4.10.2013r.
Socjus – zbiorowość, społeczeństwo
logos – nauka
Socjologia – nauka o życiu społecznym, nauka społeczna, bada w systematyczny sposób funkcjonowanie
i zmiany społeczeństwa (tj. antropologia społeczna, psychologia społeczna, politologia). Socjologia powstała na skutek radykalnych zmian w społeczeństwie w XIX wieku. Przejście od społeczeństwa feudalnego do społeczeństwa kapitalistycznego. Socjologia odpowiada na pytania dlaczego społeczeństwo się zmienia i jakie prawa tym rządzą
Nauka – prowadzenie określonych zadań w celu zdobycia wiedzy.
Funkcje nauki:
-Poznawcza
-Praktyczna - zastosowanie wiedzy naukowej w praktyce
-Opisowa (deskryptywna)
-Wyjaśniająca (eksploracyjna) - najważniejsza
-Przewidująca (predyktywna)
August Comte – jako pierwszy sformułował określenie socjologia w I p. XIX w.
Źródła wiedzy przed socjologicznej:
*wiedza potoczna – przypadkowa, niezweryfikowana
*wrażliwość artystyczna
*refleksja filozoficzna
Początkisocjologii:
(instytucjonalnie powstaje później)
1892r. – powstanie pierwszej katedry, Stany Zjednoczone, Chicago
1895r. – druga katedra, europejska, obejmuje E. Durkheim, Bordeaux
1919r. – powstaje katedra socjologii, Max Weber, Monachium
1920r. – I katedra w Polsce, Florian Znianecki, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
Zasadnicze pytania socjologii:
*Czym jest społeczeństwo?
*Z jakich elementów zbudowane jest społeczeństwo?
*Jak funkcjonuje społeczeństwo?
*Jak badać społeczeństwo?
Czym jest społeczeństwo?
Naturalizm – Społeczeństwo jest realnie istniejącym bytem, częścią natury, należy badać społeczeństwo.
- realizm, holizm, pozytywizm
Antynaturalizm – Społeczeństwo nie istnieje naturalnie, nie jest całością, realnie istnieją tylko jednostki. Nie jest częścią natury, tylko kultury. Powinno być badane poprzez badanie jednostki, odczytywanie ludzkich uczuć (empatia)
- nominalizm, indywidualizm, humanizm
Saint Simon (filozof) – pierwszy użył sformułowania „społeczeństwo przemysłowe”. Podjął próbę przejścia od społeczeństwa feudalnego do społeczeństwa przemysłowego. Diagnozował społeczeństwo jako dotknięte kryzysem. Nie istniała więź społeczna, ustało działanie zbiorowe, atomizacja społeczeństwa, dlatego chciał reorganizować społeczeństwo. Scalenie całej dotychczasowej wiedzy o społeczeństwie w ramach jednej nauki – fizyki społecznej – może pomóc zjednoczyć społeczeństwo. Przeszłe nazywa militarnym (przemysłowe), nowe – industrialnym (nowoczesne).
Świadomość społeczna ma duże znaczenie, wpływa na porządek społeczny.
Społeczeństwo feudalne – liczy się wiara, nauka nie ma znaczenia, metafizyka.
Społeczeństwo industrialne – ważną rolę odgrywa nauka, nowoczesność.
Alexis de Tocqueriue – (był przed Comte), zainspirował się życiem społecznym w Ameryce. Twórca książki „O demokracji w Ameryce”. Społeczeństwo arystokratyczne, demokratyczne (egalitarne, próbne, pozycje społeczne są w nim osiągalne, indywidualizm, progi awansu są otwarte)
Arystokratyczne – hierarchiczne, wspólnotowe pozycje społeczne są przypisane od urodzenia.
Demokratyczne - społeczeństwo obywatelskie – instytucje pośredniczące. Pośredniczy między jednostką
a państwem.
Comte proponuje filozofię, pogląd – pozytywizm.
Statyka społeczna – budowa społeczeństwa.
Rodzina – archetyp zbiorowości, podział pracy, własność, państwo.
Dynamika społeczna – ewolucja ma charakter prawidłowy i kierunkowy.
Prawidłowy – prawo trzech studiów:
Jest to droga, którą przechodzi społeczeństwo
teologiczne – ludzie sięgają do wiary (stagnacja)
metafizyczne – prowadzi do dezorganizacji społeczeństwa, metafizyka – uczucie
naukowe – nowy porządek społeczny, wyjaśnienie mechanizmów rządzących światem
Filozofia pozytywna – zajmujemy się wyłącznie przedmiotami fizycznymi, rzeczywistymi, nie badamy rzeczy metafizycznych. Unikamy rzeczy niepraktycznych. Ograniczamy się tylko do wiedzy pewnej. Zajmujemy się rzeczami ścisłymi, pracujemy pozytywnie. Nauki przyrodnicze są źródłem wiedzy.
Nauki przyrodnicze:
Eksperyment – Doświadczenie – Obserwacja
Zaproponował klasyfikację nauk
według ogólności nauk:
-matematyka,
-astronomia,
-fizyka,
-chemia,
-biologia,
-socjologia
według złożoności nauk:
-socjologia
-biologia
-chemia
-fizyka
-astronomia
-matematyka
11.10.2013r.
Ewolucjonizm był utożsamiany z pozytywizmem, poszukiwano czynników rządzących rozwojem. Herbert Spencer był twórcą tej teorii.
-Rzecz, która podlega rozwojowi nie jest niezmienna,
-Przemiany dokonują się stale i stopniowo,
-Przemiany dokonują się w jednym kierunku, wedle jednego prawa.
Ewolucjonizm ma charakter społeczny, ale wszystko podlega ewolucji, nie tylko społeczeństwo.
Na czym polega rozwój:
- układy, które podlegają rewolucji przechodzą od jednorodności do różnorodności
- od stanu luźnego powiązania do ściśle powiązanych elementów
- od stanu nieokreślonego, chaotycznego do stanu uporządkowanego.
- w konsekwencji mamy do czynienia z wszechświatem, który przechodzi w stan różnorodny, określony, uporządkowany, podobnie społeczeństwo z powodu mobilności i ludności społeczeństwa oraz wzrostu ludności.
Stanem docelowym jest pewien stan równowagi społecznej i doskonały ład społeczny. Stan równowagi nie jest stały, dezorganizuje się w pewnym stopniu.
Główne założenia ewolucjonizmu:
-Pozytywizm jest metodą, którą przyjmuje Spencer
-W badaniach społeczeństwa mamy posługiwać się metodą nauk przyrodniczych (Spencer uznaje tak jak Comte)
-Istnieje jedność świata natury i świata społecznego kulturowego
-Trwałą podstawą rzeczywistości jest natura ludzka
-Zmiana i ruch obowiązują wszystko co istnieje
-Zmiana jest ukierunkowana i tożsama z postępem
-Wszystkie społeczeństwa podlegają tym samym prawą ewolucji, jednak nie wszystkie są na tym samym etapie rozwoju
-Zmiana nie ma charakteru gwałtownego, ma charakter ewolucyjny, kolejne fazy rozwoju są poprzedzone fazami pośrednimi
-Rozwój ma charakter endogenny, tzn. wynika z wewnętrznych potrzeb społeczeństwa
Spencer uważał, że na podstawie zjawisk współczesnych można wnioskować o zjawiskach nieznanych.
Metafora organizmu - zmiana w jednym obszarze pociąga za sobą zmiany w innych obszarach. Ciała są ciągłe, materialne, natomiast społeczeństwo nie jest, instytucje społeczne, które są członkami społeczeństwa pełnią określone funkcje. Organizmy mają określony kształt, społeczeństwo nie ma.
Spencer jako jeden z pierwszych zaproponował dychotomiczne wizje społeczeństwa, które porównał ze sobą:
Społeczeństwo militarne: zhierarchizowane, scentralizowane, każdy ma pozycję społeczną tzn., że kto kim się urodził tym zostanie. Struktura społeczna jest sztywna, nie ma ruchliwości społecznej. Dominującym systemem prawa jest prawo represyjne, a dominującymi cechami członków społeczeństwa są konformizm, lojalność i posłuszeństwo.
Społeczeństwo industrialne: zdecentralizowane, regulacja prawna ma charakter negatywny, tzn. wszystko to co nie jest prawem zakazane jest dozwolone. Pozycje społeczne są osiągane, ludzie mogą zmieniać pozycje społeczne, ruchliwość społeczna jest duża. Cenione cechy to: niezależność, inicjatywa, prawdomówność.
Krytyka ewolucjonizmu skupiała się na tym, że poglądy społeczne są naiwne, jednakże społeczeństwa mogą zawracać. Ewolucjonizm oceniał tradycję negatywnie, jako element wstrzymujący ewolucję, lecz wcale tak być nie musi, tradycja może rozwijać. Rozwój i tradycja wcale się nie wykluczają.Neomodernizacja uwzględnia te uwagi.
Kontynuatorzy Spencera:
Luis Morgan – stworzył schemat społeczeństwa, którego podstawą był determinizm technologiczny, wskazał fazy, gdzie społeczeństwa przechodziły od dzikości i barbarzyństwa do cywilizacji.
-Napędem rozwoju ludzkości na etapie dzikości był ogień
-Napędem rozwoju ludzkości na etapie barbarzyństwa było koło
-Napędem rozwoju ludzkości na etapie cywilizacji był druk
LesterWard – zaproponował koncepcję ewolucję ewolucji, mechanizm ewolucji sam w sobie ewoluuje.
-faza kosmogenezy - obejmuje ewolucję wszechświata, przede wszystkim materii nieożywionej.
-faza biogenezowa - pojawia się życie na ziemi, ta faza nakłada się na kosmogenezę
-fazaantropogenezy – pojawienie się człowieka, faza nakłada się na poprzednie
-faza socjogenezy - pojawienie się społeczeństwa
Genesis – wszystko co działo się przed pojawieniem się człowieka.
Telesis(teleos – cel) - wszystko co się dzieje po pojawieniu się człowieka, ewolucja ma charakter celowy, sterowany przez człowieka.
18.10.2013r.
Psychologizm – wyłania się z ewolucjonizmu, ale jest jego zaprzeczeniem. Jest podstawową nauką o człowieku, wynika to z przewrotu psychologicznego -> W. WilhatXXw.
Psychologia eksperymentalna
*potraktowanie faktów psychologicznych jako jedynej dostępnej rzeczywistości
*ujęcie człowieka jako jednostki obdarzonej wolną wolą i myślą
*odkrycie stanów nieświadomości
Interakcja - proces przetwarzania gotowej substancji psychicznej, której pochodzenie jest pozaspołeczne.
G. Tarde zajmował się opinią publiczną – wspólnotą myśli zwrócił uwagę na skłonność do naśladownictwa -> teoria naśladownictwa: u podstaw leżą ludzkie pragnienia i myśli, indywidualne przekształca w zbiorowe
dwa typy naśladownictwa:
a) typu obyczaj – społeczeństwo tradycyjne
b) typu moda – społeczeństwo nowoczesne, różne wzory naśladownictwa
G. le Bon – badacz tłumu, charakteryzując tłum próbuje wyróżnić jakie są mechanizmy rządzące tym tłumem.
Psychologiczne prawo jedności tłumu – zbiór jednostek praw sam nie stanowi tłumu; tłum nie jest prostym zbiorem jednostek ani też sumą cech tych jednostek; tłum stanowi odrębną całość, w której zanika wiadomość własnej odrębności tworzących go jednostek, a ich uczucia i myśli przybierają jeden kierunek; zanik indywidualnej świadomości, oraz kierowanie uczuć w jednym kierunku.
Cechy tłumu:
*impulsywność
*imienność
*drażliwość
*autorytaryzm
*nietolerancja
*przesada i prostota uczuć
Tłum zawsze jest taki sam, cechy i jednostki nie mają na to wpływu
Socjologizm
a) teoria socjologiczna związana z określoną metodą ideologiczną
b) doktryna socjologiczna, która rości sobie prawo do nie wypowiadania się teorii, która nie jest socjologią.
E. Durkheim – najlepiej uosabia to, co nazywamy socjologią, ma wkład w socjologię przez to, co zbadał, badania więzi społecznych, religii, samobójstwa w dwóch grupach katolików i protestantów. Jako pierwszy prowadził badania empiryczne.
Ludwik Gumplowicz – żył przed E. Durkheim
Socjologizm
-był naturalizmem
-zjawiska społeczne stanowią odrębną klasę zjawisk przyrodniczych (fakty społeczne)
-nauka
-powinna być nauką swoistą i samowystarczalną
-powinna korzystać z metod zjawisk przyrodniczych
-podstawowa nauka społeczna, nauka o faktach, które są ze sobą powiązane, mają ten sam charakter
Anomia społeczna – rozpad systemu normatywnego społeczeństwa; wzrasta bezrobocie, spada poczucie bezpieczeństwa
Solidarność według więzi E. Dukheina
* mechaniczna (charakterystyczna dla społeczeństw pierwotnych) – opiera się na podobieństwie pomiędzy jednostkami i jednolitym dla wszystkich jednostek systemie norm ujętym w (prawo karne), świadomość indywidualna jest zaś niemal tożsama ze świadomością zbiorową
* organiczna (charakterystyczna dla społeczeństw rozwiniętych) – opiera się na zróżnicowaniu jednostek
i społecznym podziale pracy, wynika z potrzeby współpracy (którą reguluje prawo kooperacyjne (restytucyjne) np. prawo cywilne czy prawo handlowe), gdzie świadomość zbiorowa odgrywa mniejszą rolę, pozostawiając więcej miejsca na indywidualną inicjatywę i refleksję.
Religia:
-poprzez religię dokonuje się inicjacja jednostek do życia zbiorowego
-obrzędy religijne scalają zbiorowość
-kultywują tradycje duchowe – odnawiają najważniejsze wartości świadomości duchowej
-pełnią funkcję euforyczną – powierzanie, wspieranie w trudnych chwilach
25.10.2013r.
Przewrót antypozytywistyczny – myśl przeniesiona z filozofii, zaczyna nową ścieżkę w rozwoju socjologii.
W. Dilthey, H. Rickert, W. Windelband – społeczeństwo jest zasadniczo inne od przyrody, skoro jest inny to trzeba pojmować w inny sposób,
Świat dzielimy na dwie dziedziny przedmiotów:
*Przyroda - bez człowieka może istnieć, w przeciwieństwie do kultury, przyroda składa się ze zjawisk materialnych, dlatego właściwa jest metoda pozytywistyczna
*Kultura – świat odmienny, powstał przez człowieka, jest światem konstruowanym przez człowieka, podstawowym elementem są symbole i znaczenia w nich ukryty jest głębszy poziom rzeczywistości, znaczenia te nadawane są przez człowieka, to one powinny być badane ale nie w sposób pozytywistyczny.
Jedno z podejść do świata to podejście naukowe, które ma ambicje pozbawiania praw rządzących , podejście nomotetyczne, może być odmienny sposób, idiograficzne, opisowe, odtwarzanie kolejnych faktów, świat może być poznawany jako niejednolity w rozmaity sposób, za pomocą różnych metod.
Historyzm – poznanie jednostki, może to nabierać różne oblicza, może to być jedna osoba lub podmiot zbiorowy więź pomiędzy podmiotem i przedmiotem poznania, ma to służyć lepszemu odczytaniu tych relacji
Historycyzm – dążenie do odkrycia i sformułowania ogólnych praw.
M. Weber - Prekursor, żył na przełomie XIX i XX wieku, rozwinął ten sposób myślenia, socjologia była dla niego podstawowym elementem życia społecznego nie są jednostki ale ich działania. Działania te charakteryzują się pewnymi właściwościami, działanie ma tę właściwość, że można je zrozumieć poprzez dążenie do obiektywnych znaczeń tych działań, każde działanie ma subiektywny sens i obiektywne znaczenia społeczne – sens kulturowy ludzkich działań, aby zrozumieć ten sens należy posłużyć się metodą rozumienia, procedurą empatii, rozumienie jest podstawową metodą socjologii, trzeba umieć odczytywać symbole, które są ukryte
w ludzkich działaniach. Docieranie i wyjaśnianie tych znaczeń , socjologia miała być nauką dążącą do interpretującego rozumienia działań społecznych po to, by zrozumieć je w ich przebiegu i oddziaływaniu.
Procedura empatii wg Webera musimy czuć motywację ludzkich działań, nie zawsze potrafimy je opisać, bo nie mieliśmy doświadczenia, dlatego należy wczuwać się
I etap - rozumienie bezpośrednie – pojmujemy pewne fakty i zjawiska na zasadzie oczywistości.
II etap - rozumienie wyjaśniające –tak jest zdefiniowana sytuacja,
Typ idealny – modele zjawisk, które badamy, wzorce, zawierają wszystkie cechy, które są konieczne, aby dane stanowisko było tym czym jest, w rzeczywistości
Przedmiotem badania socjologii mają być subiektywne sensy
Wyróżnił cztery typy takich działań:
1. Afektywne – działanie emocjonalne
2. Tradycjonalne / tradycyjne
3. Racjonalne ze względu na cel – osoby działające, podejmują ten typ działań, ponieważ sens sam w sobie jest wartością ale środki nie są racjonalne
4. Zasadniczo racjonalne – racjonalne ze względu na cel oraz na środki do jego realizacji
Weber również zaproponował dychotomiczne wizje społeczne:
*tradycyjne – własność ma charakter dziedziczny, efektywność nie jest zasadą, regułą, siła robocza jest związana z konkretnym miejscem, jest przywiązana do ziemi, rynek nie jest wolny, ma różne ograniczenia (cło), prawo jest zróżnicowane dla poszczególnych grup, motywacja działania nie musi łączyć się z zyskiem, ogranicza się do zaspokojenia podstawowych potrzeb
*kapitalistyczne (nowoczesne)–prywatną własnością środków produkcji, efektywnością jako podstawową zasadą produkcji, siła robocza jest towarem na rynku ekonomicznym, może się swobodnie przemieszczać, rynek ekonomiczny jest mechanizmem wymiany towarów, produktów niczym nie kontrolowany, wymiana ta ma charakter racjonalny, prawo ma charakter uniwersalny, wszystkich dotyczą jednakowe reguły gry, prawo jest przewidywalne i trwałe, dominuje postawa nastwiona na zyski, pomnażanie swojego dochodu i kapitału
Weber – dla rozwoju kapitalizmu zasadnicze były trzy takie elementy:
*prawo rzymskie
*instytucja wolnych miast
*religia – protestantyzm, a zwłaszcza kalwinizm i kwakryzm wynikało to z niepewności egzystencjalnej, jaką zawierał protestantyzm ale jednocześnie mówił, że to że żyjemy na ziemi jest zapowiedzią tego jak nam się będzie żyło po śmierci, dlatego ludzie podejmują wysiłki aby ludziom żyło się na ziemi dostatnie
15.11.2013r.
Karol Marks - żył wcześniej niż Weber, który z nim polemizował
Koncepcje socjologiczne - w jego działalności wyróżniamy kilka obszarów w tym wątki socjologiczne prowadzone na kilku poziomach, wyznaczane przez pytania, które stawia:
1. Czym jest społeczeństwo i jak funkcjonuje? – formułuje następstwa formacji społ: eko
2. Z jakich elementów składa się społeczeństwo? –formułuje teorię klas społecznych
3. Pytanie o człowieka i jego właściwości jako uczestnika procesu społecznego. – formułuje teorię istoty gatunkowej człowieka i alienacji
Stawia pytanie co charakteryzuje i wyróżnia człowieka od zwierząt, wskazuje na cechy wspólne ludziom:
*człowiek jest istotą społeczną (musi uczestniczyć w zbiorowościach)
*skłonność do innowacji twórczego działania (zaspokaja ciekawość, tworzy nowe produkty)
Obie cechy w najlepszy sposób może zrealizować się w procesie pracy. Jest jednak problem, polega na tym, że XIX w. kapitalizm (ludzie w nim żyjący) dotknięty jest patologią (alienacja).
XIX wieczny kapitalizm opiera się na wyzysku. Ma miejsce oddzielenie procesu pracy od pracownika, Praca jest czymś ponadludzkim, narzucanym człowiekowi, który staje się niewolnikiem. Praca nie daje zadowolenia, człowiek nie może być kreatywny, nie ma wpływu na produkt, on tylko pracuje. Człowiek to tylko mechanizm systemu. Ludzie pracują, aby zarobić, ale wynagrodzenie nie jest sprawiedliwe.
Alienacja w procesie pracy prowadzi do alienacji w innych obszarach. Ludzie stają się negatywnie nastawieni do siebie, co rozbija wspólnoty społeczne i prowadzi do alienacji gatunkowej człowieka. Społeczny człowiek jest niszczony w procesie historycznym (kapitalizm), co prowadzi do alienacji. To może ulec zmianie. Warunkiem jest zmiana struktury społecznej.
Teoria klas społecznych – Marks definiuję ją jako ogół ludzi posiadających podobny stosunek do własności środków produkcji. Marks dostrzega tylko dwie klasy: burżuazja i proletariat. Widział inne elementy, ale twierdził, ze nigdy nie będą klasami społecznymi (w dobie ewolucji musza się opowiedzieć po którejś ze stron)
Klasy społeczne mają swoje interesy klasowe, które są sprzeczne. Między nimi narasta napięcie, konflikt. Z tego stanu rzeczy jeszcze nic nie wynika. Przewaga ekonomiczna burżuazji nad proletariatem pogłębia wszystko. Są instytucje, które mają pilnować tego stanu rzeczy. Także w wymiarze kulturowym, doktryny, ideologie służą utrzymaniu tego stanu rzeczy.
Świadomość klasowa – ważne, aby w klasie robotniczej wzrastała dopóki nie uświadomią sobie klasowości to są klasą w sobie. Wraz ze wzrostem świadomości klasowej przechodzą z klasy do klasy dla siebie.
Teoria formacji społeczno-ekonomicznej
Wyróżnia kilka formacji w dziejach ludzkości:
1.niewolnicza
2.feudalna
3.kapitalistyczna
4.socjalistyczna (kapitalistyczna)
22.11.2013r.
Konflikt społeczny dynamizuje życie społeczne.
Funkcjonalizm zakładał, ze społeczeństwo dąży do równowagi. Funkcjonalizm spotkał się z krytyką
(nie interesują go zmiana społeczna, nie uwzględnia konfliktu)
Koncepcja konfliktu L. Cosera- zajmuje się głównie funkcjami konfliktu, stara się pokazać jak konflikt przyczynia się do wzrostu poziomu adaptacji i przystosowania określonych grup społecznych, konflikt ma pozytywne funkcje, przyczynia się do rozwijania więzi społecznych, zapobiega opuszczaniu grupy przez członków.
Źródła konfliktu są w cechach jednostek, pochodzenie nie jest strukturalne. Konflikt pojawia się w sytuacji, kiedy im bardziej upośledzenie członkowie danego systemu kwestionują prawomocność istniejącego rozdziału dóbr rzadkich, tym bardziej prawdopodobne, że zaistnieje konflikt.
Powody pojawiania się konfliktów:
1) Im bardziej grupy angażują się w konflikt dotyczący celów realistycznych z tym większym prawdopodobieństwem będą dążyły do kompromisu w kwestii środków realizacji swoich interesów i tym mniej gwałtowny będzie przebieg konfliktu.
2) Jeśli grupy angażują się w konflikt wokół problemów nierealistycznych, tym większy poziom pobudzenia
i zaangażowania emocjonalnego stron.
3)Im niższy stopień wzajemnych zależności funkcjonalnych pomiędzy jednostkami systemu, tym mniej dostępne są instytucjonalne środki łagodzenia konfliktów i napięć, a tym samym bardziej gwałtowny konflikt.
4)Będzie się przedłużał, jeśli:
-strony wiążą z nim przeciwstawne cele
-będziemy mieć niski poziom porozumienia co do celów konfliktu
-kiedy nie będzie jasno zdefiniowanych i łatwych do odczytania symbolicznych punktów zwycięstwa i porażki przeciwników.
5)Będzie się ograniczał wtedy, gdy:
- przywódcy przeciwstawnych stron dostrzegają, że całkowite osiągnięcie celów jest możliwe dzięki wysokim kosztom
-przywódcy stron konfliktu są w stanie przekonać swoich podwładnych o celowości zakończenia konfliktu.
Funkcje konfliktu:
1)Im bardziej zróżnicowane i wzajemnie funkcjonalnie powiązane jednostki systemu, tymwiększe prawdopodobieństwo, że konflikt będzie występował często, lecz będzie miał niski poziom intensywności
i gwałtowności.
2)W sytuacji niskiej intensywności gwałtowności konfliktu bardziej prawdopodobne jest, ze konflikt będzie prowadził do:
-wzrostu poziomu innowacyjności – potencjału twórczego jednostek
-zmniejsza się wrogość pomiędzy jednostkami systemu, zanim dojdzie do ich polaryzacji
-powstania normatywnych regulacji stosunków konfliktu
-wzrostu świadomości rzeczywistych problemów w systemie
-wzrasta liczba koalicji pomiędzy jednostkami systemu
3)W im wyższym stopniu konflikt wywołuje procesy 1 i 5, tym wyższy będzie poziom integracji całego systemu i większa jego zdolność przystosowania się do środowiska zewnętrznego.
29.11.2013r.
Kultura– pożądany wzór zachowania, ogólne zachowanie
Cyceron mówi o kulturze ducha, o rozwijaniu ducha ludzkiego
Kultura w szerszym rozumieniu – kulturą jest wszystko to, co jest ludzkim wytworem.
Kultura w węższym rozumieniu- nie wszystko to co jest z natury jest kulturą, np. język, normy, idee
Przeciwstawienia kulturze:
1. kultura i natura - kulturą wówczas byłoby wszystko to co jest ludzkim wytworem, czyli szerokie rozumienie kultury, naturą z kolei byłoby wszystko to, co nie jest od człowieka zależne, zastane przez człowieka, jest ona zróżnicowana, uniwersalna, zdeterminowana.
2. kultura i cywilizacja- w ramach kultury jest coś jeszcze, ponieważ w wąskim rozumieniu kultury jest jeszcze natura i to co nie należy do tej kultury właściwej, czyli cywilizacja. Kultura jest wyrazem rozwoju ducha ludzkiego, cywilizacja z kolei jest wyrazem rozwoju materialnego ludzkości. Jest ona miarą postępu technologicznego, miarą opanowania natury przez człowieka. Nie ma zgodności w tej kwestii. Mówi się, że cywilizacja zawiera się w kulturze, jednak cywilizacja to coś osobnego
3. kultura i społeczeństwo – kultura bez społeczeństwa może istnieć, bo jest wytwarzana w zbiorowości. Społeczeństwo jako struktura społeczna, a kultura jako zespół norm i wartości podzielanych przez członków tego społeczeństwo, pokazuje się rola integracyjna – tkanki łącznej.
Definicje historyczne kultury, które traktują kulturę jako element tradycji, zbiorowy dorobek społeczeństwa.
-psychologiczne – proces poznawania kultury
-dystrybutywne - odwołują się do kultury jako systemów zintegrowanych, aczkolwiek zróżnicowanych.
-normatywne- odnoszą się do zachowań, działań
Obszary kultury:
1)regulacji naszych zachowań – wymiar normatywny kultury
2)regulacji naszych sposobów myślenia - ideancyjny
3)materialna - cywilizacja
Powszechniki kulturowe
– zalicza się do nich zjawisko mitu,
- stosunek do życia ludzkiego jako wartości,
- zakaz kazirodztwa - tabu
Sposoby wytwarzania kultury:
1. Pierwotny – obszar, w którym kultura wytwarzana jest w relacjach międzyludzkich bezpośrednich na najniższym poziomie społecznym, np. kultura ludowa
2. Instytucjonalny – występuje w rolach społecznych i tam jest odtwarzana ta kultura, przykładem są instytucje tej kultury, np. opera, teatr
3. Kultura masowa - rozwoje technicznych środków komunikowania się, wszechobecna
Kultura ma dla społeczeństwa pierwszorzędne znaczenie, społeczeństwo wytwarza mechanizmy transmisji wzorów kulturowych do swoich członków.
Kultura jest ważnym wyznacznikiem typu zbiorowości etnicznej. Najwyżej stojącą zbiorowością etniczną jest naród. Nie ma narodu bez kultury. Rozwiniętą kulturę, opartą na własnej sztuce. Im słabiej rozwinięta kultura tym gorsze społeczeństwo.
Każdy z nas zapoznaje się z kulturą społeczeństwa, w której żyje, by móc w niej funkcjonować.
Zbiorowości etniczne:
1. Naród - oprócz kultury istotny jest odpowiedni poziom zorganizowania tej społeczności, nie ma narodu bez państwa. PAŃSTWO+KULTURA=NARÓD
2.Narodowość – naród bez państwa ale z kulturą.
3. Lud – ma wysoko rozwiniętą kulturę, dysponuje własnym dialektem, struktura polityczna jest prosta.
4. Plemię – prosta kultura materialna, własne obyczaje, mit.
5. Klany – oparte na więzach krwi, grupa rodzin.
6. Rodzina
Grupa etniczna – zbiorowość, pomiędzy ludem a narodowością
1.wspólnie zamieszkiwane terytorium
2.poczucie tożsamości i odrębności
3.własna gwara/język
4.własna nazwa
20.12.2013r.
Człowiek jest kreatorem zmiany społecznej.
Zbiorowości pełnią rolę nośników zmian społecznych. Wśród tych zbiorowości tymi nośnikami zmiany społecznej są ruchy społeczne (centralny podmiot, który współcześnie odgrywa bardzo ważną rolę w społeczeństwie).
Zainteresowanie ruchami społecznymi rozpoczęło się po II wojnie światowej, w latach 60’ 70’; związane z ruchami studenckimi.
Ruch społeczny – działanie zbiorowe zorientowane na realizację określonych celów, działanie zorganizowane bardziej niż inne formy zachowań zbiorowych, ale słabiej zorganizowane niż organizacje; no. Ruch feministyczny’ jest też wyzwaniem w stosunku do społeczeństwa, aspektu życia społecznego.
Cechy ruchu społecznego:
*interaktywny charakter ruchu społecznego – ruchy się tworzą dzięki interakcjom, dzięki nim też się rozwijają
*aktywny stosunek ruchu społecznego do zmiany społecznej i/lub kulturowej.
Ruch społeczny / zmiana kulturowa
Dodatkowe cechy ruchu:
*organizacja – może przybierać różną postać, może być zhierarchizowana/płynna
*spontaniczność – ruchy społeczne często działają spontanicznie, zwłaszcza w fazie początkowej, później różnie z tym bywa, ale też często w taki właśnie sposób działają
*inność –odnosi się do postaci ruchu społecznego (inny niż organizacje); odnosi się też do postulatu zmiany jakiegoś aspektu życia
*samoświadomość – członkowie ruchu społecznego są pewną całością, wiedzą dlaczego są w ruchu społecznym
*wspólnota celów - element integrujący, jednoczy ludzi w działaniu razem
Jakie są przyczyny tego, ze w wieku XX jest zwiększona aktywność ruchów społecznych?
1. Emil Durkheim – wzrost ludności i zagęszczenia związany z urbanizacją, industrializacją pociąga za sobą wzrost gęstości moralnej (częstości interakcji);wzrost możliwości komunikacyjnych sprzyja rozprzestrzenianiu się idei, co tworzy dobry grunt dla działania ruchów społecznych.
2. Ferdynand Tennis– rozwój społeczeństw XX wiecznych, wejście w fazę społeczeństwa przemysłowego spowodował osłabienie, rozpad więzi społecznych -> w konsekwencji wzrost poczucia osamotnienia jednostek, substytutem relacji, więzi społecznych ma być zaangażowanie ludzi w życie społeczne.
3. August Comte – współczesność ma opierać się na nauce i wiedzy, wyjaśniamy życie społeczne, opieramy jego rozwój na wiedzy naukowej, która pozwala ludziom być podmiotami swojego życia w wymiarze indywidualnym, ale także w wymiarze społecznym, ta podmiotowość wyraża się aktywnością ruchów społecznych.
4. Karol Marks – w społeczeństwie mamy do czynienia z konfliktem, konflikt narasta, to rodzi dogodne warunki do zainicjowania działań zbiorowych, powodem są strukturalne warunki, cechy systemu społecznego.
5. Max Weber – procesy demokratyzacji, zarówno systemu politycznego jak i społecznego stwarzają korzystne warunki do powstania ruchów społecznych, struktura możliwości politycznych wyraźnie się uwalnia zachęcając do artykułowania własnych interesów przez różne grupy społeczne.
6. Dodatkowe uwarunkowania – wzrost poziomu wykształcenia społeczeństw, ludzie coraz więcej wiedzą, rozumieją, są coraz bardzie świadomi i skłonni do brania udziału w takich działaniach.
7. Rola i znaczenie mediów masowych – dzięki nim istnieje możliwość porównania własnego życia z życiem innych ludzi, całe społeczeństwa mają taką możliwość, co często prowadzi do niezadowolenia, że nam się żyje gorzej, a innym lepiej, motywuje to ludzi do działania, zmiany tego stanu, angażowania się w życie społeczne.
Koncepcje wyjaśniające działanie ruchów społecznych:
*teoria zachowań zbiorowych funkcjonowała w dwóch typach:
1.nawiązywał wprost do psychologii zbiorowości, to są prace osób, które mają pewien wkład, pokazują rolę, znaczenie psychologicznych aspektów działań zbiorowych, bez nich trudno byłoby mówić o działaniach zbiorowych; duże znaczenie naśladownictwa; ruch społeczny traktowany jest jako działanie emocjonalne, nieracjonalne
2.przeniosło czynniki sprawcze na poziom makrostrukturalny, wskazując na to, że ruchy społeczne są efektem napięć między systemowych, system nie może zaspokajać potrzeb ekonomicznych społeczeństwa, w odpowiedzi na to pojawiają się działania zbiorowe – ludzie wychodzą na ulicę, protestują; ruch społeczny traktowany jest jako zakłócenie porządku społecznego, patologia
teoria mobilizacji zasobów – zasadniczym procesem w powstawaniu ruchów społecznych jest agregacja, mobilizacja zasobów społecznych, które pozwalają się rozwijać ruchowi społecznemu i uzyskiwać wyznaczony cel; organizacja ruchu społecznego jest szczególnie ważna, dzięki niej możliwa jest mobilizacja zasobów; zasoby te można podzielić na materialne (członkowie, finanse, infrastruktura, program ruchu społecznego) i niematerialne (kwalifikacje, wartości, idee, interakcje). Ruch społeczny jest elementem kalkulacji racjonalnej, jest naturalnym elementem porządku społecznego.
*teoria nowych grup społecznych – nowy jest sposób działania tych ruchów społecznych, luźno zorganizowany, ze słabym przywództwem, często spontanicznym; nowe jest zaplecze ruchów społecznych, nie jest klasowe; cele nowych grup społecznych nie mają już charakteru polityczno-ekonomicznego, nowe ruchy zajmują się innymi kwestiami, ich interesuje to czy jest pokój, bezpieczeństwo, czy realizowane są prawa jednostkowe, realizacja tych celów nie krzywdzi innych, przyczyniamy się do dobra ogólnospołecznego; dominujące ruchy społeczne.
6.12.2013r.
Socjalizacja jest procesem, poprzez który odbywa się transmisja kultury do jednostek, jest procesem nabywania umiejętności społecznych przez jednostki, jest procesem uspołecznienia, jednostki stają się częścią społeczeństwa, społeczeństwo stanowi zintegrowaną całość, jest procesem, który buduje naszą osobowość.
Czynniki odpowiadające za nasze uspołecznienie:
1. Jedynym czynnikiem w rozwijaniu osobowości są czynniki natury społecznej.
2. Czynniki natury społecznej nie mają znaczenia, ale czynniki naturalne, związane z czynnikiem genetycznym, które decydują o umiejętnościach człowieka.
Argumenty za tym, że stanowisko pierwsze jest właściwe:
1.Skoro czynniki genetyczne są obecne, skąd bierze się zróżnicowanie kulturowe.
2.Powoływanie się na przypadki skrajne, osoby, które zwykle z powodów poza prawnych nie są przystosowane, znajdują się poza życiem kulturowym i społecznym. Czasu nie da się nadrobić.
Koncepcje:
1.Behawioryzm – zakorzeniony pragmatycznie, wywodzi się z USA, zakłada, że ludzie uczeni są zachowań społecznych poprzez swojego rodzaju trening, w którym ich zachowania są korygowane przez reakcje społeczne, za zachowania właściwe ludzie są nagradzani, a za zachowania niewłaściwe są karani.
U podstaw ludzkich zachowań leży naturalne zaspokajanie potrzeb wśród których największą potrzebą jest potrzeba akceptacji.
2.Psychoanaliza – człowiek ma dwie strony, dwa aspekty:
-naturalny – id, mówi, że ludzkimi zachowaniami rządzą popędy, wśród których najważniejsze są dwa destrudo - destrukcji i libido – seksualny
-społeczny – superego, przekazuje nam kultura i społeczeństwo, to nas odróżnia od zwierząt
Te dwie siły ścierają się ze sobą i powstaje ego – nasza osobowość.
3.Psychologia poznawcza – Piaget, który również uwzględnia te aspekty w osobowości – aspekt naturalny stanowi podstawę rozwoju osobowości, jest on związany z rozwojem naszego mózgu, my w oddziaływaniach społecznych nie możemy przeskoczyć któregoś z rozwojów. Wyraźne współgranie czynników biologicznych
i społecznych.
4.Socjologiczna – G.H. Mead, podkreślająca najpełniej znaczenie czynników społecznych, każdy człowiek rodzi się jako pusta karta, dopiero po urodzinach jest zapisywana, ten zapis odbywa się w dwóch etapach, podzielony na mniejsze stany. Etap socjologii pierwotnej – początkowy etap socjalizacji pierwotnej, gdy nasza osobowość nie jest dojrzała, na tym etapie socjalizacji kluczową rolę odgrywają tzw. znaczący inni, ci sami, których nazywa się pierwotnymi i rodzina, grupa sąsiedzka, koledzy. Stadium zabawy i stadium gry (naśladowanie dorosłych przez dzieci)
10.01.2014r.
Globalizacja- proces głównie o charakterze ekonomicznym.
Początki globalizacji:
*jedni twierdzą że z globalizacją mamy do czynienia od momentu kiedy pojawiła się wymiana wartości ekonomicznych i kulturowych, wtedy kiedy zaczęły być nawiązywane stosunki polityczne pomiędzy izolowanymi do tej pory społeczeństwami. Globalizacja istnieje od zawsze. współcześnie nabrała szczególnej dynamiki, jest procesem dominującym.
*inni twierdzą, że globalizacja rozpoczęła się w momencie narodzin kapitalizmu. kapitalizm jest systemem ekonomicznym, jest najbardziej znaną najbardziej, rozpowszechniona forma gospodarowania i produkcji. powoduje ekspansje stosunków politycznych poza granice kulturowe, polityczne. proces ten jest wyznaczony przez modernizacje, unowocześnianie.
Na podstawie dwóch pierwszych teorii:Globalizacja to proces nam znany, nie od dziś mamy z nim do czynienia.
Jeszcze inni twierdzą, że globalizacja jest jednak odmiennym procesem i związana jest z ponowoczesnym etapem rozwoju społeczeństwa. w związku z tym, możemy lokować go w latach 90 XX wieku. związany jest
z przechodzeniem od społeczeństwa industrialnego do ponowoczesnego, społeczeństwa 3 i 4 sektora.
(gospodarka ma kilka sektorów. 1 sektor- rolnictwo, 2 sektor- przemysł, 3 sektor- usługi, 4 sektor- informacja). Towarzyszyła temu również dezorganizacja kapitalizmu. Wywołało to różne skutki, zarówno w wymiarze politycznym, ekonomicznym jak również kulturowym.
Jak wskazuje MalkolmWaters:
w wymiarze ekonomicznym:
1. handel oparty jest na absolutnej swobodzie wymiany dóbr i wartości pomiędzy różnymi elementami przestrzeni publicznej.
2. produkcja uzależniona jest jedynie od uwarunkowań geograficznych
3. ideologia organizacji gospodarki stosuje zasadę elastycznej odpowiedzi na sygnały płynące z rynków globalnych.
4. finanse oparte są na zasadzie decentralizacji i niepowiązania z państwem.
5. rynek pracy funkcjonuje zgodnie z zasadą swobodnego przepływu siły roboczej.
w wymiarze politycznym:
1. ma miejsce utrata części suwerenności państwa na rzecz podmiotów władzy globalnych, regionalnych
i lokalnych.
2. rozwiązywanie problemów lokalnych w kontekście globalnym a nie w kontekście państwowo-narodowym oraz dominacja organizacji międzynarodowych.
w wymiarze kulturowym:
1. globalizacja oznacza dystrybucje wyobrażeń i informacji, mozaikę wierzeń religijnych i nie związanych
z żadną kulturą turystykę globalną,pojawienie się policentrycznego układu w stosunkach międzynarodowych oraz globalną kulturę polityczną.
Model rozwoju globalnego- Filip McMichael:
1. Regulacja gospodarcza odbywa się przede wszystkim przez rynek, a nie poprzez państwo i jego strategię rozwojową.
2. Reguły działania światowego rynku są wyznaczane przez wysoko rozwinięte państwa np. grupa G7(USA, Niemcy, Francja, Rosja, Japonia, Kanada, Wielka Brytania, Włochy)
3. Reguły, które określane są przez te państwa wprowadzane są w życie jako sugestie, zalecenia takich instytucji jak Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Światowa Organizacja Handlu.
4. Panowanie nad rynkiem skoncentrowane jest w obrębie ponadnarodowych korporacji i banków.
5. Wszystkie państwa podporządkowane są siłom gospodarki globalnej z różnicami w odniesieniu do bogatej północy i biednego południa.
Współcześnie mamy do czynienia z rozwojem globalizacji, z malejącą rolą państw narodowych, które były głównym podmiotem przez cały wiek XX. Mamy do czynienia z delegowaniem państwa części swoich uprawnień w stronę instytucji międzynarodowych ale również państwo deleguje swoje uprawnienia na poziom lokalny i regionalny, do obywateli, jednocześnie kurcząc się na znaczeniu. Relacja pomiędzy poziomem globalnym i lokalnym jest dominująca relacja.
"Myśl globalnie, działaj lokalnie"
Globalizacja od samego początku jest procesem, który budził duże kontrowersje.
Pozytywy globalizacji:
*globalizacja przyczynia się do wzrostu ekonomicznego, którego wskaźnikiem jest produkt krajowy brutto jednocześnie traktowany jako wskaźnik postępu, PKB nie jest jedynym wskaźnikiem postępu
*rynki ekonomiczne dzięki globalizacji są niczym nieograniczone w związku z tym możliwa jest skuteczna alokacja zasobów, nie tylko ludzkich ale wszelkich innych związanych z produkcja, wytwarzaniem
*globalizacja promuje konkurencje i efektywność, przysparza miejsc pracy i obniża ceny dóbr konsumpcyjnych
*korporacje ponadnarodowe przyczyniają się do dbania o środowisko oraz o przestrzeganie warunków pracy
*bez globalizacji nie byłbymożliwy transfer czynników rozwojowych. transfer tych czynników odbywa sięwłaśniedzięki temu ze wędrują inwestycje,których by nie było bez globalizacji. i one są sposobem na dystrybucje czynników rozwojowych
*globalna gospodarka jest tolerancyjna i antyillologiczna
*globalizacja kultury i edukacji daje szanse na uniwersalizacje praw człowieka, prawa staja się coraz bardziej powszechne i jednakowe na większych obszarach świata
Negatywne skutki globalizacji:
*multi-kulturowy świat staje się światem monokulturowym, wszystko się ujednolica
*globalizacja prowadzi do erozji społeczeństwa obywatelskiego tzn. że bardziej ludzi orientuje w stronę konsumpcji a nie dbanie o sprawy publiczne, atomizacja postępu
*następujeosłabienie roli państw narodowych jako podmiotówmiędzynarodowych tzn. że państwalicząsię coraz mniej,coraz bardziej licząsię inne podmioty w korporacjach międzynarodowych, częściej bogatsze niż cale państwo
*globalizacja prowadzi do destabilizacji świata w efekcie pogłębieniasię napiec na tle rosnącego ubóstwa
*globalizacja prowadzi do powstawania fundamentalizmów, globalizacja to ma do siebie ze nie zna granic
i pojawia się ona również w krajach , kulturach w których traktowana jest jako zagrożenie obecnych wartości kulturowych w efekcie powoduje to wzrost napięcia i powstawanie i uaktywnianie się ruchów fundamentalistycznych o podłożu religijnych głównie, mamy na myśli Bliski Wschód i terroryzm
*mamy do czynienia z zanikającą rola państw narodowych kosztem instytucji międzynarodowych takich jak Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, wzwiązku z tym współcześniepaństwo narodowe przestaje byćgłównym podmiotem organizującymżyciespołeczne, ekonomiczne i polityczne.
*globalizacja niszczy solidarnośćspołeczna, w efekcie tych napiec powoduje ze solidarnośćspołeczna przestaje być obecna, dochodzi do atomizacji życiaspołecznego i jednostek, oderwania od zakorzenienia się w świecie,
w którymżyliśmy, ten świat staje sięniezrozumiały.