowadzący: dr Marcjanna Nóżka

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------WPŁYWSPOŁECZNY

• Naśladownictwo

• Posłuszeństwo autorytetom

• Konformizm

Uległość wobec mniejszości – oddziaływanie jednostki na wielu innych członków grupy lub wpływ grupy reprezentującej poglądy mniejszości członków na jej większość. Z czego wynika siła mniejszości?

• wyłonienie się poglądu odmiennego od większości podważa iluzję jednomyślności grupy

• Wyłonienie się jednoosobowej mniejszości sprzyja tworzeniu się koalicji

• Pozostawanie konsekwentnym prowadzi do spostrzegania mniejszości jako elity

• By nie wydawać się dogmatyczną, mniejszość godzi się na drobne kompromisy

• Mniejszość przedstawia swoje opinie, gdy pojawi się sprzyjający temu „duch epoki”

• O interesy mniejszości walczą jej poplecznicy

Manipulacje- Forma zamierzonego wywierania wpływu na druga osobę czy grupę

• Forma wpływu społecznego, która nie jest dostępna świadomości osoby będącej jego celem

• służą raczej uzyskiwaniu doraźnych korzyści niż budowaniu trwałych więzów

• zaspokajają potrzeby manipulatora

• to planowe, celowe działanie

Klasyfikacja technik manipulacyjnych (T. Witkowski)

Manipulacje skoncentrowane na samoocenie

• ingracjacja,

• konformizm /konformizm urojony/,

• podnoszenie wartości partnera /autodeprecjacja: ”udawanie głupiego” tzw. suplikacja,

• manipulacje związane z autoprezentacją

AUTOPREZENTACJA
kształtowaniewłasnegowizerunku

• Działanie zmierzające do wytworzenia w otoczeniu społecznym pożądanego wizerunku własnej osoby

• Specyficzna forma/technika wywierania wpływu społecznego

• Może być zachowaniem nieplanowanym, automatycznym, ale także celowym, świadomym, planowanym

MOTYWYZACHOWAŃAUTOPREZENTACYJNYCH

• Dążenie do max bilansu zysków i kosztów w relacjach społecznych

• Podwyższanie i/lub ochrona poczucia własnej wartości

• Tworzenie i podtrzymywanie określonej tożsamości

Środkiautoprezentacji

• Zachowania werbalne

• Zachowania niewerbalne

• Kształtowanie otoczenia fizycznego

• Kształtowanie otoczenia społecznego

• Ujawnianie innym informacji na ten temat

Mogą być obliczone na krótki i długofalowy dystans czasowy oraz mieć charakter strategiczny

Styleautoprezentacji (Jones i Pittman)

• Ingracjacja

• Grożenie/zastraszanie

• Autopromocja

• Demonstrowanie doskonałości moralnej

• Demonstrowanie słabości i zależności od innych

Styleautoprezentacji

• Autoprezentacjazgodnościowa

• Autoprezentacjakompensacyjna

• Zdobywczo-atrybutywne (zdobywczo-asertywne)

• Obronno-ukrywająca (unikająco-ochronna)

TAKTYKIAUTOPREZENTACJI

• Ingracjacja

Dylemat lizusa

Dylemat zróżnicowanej publiczności

• Autopromocja

Dylemat skromności

Dylemat autentyczności

• Autoprezentacjapośrednia (przez skojarzenie)

Pławienie się w cudzej chwale

Aplauz:

• tytułowanie

• uwydatnianie

• Świecenieprzykładem

• Zastraszanie

Manipulacje wykorzystujące dysonans poznawczy

• stopa w drzwiach,

• liczy się każdy grosz,

• Uwikłanie w dialog

• eskalacja żądań: tzw. puszczanie niskiej piłki

Manipulacje emocjami

• sytuacje stresowe,

• huśtawka emocjonalna (dobry-zły glina),

• drzwiami w twarz,

• wzbudzanie poczucia winy

Manipulowanie poczuciem kontroli

• bezlitosny partner,

• Wszystko albo nic,

• fakty dokonane,

• procedura scenariusza

Manipulacje oparte na wrodzonych automatyzmach

• autorytet,

• zasada wzajemności: np. „bombardowanie miłością”,

• autodeprecjacja, a w tym infantylizacja zachowania

Kłamstwo i jego wykrywanie

• niespójność przekazów werbalnych i niewerbalnych

• nienaturalny brakruchu

• ogólna nerwowość ciała (rąk, nóg)

• rzadkie używanie gestówilustracyjnych

• głos i sygnaływerbalne

• wzrok: odwracanie wzroku, rozszerzanie się źrenic, nadmierne mruganie (brak kontaktu wzrokowego),

• pojawiają się autoadaptory i adaptory przedmiotowe

• ekspresje stłumione

• uśmiechmaskowaty

MAKIAWELIZM - syndromcech psychicznych

Cechy osobowości makiawelistycznej (the coolsyndrome)

• Odporność na wpływy społeczne

• Wysoka odporność emocjonalna

• Skuteczność w kontaktach interpersonalnych

• Empatia poznawcza

• Przewaga orientacji poznawczej nad emocjonalną

• Skłonność do kontroli sytuacji społecznej

• Bardziej utylitarne niż moralne podejście

• Moralność makiawelisty „absolutny relatywizm”

Cechy makiwawelisty przejawiają się w bezpośrednim kontakcie i nieustrukturalizowanych sytuacjach

SkalaRichardaChristiego

MIĘDZY STAGNACJĄ A DZIAŁANIEM - problematyka bierności społecznej i motywacji

Efekt hamowania społecznego

Obecność innych ludzi powoduje spadek poziomu wykonania w porównaniu z działaniem w samotności

• Efekt interferencji Stroopa

Próżniactwo społeczne(efekt Ringelmanna)

Im więcej osób wykonuje równocześnie jakąś czynność/pracę, tym gorszy rezultat uzyskują w porównaniu z tym, co wynikałoby z dodawania ich rezultatów uzyskiwanych indywidualnie

Wydajność pracy obniża się ponieważ:

• Wkładamy w nią stosunkowo mniej wysiłku

• Nie czujemy się do końca odpowiedzialni za efekty

• Indywidualny wkład jest trudny lub niemożliwy do ustalenia

Czym jest bierność?

• wyczekiwanie, poddawanie się, podporządkowanie się zdarzeniom i ludziom (Łukaszewski, 1984)

• Brak lub obniżona aktywność (Strelau, 1975)

• Brak lub osłabienie dążności do oddziaływania na otoczenie społeczne (Gurycka, 1976)

• Niezdolność do zmiany lub wywarcia wpływu na istniejącą sytuację, uleganie jej wpływom (Fromm, 1994)

Bierność ludzi zewnątrzsterownych

• Zależność od otoczenia, innych ludzi, instytucji i organizacji

• Kontrolowanie przez kary i nagrody

• Niezdolność do podejmowania decyzji, kierowania własnym zachowaniem

• Zapotrzebowanie na silnych przywódców

• Niska samoocena i samoakceptacja, lękliwość, uległość wobec autorytetów

• „Homo sovieticus”

Bierność jako rezultat wyuczonej bezradności

• Utrata kontroli nad wzmocnieniami

• Rezultatem jest upośledzenie uczenia się w nowej sytuacji

• Deficyty motywacyjne, poznawcze i emocjonalne

• Tego typu bezradnością można „zarażać się” od innych ludzi

• Model pierwotny M. Selgiman

• Model Abramsona, Seligmana i Teasdale’a

Do modelu pierwotnego dołączono atrybucje przyczynowe (wewnętrzne i zewnętrzne, stałe i zmienne)

Osobista i uniwersalna bezradność

Bierność jako wartość

• Konsekwencja takiego spostrzegania sytuacji, że nie warto w niej nic robić

• opłaca się być biernym (przedstawia wartość)

Bierność instrumentalna (pozwala coś uzyskać lub uniknąć)

• Oczekuje się podporządkowania i konformizmu

• Uboczny efekt sytuacji, w której miarą wartości jest sukces wymagający znacznej aktywności

Bierność jako rezultat treningu społecznego

Biernośćprzypisana i oczekiwana

• Podporządkowanie i posłuszeństwo

MOTYWACJA I MOTYWOWANIE

• Wewnętrzny mechanizm wywołujący stan pobudzenia organizmu

• Ukierunkowanie wysiłku na określony cel

• Selektywne zwracanie uwagi na istotne bodźce

• Wytrwałe kontynuowanie określonej czynności

Motywacja do osiągnięcia określonego wyniku (celu) jest funkcją:

• Użyteczności tego wyniku (U_i) oraz

• Subiektywnego prawdopodobieństwa osiągnięcia tego wyniku (P_si), czyli:

M = f (U_i P_si)

Wybrane teorie motywacji

Teoria umiejscowienia kontroli (J. Rotter)

Humanistyczna teoria (A. Maslow)

Teoria wzmocnień (B. Skinner, W. Hamner)

Kary i nagrody - jako narzędzia wpływu społecznego

Warunki skuteczności kar

Motywowanie do zmiany negatywnej postawy

• jasne i czytelne kryteria

• są konsekwentne i stopniowo rosnące

• są natychmiastowe i rzadsze od nagród

Agresji nie należy karać fizycznie

Warunki skuteczności nagrody

Utrwalanie pożądanego zachowania

- Lepiej jak jest nieregularna

- Może być odroczona i często powtarzana

Rodzaje informacji zawarte w nagrodach i karach – kompetencja i kontrola

NADUZASADNIENIE

POTRZEBA OSIĄGNIĘĆ

• Mierzenie motywacji do osiągnięć (Murray i McClelland)

- Alternatywne interpretacje obrazka z TAT

• Siła tej tendencji zależy od 3 zmiennych:

• Oczekiwanie sukcesu

• Wartość wchodzącego w grę sukcesu

• Percepcja osobistej odpowiedzialności za sukces

• Motyw unikania sukcesów u kobiet (badania MatinyHorner)

POTRZEBA SWOBODY DZIAŁANIA - Koncepcjareaktancji Jacka Brehma

• Gdy swoboda działania jest zagrożona staramy się ją odzyskać

POTRZEBA PORÓWNAŃ SPOŁECZNYCH

Sposoby na uświadomienie sobie swoich silnych i słabych punktów:

• Ustalenie swoich możliwości fizycznych

• Testy dotyczące rzeczywistości społecznej

• Porównania społeczne

Uczymy się relacji między „można” a „powinno się”

POTRZEBA APROBATY SPOŁECZNEJ

Konsekwencje społecznej aprobaty

• Oznaka uznania, zyskujemy tożsamość

• Uzasadnia istnienie, podnosi status

• Zapewnia poczucie bezpieczeństwa

• Wytwarza więź, zapewnia sympatię

• Dostarcza jednego z kryteriów kontroli czy władzy nad środowiskiem

POTRZEBA AFILIACJI

• Dążenie do nawiązania i podtrzymania kontaktów społecznych

• Tworzy więzi i zapewnia poczucie akceptacji

• Wyraz potrzeby kontaktu emocjonalnego

• Towarzyskość jako podstawowy, wrodzony instynkt (Trotter, 1916)

• Strach jako źródło poszukiwania afiliacji (Schachter, 1959)

POTRZEBA POMAANIA INNYM:altruizm

Pomaganie innym pod nieobecność jakichkolwiek nagród zewnętrznych

Źródłaaltruizmu:

• Instynkt (Campbell)

• Normy społeczne

• Empatia (Aronfreed)

• „Napięcie wspierające” (Hornstein)

• Poczucie winy (Rawlings)

• Modelowanie

POTRZEBA SPÓJNOŚCI – konsekwencji
teoria dysonansu poznawczego (L. Festinger)

Ludzie dążą do zgodności między przekonaniami o tej samej sprawie i spójności między swoimi poglądami a postępowaniem. Dysonans wzbudza psychologiczna niespójność (niezgodność) między dwoma elementami poznawczymi. Rozbieżność poznawcza wytwarza stan psychicznego dyskomfortu u człowieka

Dysonans to stan emocjonalno-motywacyjny

TEORIE POMOCNICZOŚCI:

• Dlaczego ludzie pomagają?

• Decyzyjny model interwencji kryzysowej (Darley, Latane)

• Teoria pobudzenia-bilansu (Piliavin i współpracownicy)

• Teorie norm

• Teoria dostosowania łącznego (Hamilton)

• Teoria altruizmu wzajemnego (Trivers)

Co robić gdy POTRZEBUJESZ POMOCY?

ZACHOWANIA AGRESYWNE:

Agresja –to zachowanie ukierunkowane na zadanie cierpienia innemu człowiekowi, który jest motywowany do uniknięcia tego cierpienia (może być wroga lub instrumentalna)

Formy agresji

• Terytorialna

• Dominacyjna

• Seksualna

• Rodzicielska (dyscyplinarna)

• Przy rozstaniu z młodymi (separacyjna)

• Moralistyczna

• Drapieżnicza

• Antydrapieżnicza

Formy agresji związane z konkurencją (płciową, o zasoby)

• Agresja bezpośrednia

• Wzajemne odpychanie

Bezpośrednie przyczyny agresji

• wymagania środowiska zewnętrznego

• uczenie się

• zmiany wewnątrzwydzielnicze

Przyczyny agresji zgodnie z hipotezami ewolucyjnymi:

• Zagarnianie cudzej własności

• Obrona przed atakiem

• Przysparzanie kosztów rywalom seksualnym

• Walka o miejsce w hierarchii

• Odstraszanie potencjalnych agresorów

• Powstrzymywanie stałych partnerów od niewierności

• Zależne od sytuacji

TEORIE WYJAŚNIAJĄCE ZACHOWANIA AGRESYWNE

• Teoria instynktu

• Teoria uczenia się

• Teoria popędu

Wyznaczniki agresji

• Prowokacja(wzbudzanie gniewu i cierpienie, pragnienie rewanżu, podważanie dobrego mniemania)

• Pobudzenie emocjonalne(teoria przesunięcia pobudzenia, prawo Yerkesa-Dodsona)

• Przemoc w mass mediach

• Normy i oczekiwania społeczne

• Alkohol

• Czynniki genetyczne

GRANICE AGRESJI

• zmniejszenie przeżywalności i rozrodczość wśród krewnych

• optymalnym poziom wrogości jest minimum gwarantujące zwycięstwo

• marnowanie czasu

Jak zahamować agresję?

• katharsis (rozładowanie)(właściwa, pomocnicza, zastępcza)

• karanie agresji

• złożone interwencje psychologiczne

KONFLIKTINTERPERSONALNY

Warunkiwystąpieniakonfliktuinterpersonalnego:

• Wymaga uczestnictwa co najmniej dwóch osób

• Osoby te muszą pozostawać ze sobą w kontakcie

• Wpływ wywierany przynajmniej przez jedną osobę jest niekorzystny dla partnera

Źródłakonfliktów

• Błędy w komunikacji

• Różnice wzorów kulturowych

• Niezaspokojenie potrzeb

Zdarzeniabezpośredniowywołującekonflikty (Peterson)

• Wyrażenie krytyki

• Stawianie nieuprawnionych żądań

• Odmowa spełnienia żądań

• Kumulacja przykrości

Istota konfliktów i ich rodzaje

Ze względu na przedmiotkonflikty dzielą się na takie, które toczą się o:

• dobra materialno-ekonomiczne

• dobra symboliczne

Ze względu na aktywnośćstron, konflikty mogą być:

• bierne

• czynne

Ze względu na postrzeganie danej interakcji jako konfliktu możemy wyróżnić:

• Konflikty na podłożu realnym

• Konflikty potencjalne

• Konflikty irracjonalne

Wybrane detektory konfliktu

• Unikanie bezpośredniego kontaktu z partnerem

• Nasycenie kontaktów formalizmem

• Łamanie zasad

• Prowokowanie

• Blokowanie informacji i działań

• Polaryzacja

• Ironizowanie

• Fiksacja

• Nieufność

• Izolowanie partnera, zawłaszczanie jego kontaktów

Schemat dynamiki rozwoju sytuacji konfliktowej wg Jamesa S. Colemana

• Pierwotny pojedynczy przedmiot sporu

• Naruszenie równowagi stosunków

• Ujawnienie innych spornych zagadnień

• Wysuwanie nowych racji przez drugą stronę

• Druga strona wydaje się z gruntu zła

• Spór zaczyna się toczyć wokół cech charakteru jego uczestników

• Konflikt uniezależnia się od pierwotnego sporu

Mechanizmy napędzające konflikt

Procesy poznawcze uczestników ogniskują się wokół trzech zagadnień: sprawa sporna, własna osoba i partner konfliktu

• Odbicie lustrzane

• Mechanizm „źdźbła trawy”

• Podwójne normy

• Myślenie biegunowe

• Prawo eskalacji

Główne przeszkody ograniczające nasze zdolności do kierowania konfliktami(za: Daniel Dana, 1993)

- Złeodruchy

- Iluzje

a) Iluzja wygrana - przegrana

b) Iluzja Głazu na Drodze

c) Iluzja Złego Człowieka

Pseudorozwiązania konfliktów

• ignorowanie

• odwlekanie

• Pokojowe współistnienie

• Deprecjonowane

• Reorientacja („kozioł ofiarny”)

• Separacja

• Kompromis

• Eskalacja

• walka

ZAKOŃCZENIE KONFLIKTU (za: Peterson)

• Separacja

• Dominacja

• Kompromis

• Całkowita zgoda

Kluczem do jej osiągnięcia jest:

1. „kooperacyjna orientacja””

2. „elastyczna nieustępliwość”

- Strukturalna poprawa

SIŁY PROWADZĄCE DO HARMONII (za: Daniel Dana)

• Gestyzgody – zachowania, które prowadzą do zmiany postaw z „ja przeciwko tobie” na „my przeciwko problemowi”

• Czterysiły:

1. Zmęczenie (prowadzeniem ciągłej walki)

2. Potrzeba pokojowego współistnienia

3. Katharsis („leczenie przez rozmowę”)

4. Odruchinhibicji (powstrzymania, hamowania)

Wybrane techniki wspomagające efektywne zarządzanie konfliktami

• Partycypacja w podejmowaniu decyzji

• Technika przeciwnych reakcji

• Negocjowanie oparte na zasadach

• Spotkanie w milczeniu

• Wspólny cel

• Święty Mikołaj

• Przypadkowe słowa

• Burza mózgów

• Kruszenie obiektu

Rozwiązywanie sporów przez osoby neutralne

• Mediacja - Pojawia się „trzecia siła” pomagająca w dojściu do porozumienia

• Arbitraż - Odwołanie się do autorytetu w danej dziedzinie, woli zwierzchnika, prawodawstwa

• Admonicja - Przełożony podejmuje próby pośredniego nacisku na zwaśnione strony

• Moderacja - Moderator pełni funkcję bufora w konfliktach nacechowanych negatywnymi emocjami

• Inkwizycja - Przejęcie kontroli nad procesem, jak i nad wynikiem sporu

STRESŚRODOWISKOWY

• Stres to reakcja obronna, zmienna interweniująca lub pośrednicząca (reakcja na stresory)

• Modele mechanizmu powstawania stresu:

1. Model badań biomedycznych (Selye)

2. Model badań koncentrujących się na procesach psychicznych (Lazarus)

CHARAKTERYSTYKASTRESORÓW

Kategorie stresorów środowiskowych (Lazarus i Cohen):

1. Wydarzenia katastrofalne

2. Stresory osobiste

3. Stresory tła

a) uciążliwości dnia codziennego

b) stresory otoczenia (stresory środowiska fizycznego):np. oświetlenie, hałas, drgania i wibracje, warunki klimatyczne, substancje chemiczne, ciepło

STRESORY TRAUMATYCZNE

• wydarzenia katastrofalne (klęski żywiołowe, ataki terrorystyczne)

• straty osobiste (strata bliskiej osoby, upokorzenie)

STRESORY CHRONICZNE

• stresory społeczne

• wypalenie

• zmęczenie współczuciem

• ważne wydarzenia życiowe

• codzienne kłopoty

REAKCJESTRESOWE

• Komponentyreakcjistresowej:

1. Fizjologiczny (stres systemiczny)

2. Behawioralny

3. Emocjonalny (stres psychologiczny)

• Ogólny syndrom adaptacyjny (zespół adaptacji do sytuacji stresowej) (Selye):

1. Reakcja alarmowa

2. Faza odporności

3. Faza wyczerpania

Zaburzenia stresu pourazowego (wg klasyfikacji DSM-IV 1994)

1. Utrzymujące się odtwarzanie traumatycznego wydarzenia poprzez:

• nawracające i natrętne przypominania

• nawracające przykre sny

• nagłe, nieadekwatne do sytuacji zachowania i emocje,

• iluzje, epizody dysocjacyjne;

• negatywne emocje, kiedy się jest wystawionym na sytuacje, które symbolizują lub przypominają traumatyczne wydarzenie (np. rocznica traumy)

2. Unikowe reakcje na bodźce związane z traumą lub ogólne odrętwienie

• wysiłek w kierunku unikania myśli i uczuć związanych z traumą

• wysiłki związane z unikaniem aktywności i sytuacji, które mogłyby przypomnieć traumę;

• psychologiczna amnezja;

• spadek zainteresowań znaczącymi aktywnościami (u dzieci objawy regresyjne)

• poczucie odrętwienia i obcości wobec innych

• sztywny afekt, niezdolność do przeżywania uczuć np. miłości

• skrócenie perspektywy czasowej

3. Stałe symptomy pobudzenia:

• Zaburzenia snu

• drażliwość lub wybuchy gniewu

• trudności z koncentracją uwagi

• wzmożona czujność uwagi i nadwrażliwość na bodźce

• przesadne reakcje przestrachu na nieoczekiwane bodźce

• zwiększona reaktywność fizjologiczna na sytuacje przypominające traumę.

Obecność symptomów z tych 3 kategorii przez okres dłuższy niż jeden miesiąc pozwala na rozpoznanie zaburzeń pourazowych. Jeżeli objawy utrzymują się do 3 miesięcy, rozpoznaje się ostre zaburzenia pourazowe. Jeżeli utrzymują się ponad 3 miesiące rozpoznaje się chroniczne zaburzenia pourazowe.

Odroczony zespół pourazowy, objawy pojawiają się przynajmniej w 6 miesięcy po traumie.

RADZENIESOBIEZESTRESEM

Jak poradzić sobie ze stresem spowodowanym zbliżającym się egzaminem?

ZasadaPremacka

Klasyfikacjastrategiiradzeniasobiezestresem (Lazarus):

1. Działania bezpośrednie (skoncentrowane na problemie)

2. Działania paliatywne (skoncentrowane na emocjach)

• Przeżuwanie (ruminacja)

Adaptacjadostresu:

1. Koszty (np. choroby, obniżenie poziomu wykonania, odporności, przeciążenie poznawcze)

2. Korzyści (np. funkcja dydaktyczna, skłonność do zachowań altruistycznych)

Efektynastępcze (długotrwałe) adaptacji do stresu

Psychologiczne strategie radzenia sobie

• Restrukturyzacja poznawcza

• Pozytywne emocje

• Znajdowanie sensu

Victor Frankl: „Kiedy nie jesteśmy w stanie zmienić sytuacji wówczas stajemy przed wyzwaniem, by zmienić siebie”

• Debriefing psychologiczny

• Ćwiczenia fizyczne

• Odżywianie i dieta

• Sen i medytacja

ZDARZENIAKATASTROFALNE - kategoria stresorów traumatycznych

• Podział kataklizmów (naturalne, przemysłowe)

• Psychologiczna reakcja na katastrofę:

• Odrętwienie psychiczne

• Automatyczne działanie

• Stadium wspólnego wysiłku

• Rozczarowanie i poczucie opuszczenia

• Dochodzenie do siebie

• Interwencje natychmiastowe i rehabilitacyjne

Wsparcie społeczne

Więzi społeczne i poczucie integracji stanowi fundamentalną i ochronną rolę dla kondycji psychofizycznej człowieka

• Przejawy wsparcia społecznego

• Dzięki oparciu płynącemu z zintegrowanej grupy, o klarownych wartościach i normach, człowiek zyskuje poczucie równowagi i sensu.

• Modele wsparcia społecznego

1. Model „buforowy”

2. Model „efektu bezpośredniego”

Podstawowym teoretycznym założeniem powyższych modeli jest to, że stres i wsparcie społeczne są zmiennymi niezależnymi

Mobilizacja wsparcia („społeczność altruistyczna”, „społeczność terapeutyczna”, „utopia pokatastrofalna”)

• Warunki utworzenia się społeczności altruistycznych (klęski żywiołowe vs. katastrofy techniczne)

• Cechy społeczności altruistycznych

• Zasady rozdzielania pomocy przez społeczności

• Warunki, które psychologicznie ułatwiają odbiór pomocy od „obcych”

Deterioracja wsparcia społecznego

• Czynniki osłabiające wsparcie społeczne

• Problem „epidemii stresu” („zarażania się stresem”)

• Konsekwencje erozji wsparcia społecznego

• Przeciwdziałanie deterioracji wsparcia społecznego

• Zasady pomocy „służbom pomocy”

a) Logika zachowań ochronnych

b) Sesje grupowe

c) Ogólne zalecenia