Henryk Rand
Funkcjonowanie zawodów nieruchomościowych w wybranych krajach Unii Europejskiej
Wolność prowadzenia działalności gospodarczej oraz świadczenia usług na obszarze jednolitego rynku.
- regulacjom prawa wspólnotowego podlegają wyłącznie sprawy, które mogłyby negatywnie wpłynąć na jednolity charakter rynku.
uznawanie przez państwa członkowskie dyplomów i uprawnień do wykonywania zawodu uzyskanych w innych państwach członkowskich;
warunki pierwotnego uzyskania uprawnień do wykonywania zawodu, przynależność do samorządu zawodowego, status prawny organizacji zawodowych - to wszystko znajduje się poza zakresem regulacji prawa UE.
Zasady dotyczące uznawania dyplomów określone są w Dyrektywie Rady nr 89/48 z 21 grudnia 1988 r. oraz w Dyrektywie Rady nr 92/51 z 18 czerwca 1992 r.
szczególne regulacje dotyczą zawodów z grupy tzw. zawodów wolnych jak np. lekarzy, farmaceutów, architektów, agentów itd. - każdemu z tych zawodów poświęcona jest odrębna dyrektywa. System szczególny oparty jest na harmonizacji zasada i merytorycznej zawartości przygotowania zawodowego;
ogólne zasady natomiast nie przewidują, że zdobyty w każdym państwie na jednolitym rynku dyplom będzie miał status dyplomu krajowego - Dyrektywa Rady nr 67/43 z dnia 12 stycznia 1967 r., Dyrektywa sektorowa utraciła moc w wyniku wejścia Dyrektywy Parlamentu i Rady nr 99/42 z dnia 7 czerwca 1999, która ustanowiła mechanizm uznawania kwalifikacji w odniesieniu do wykonywania zawodów objętych regulacją dyrektyw o liberalizacji i regułach przejściowych.
Obecnie kwestie związane ze wskazanymi zawodami stanowią przedmiot unormowania ogólnego systemu uznawania kwalifikacji zawodowych (art. 1 ust. 2 i 11 ust. Dyrektywy 99/42). Dyrektywa 89/48 art. 7 ust. 3 w związku z art. 1 pkt d Dyrektywy 89/48 uzależnia posługiwanie się krajowym tytułem zawodowym przez cudzoziemców posiadających tytuły zawodowe zdobyte w innych państwach członkowskich od przynależności do ich przyznawania krajowej organizacji zawodowej (o ile istnieje). Ta dyrektywa zobowiązuje państwa UE do respektowania obowiązkowych umów ubezpieczenia od odpowiedzialności zawodowej zawieranych w innych państwach członkowskich przez osoby, które podejmują działalność zawodową na ich terenie.
Na treść uregulowań krajowych oddziałują jedynie - na zasadzie wyjątku - dyrektywy sektorowe, dotyczące harmonizacji standardów zawodowych, ale żadna z nich nie dotyczy wskazanych na wstępie zawodów.
3. Uregulowania w wybranych krajach UE.
Niemcy
Izby zawodowe mają charakter publicznoprawnych korporacji zawodowych, do których przynależność jest warunkiem wykonywania określonego zawodu. Stowarzyszenia grupujące przedstawicieli zawodów nieruchomościowych nie są objęte szczególną regulacją - funkcjonują na podstawie przepisów prawa cywilnego. W związku z tym organizacje te nie mają prawa do nadawania bądź pozbawiania uprawnień zawodowych a przynależność do nich jest całkowicie dobrowolna. Zawód pośrednika czy zarządcy nie należy w Niemczech do kategorii wolnych zawodów. Statuty istniejących w Niemczech stowarzyszeń pośredników i zarządców nieruchomości nie przewidują możliwości przeprowadzania kontroli nad działalnością swoich członków.
Austria
W Austrii funkcjonuje korporacja zawodowa, będąca częścią Austriackiej Izby Przemysłowej, która zrzesza m.in. pośredników w obrocie nieruchomościami oraz zarządców nieruchomości. Jest to korporacja prawa publicznego a jej instytucjonalny kształt i kompetencje uregulowane są w ustawie o izbach zawodowych drobnego przemysłu. Szczególne regulacje dotyczące zawodu pośrednika w obrocie nieruchomościami i zarządcy nieruchomości zawarte są także w ustawie - Ordynacja drobnej przedsiębiorczości. W sensie przepisów tego aktu prawnego zawody te są zawodami reglamentowanymi, co oznacza, że ich wykonywanie uzależnione jest od uzyskania potwierdzenia posiadania odpowiednich kwalifikacji zawodowych. Zasady orzekania o kwalifikacjach zawodowych zawarte są w odrębnym rozporządzeniu. Zgodnie z regulacjami rozporządzenia, uprawnienia zawodowe może otrzymać wyłącznie osoba, która ukończyła kierunkowe studia i odbyła przynajmniej jednoroczną praktykę zawodową lub - co jest równoważne - osoba, która zdała odpowiedni państwowy egzamin w publicznym centrum egzaminacyjnym. Posiadanie uprawnień zawodowych stwierdza organ administracji publicznej.
Wielka Brytania i Irlandia Północna
W Wielkiej Brytanii osoby wykonujące zawód pośrednika, zarządcy czy też rzeczoznawcy nie mają obowiązku przynależeć do żadnej organizacji zawodowej. Istniejące tam organizacje mają charakter dobrowolnych zrzeszeń a ich celem jest promowanie i gwarantowanie - w stosunku do swoich członków - wysokich standardów profesjonalizmu w wykonywaniu zawodów. Prywatne organizacje przeprowadzają egzaminy i wydają certyfikaty potwierdzające posiadanie określonych kwalifikacji zawodowych. Uzyskanie tych dokumentów nie jest uzależnione od posiadanego wykształcenia czy obywatelstwa. Prawo angielskie nie zna wyróżnienia „zawodów wolnych”.