Rozwój zrównoważony – pojęcie i geneza.
Jest to trwały rozwój, który zapewni sprawiedliwe zaspokojenie potrzeb współczesnego społeczeństwa bez naruszenia możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń, uwzględniając jednocześnie aspekty: społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze. Triada-człowiek-środowisko jest nierozłączne, różne mogą być co najwyżej wagi poszczególnych jej elementów w danym momencie, np. w sytuacjach znacznego zagrożenia środowiska to ono powinno mieć priorytet itp. Geneza:
W czerwcu 1972r,- konferencja „Tylko jedna Ziemia” w Sztokholmie oraz Deklaracja Sztokholmska;
w roku 1987 – raport Brundtland „Nasza Wspólna Przyszłość”;
w maju 1990r – przyjęci zasad ww. pojęcie jako wytyczne dla Europy w Bergen;
w czerwcu 1992r. –„Szczyt Ziemi” w Rio de Janeiro, sformułowanie Agendy 21;
w grudniu 1992r. – Utworzenie przez ONZ Komisji Zrównoważonego Rozwoju
wrzesień 2002r. – kolejny „Szczyt Ziemi” w Jahannesburgu.
Dokumenty ze Szczytu w Rio /5/
Rezultatem konferencji ONZ z Rio de Janeiro zwanej popularnie „Szczytem Ziemi” są takie dokumenty jak:
Deklaracja z Rio de Janeiro w sprawie Środowiska i Rozwoju-zawierająca 27 zasad zrównoważonego rozwoju;
Globalny Program Działań, Agenda 21-zbiór zaleceń i wytycznych dotyczących działań na rzecz zrównoważonego rozwoju; zawiera 4 części:
zagadnienia socjalne i ekonomiczne;
ochronę i zarządzanie zasobami naturalnymi;
wzmacnianie roli głównych grup społecznych i organizacji;
możliwości organizacyjne;
Deklaracja o ochronie lasów;
Konwencja o ochronie klimatu;
Konwencja o różnorodności biologicznej.
Co to jest UNDP, CSD?
UNDP- Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju jest agendą ONZ, która tworzy globalną sieć na rzecz rozwoju w 166 krajach świata. Działania UNDP wspierają zmiany rozwojowe poprzez udostępnianie społeczeństwo wiedzy, doświadczenia oraz środków finansowych i intelektualnych. Poszczególne kraje i ich mieszkańcy mogą liczyć na wsparcie w postaci szkoleń, porad ekspertów oraz środków finansowych. UNDP wydaje także coroczny Raport o Rozwoju Społecznym zawierający wskaźnik Rozwoju Społecznego.
CSD - Komisja Zrównoważonego Rozwoju która została utworzona przez ONZ jej zadaniem było czuwanie nad efektywną implementacją ustaleń z Rio poprzez jej monitorowanie i relacjonowanie na lokalnym, narodowym, regionalnym i międzynarodowym poziomie. A także bada problemy napotykane przez rządy i grupy zaangażowane w rozwój zrównoważony i daje im wskazówki.
Ogólne wnioski z Rio +5 i +10.
+5 – sesja w Nowym Jorku globalna katastrofa nie jest nieuchronna. Utrzymywanie dotychczasowego porządku rzeczy nie doprowadzi do zrównoważonego rozwoju gospodarczego, rozwoju ludzi i zdrowego ekosystemu.
+10 – Szczyt w Johannesburgu uwidocznił jak bardzo złożonym procesem jest uzyskanie zrównoważonego rozwoju. Nie można go wdrążyć szczątkowo, lecz tylko współpraca na wszystkich szczeblach życia społecznego i w każdym zakątku Ziemi jest w stanie przywrócić równowagę ekosystemów i stworzyć warunki do rozwoju także następnym pokoleniom.
Ludność świata oraz pojęcie i skala biedy i niedożywienia.
Co roku na Ziemi przybywa 78 mln osób. Od początku dziejów ludzkości na Ziemi urodziło się 81 mld ludzi. W krajach rozwijających się żyje ¾ ludności świata. Liczba ludności wzrasta.
Bieda – opisuje brak dostatecznych środków materialnych dla zaspokojenia potrzeb jednostki. Skala wynosi
Niedożywienie – stan organizmu żywego będący skutkiem, zazwyczaj przedłużonego, niedoboru składników pokarmowych. Skala wynosi
Przyczyny globalnego ocieplenia.
Przyczyny:
Natężenie efektu cieplarnianego, który jest wywołany podwyższoną emisją gazów cieplarnianych (dwutlenek węgla, metan, tlenek azotu, ozon i para wodna) do atmosfery stanowią one mniej niż 0,1% suchego powietrza a 1% atmosfery;
Pomniejszenie się obszarów leśnych w wyniku wypalania i wycinania, czego efektem jest brak powierzchni lasów potrzebnych do pochłaniania nadmiaru energii słonecznej;
Zwiększona emisja gazów do środowiska naturalnego to efekt intensywnego rozwoju przemysłu oraz motoryzacji;
Unoszenie się pyłów w powietrzu powstałych na skutek nadmiernego spalania paliw oraz materiałów energetycznych be uprzedniego zabezpieczenia ich odpowiednimi filtrami;
Człowiek wraz ze swoją działalnością gospodarczą niszcząc tym samym naturalne środowisko na Ziemi.
Charakterystyka gazów cieplarnianych (które mają charakter wyłącznie antropogeniczny).
Oddziaływaniem antropogenicznym określamy każdy świadomy lub nie, celowy lub przypadkowy, bodziec pochodzący od ludzi wywołujący reakcję ze strony środowiska przyrodniczego.
CO2 (dwutlenek węgla) – jest on gazem naturalny, lecz przez wylesianie spowodowane przez ludzi zmniejsza się naturalny neutralizator CO2 a to przyczynia się do tego, że przez paliwa kopalne, produkcję cementu zwiększa się dostawanie tego gazu do atmosfery poprzez działalność człowieka;
CH4 (metan) – emitowany jest do atmosfery poprzez ciężki przemysł wydobywczy, tworzenie coraz częściej nowych wysypisk odpadów organicznych, paliwa kopalne, pola ryżowe, hodowla;
N2O (podtlenek azotu) – dostaje się do atmosfery poprzez nawozy, spalanie, procesy przemysłowe;
HFCs (fluorowęglowodory) – produkty i urządzenia chłodnicze, produkty i urządzenia klimatyzacyjne, pompy ciepła, systemy ochrony przeciwpożarowej i gaśnice
PFCs (perfluorokarbony) – zbiorniki
SF6 (sześciofluorek siarki) – środki dialektyczne, dialektryczne, rozdzielnice wysokiego napięcia.
Ostatnie 3 gazy są zawarte i kontrolowane w Protokole Kioto z 1997 r. i mają onne wysoki współczynnik ocieplenia globalnego (GWP).
Globalne ocieplenie a klęski żywiołowe.
Globalne ocieplenie a wzrost poziomu mórz i oceanów.
Przez globalne ocieplenie wzrasta poziom mórz i oceanów. Na przestrzeni lat poziom mórz i oceanów znacznie zaczął wzrastać. Uwzględniając lokalne różnice w przypływach, zmiany ciśnienia atmosferycznego, zmiany cyrkulacji wód oraz pozorne ruchy kontynentów zakłada się, że do 2100 r. wzrost wód nastąpi o ok. 38-55 cm. Wzrost poziomu morza zwiększy zasolenie wód słodkich oraz pól uprawnych, zmieni koryta rzek, zniszczy istniejącą infrastrukturę i przemysł oraz zmusi do przemieszczenia się ok. 1mld ludzi.
Oddziaływanie człowieka na środowisko.
Oddziaływanie człowieka posiada dwa aspekty, oba mają swój wymiar ilościowy i jakościowy:
Zużywanie zasobów – zasoby naturalne mogą być niewyczerpywalne (np. słońce) oraz wyczerpywalne (odnawialne i nieodnawialne). Zasoby odnawialne to głównie rośliny i zwierzęta ich rozmiar zależy od działalności człowieka. Nadmierna eksploatacja zasobów odnawialnych może doprowadzić do tego, że staną się one nieodnawialne (np. słodka woda, degradacja gleby);
Zanieczyszczenie i przekształcenie środowiska – zanieczyszczenie środowiska odpadami w formie gazowej, płynnej i stałej prowadzi do zużywania zasobów naturalnych.
Pojęcie i zmiany śladu ekologicznego.
Ślad ekologiczny – ocena oddziaływania człowieka na środowisko „miernik poziomu na którym ląd i wody są wykorzystane przez osoby indywidualne, miasta, kraje lub ludzkość do zaspokojenia potrzeb poprzez eksploatację zasobów oraz poziomu absorpcji wszelkich zanieczyszczeń przezeń generowanych, przy użyciu współczesnej technologii”. Intensywność wykorzystania możliwości biologicznych Ziemi ciągle się zmienia. Biowydajność Ziemi ma stałą wartość na przestrzeni lat i wynosi ona 1. Od roku 1961 do 2001 poziom wykorzystywania możliwości produkcyjnych wzrósł 2,5 – krotnie. W latach 60-tych XX w. ślad ekologiczny silnie wzrósł, w latach 70-tych, ustabilizował się na poziomie 2-2,5 globalnego hektaru na osobę.
Pojęcie i rozmiary deficytu ekologicznego.
Deficyt ekologiczny – oznacza skalę oddziaływania człowieka na środowisko (dla osoby, państwa, regionu, świata) przy której zostaje przekroczona wartość biologiczna przestrzeni dostępnej dla populacji. Zależy od: powierzchni, zaludnienia, wydajności biologicznej środowiska, intensywności jego eksploatacji. W skali globalnej wynosi on 0,4 globalnego hektara na osobę.
Bioróżnorodność i jej rodzaje.
Bioróżnorodność (różnorodność biologiczna) oznacza: „zróżnicowanie wszystkich żyjących organizmów występujących na Ziemi w ekosystemach lądowych, morskich i słodkowodnych oraz zespołach ekologicznych, których są częścią: dotyczy to różnorodności w obrębie gatunków i pomiędzy gatunkami oraz różnorodności ekosystemów”
Rodzaje:
Bioróżnorodność genetyczna – dotyczy zróżnicowania materiału genetycznego w obrębie danego gatunku;
Bioróżnorodność gatunkowa – dotyczy zróżnicowania gatunków fauny, jak i flory;
Bioróżnorodność ekosystemów – dotyczy ona mnogości gatunków żyjących w ekosystemach i funkcjonujących jako całość.
Korzyści z bioróżnorodności.
Epoki rozwoju cywilizacyjnego i charakterystyka (ogólnie) każdej z nich.
Cywilizacja (epoki) agrarnej –wiąże się z nastaniem osiadłego trybu życia człowieka związanego z uprawą ziemi i pracą w domu na rzecz wspólnoty lub w celach handlowych, jest związana ona z ziemią;
Cywilizacja (epoki) przemysłowej – charakteryzowała się między innymi powstaniem fabrycznego systemu pracy i dużych rynków zbytu oraz masową produkcją, rozwojem transportu i gospodarki rolnej, jest związana ona z kapitałem, surowcami i siłą roboczą;
Cywilizacja (epoki) informacyjnej – wraz z tą epoką nastąpiły gwałtowne zmiany w technosferze, socjosferze i infosferze, jest ona związana z wiedzą i informacją;
Przesłanki rozwoju gospodarki rynkowej w epoce agrarnej.
Przesłanki, które miały szczególne wpływ na gospodarkę to:
Powstanie klasy kupieckiej;
Odkrycia geograficzne;
Umocnienie władzy państwowej;
Wzrost popytu na dobra (spowodowany głównie przyrostem pieniądza, bitego z metali szlachetnych, przywożonych z krajów zamorskich).
Zmiany występujące w epoce industrialnej mające wpływ na przedsiębiorstwo
Zmiany, jakie wystąpiły w epoce industrialnej znacząco zmieniły przedsiębiorstwo. Powstał fabryczny system pracy , duży rynek zbytu oraz masowa produkcja i rozwinął się transport i produkcja rolna. Te wszystkie czynniki sprawiły, że w przedsiębiorstwie zaszły ogromne zmiany i ich funkcjonowanie opierało się na zasadach:
- standaryzacji –czyli ujednolicenie m.in. produktów, procedur, metod pracy
- specjalizacji- wzrost podziału pracy w przedsiębiorstwie
-synchronizacji- czyli działania wykonane zgodnie z założonym planem i w odpowiedniej kolejności
- koncentracji- osób w miastach i firmach, koncentracja kapitału w korporacji
- maksymalizacji – czyli działanie przedsiębiorstwa na ogromną skalę
- centralizacji – np. informacji, kapitału, władzy
Innowacyjność spółek akcyjnych.
Istotą spółek akcyjnych jest to, że właścicielami są akcjonariusze, więc nie ma indywidualnych właścicieli tylko kilku (akcjonariuszy). Innowacyjność spółek akcyjnych polegała na umożliwieniu:
- do gromadzenia rozproszonych oszczędności do celów produkcyjnych lub usługowych
- zwiększenia skali produkcji w wyniku zgromadzonego kapitału
- zmniejszenia ryzyka działalności gospodarczej w wyniku rozłożenia ryzyka na większą liczbę właścicieli (akcjonariuszy)
- obrotu akcjami, które przyczyniły się do poszerzenia rynku kapitałowego
Globalizacja i jej charakterystyka.
Globalizacja opisuje proces, gdzie pewne wydarzenia, decyzje i działania w jednej części świata mają konsekwencję dla innych w odległych częściach świata. Globalizację charakteryzują dwa wymiary: zasięg i intensywność. . Globalizacja nie oznacza jednak, że świat staje się zjednoczony politycznie, ekonomicznie współzależny i kulturowo jednorodny. Globalizacja jest nierówna w rozprzestrzenianiu się i bardzo zróżnicowana w swoich konsekwencjach. Więc pewne zdarzenia, które zadziały się w jednej części świata mogą z bardzo różną intensywnością oddziałowywać na różne części globu. Można wyróżnić 3 obszary globalizacji: finansów, rynków i strategii oraz technologii.
Przedsiębiorca a menadżer.
Przedsiębiorca swoje działania opiera głównie na tym żeby osiągnąć największy zysk za tym nie ma na celu zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych tylko stworzenie ze swojej firmy prywatnego królestwa. Motyw ten związany jest z prawem własności ponieważ tylko on gwarantuje prywatną własność w wyniku finansowego. Menadżerowie natomiast wykonują swoją pracę z innych przyczyn tj. wysokie wynagrodzenie, prestiż społeczny i samorealizacja. Menadżerowie nigdy nie wejdą całkowicie w decyzję przedsiębiorcy na dłuższy czas, gdyż było by to sprzeczne z interesem właścicieli. Menedżerowie mimo swoich wpływów nigdy nie będą mieli prawa do dysponowania zyskiem oraz majątkiem, gdyż zysk przysługuje tylko przedsiębiorcy. Menadżerowie mimo swojej władzy nigdy nie założyli firmy a tylko nią kierują i w każdej chwili mogą zostać zwolnieni ze stanowiska pracy.
Charakterystyka przedsiębiorcy.
To ktoś kto podejmuje odpowiednie decyzję w celu osiągnięcia zysku, organizuję pb w założeniu, że przyniesie zysk. Przedsiębiorca zakłada firmę, nabywa prawo do kierowania zasobami firmy, ponosi pełną odpowiedzialność za opłacanie tych zasobów i rości sobie prawo do całego zysku lub strat jakie pozostaną po opłaceniu wszystkich zasobów.
Funkcję przedsiębiorcy:
Planowanie i realizacja produkcji;
Organizowanie;
Inicjatywa majątkowo-inwestycyjna;
Inicjatywa w dziedzinie polityki zatrudnienia i płac;
Zaopatrzenie;
Zbyt;
Kontrole działalności pb;
Odpowiedzialność prawno-majątkową.
Wyodrębnienie ekonomiczne.
Oznacza, że pb ma odrębność majątkową. W funkcjonowaniu przedsiębiorstwa majątek powinien się powiększać. Pb reprodukuje (przetwarza) w swoim zakresie zużywane zasoby majątkowe przez odpłatne zbywanie swych świadczeń (wyrobów i usług), przestrzegając przy tym zasady rentowności. Występuję określona zależność między dochodami pracowników pb a jej wynikami produkcyjnymi (między tym co zarobią pracownicy a tym jaki jest zysk). Co wywołuję motywację u pracowników ponieważ im więcej wytworzą tym większe będą ich zarobki. Daję to odczucie wspólnego interesu.
Wyodrębnienie prawne.
Jest logicznym następstwem odrębności ekonomicznej, czyli jest to zdolność do działań prawnych takich jak zawieranie umów, zaciąganie kredytów. Zatem pb występuję jako odrębny podmiot w obrocie towarowym. Przedsiębiorstwo osiąga swoją osobowość prawną poprzez wpis do rejestru pb.
Wyodrębnienie techniczno-organizacyjne.
Oznacza, że pb ma swoją strukturę organizacyjną, której graficznym obrazem jest schemat organizacyjny pb. Odrębność organizacyjna wyraża się posiadaniem odrębnego zarządu i podporządkowaniem przedsiębiorstwa jednemu zwierzchnikowi, który pełni funkcję kierownicze wyłącznie w odniesieniu do załogi tego pb.
Zasada gospodarności.
Jest to ogólna zasada racjonalnego postępowania w osiągnięciu celu i środków jakie pozwolą ten cel osiągnąć. Zasada ta stwierdza, że maksymalny stopień realizacji celu osiąga się w taki sposób żeby przy danym nakładzie środków otrzymać maksymalny stopień realizacji celu (zasada największej wydajności ) albo postępując tak aby przy danym stopniu realizacji celu użyć minimalnego nakładu środków (zasada oszczędności środków).
Zasada przedsiębiorczości.
W szerokim tego słowa znaczeniu przedsiębiorczość oznacza skłonność do wszczynania czegoś np. pracy, pomocy i zabawy. W węższym tego słowa znaczeniu jest to cecha psychiczna a właściwie zespół cech warunkujących bycie dobrym przedsiębiorcą, czyli osiąganie sukcesów w organizowaniu i kierowaniu pb. Przedsiębiorczość polega na odkrywaniu nowego sposobu zaspokajania potrzeb klientów i zarazem polega na swoistym arbitrażu, który realizuję się w wyniku tego, że handlowiec i kupiec nabywa towar na jednym rynku po określonej cenie i równocześnie sprzedaję go na innym rynku po innej cenie
(maksymalizują zysk kupując towar po niskiej cenie a sprzedając go po droższej).
Zasada rentowności.
Sprawia, że pb otrzymują zwrot swoich nakładów na produkcję po jej sprzedaży. Przestrzeganie tej zasady jest bardzo ważne dla działalności i funkcjonowania całego ustroju gospodarczego. Osiąganie zysku ze sprzedaży poszczególnych świadczeń w pewnym okresie powinno pokrywać koszty produkcji oraz wszystkie inne dodatkowe koszty związane z wytworzeniem tego produktu oraz powinno dać zysk dla właścicieli.
Zasada rachunku ekonomicznego.
Pojęcie rachunku ekonomicznego można zdefiniować jako sposób mierzenia nakładów i efektów działalności gospodarczej, który sprzyja podejmowaniu optymalnych decyzji, zmierzających do maksymalizacji efektów użytkowych.
Misja przedsiębiorstwa.
Definiuje ona cel, dla którego przedsiębiorstwo zostało powołane oraz określa rolę, jaką ona pełni w danym środowisku. Misja koncentruje działanie pracowników firmy, rozproszonych terytorialnie lub na różnych szczeblach drabiny hierarchicznej, które zmierzają do osiągnięcia wspólnego celu. Misja przedsiębiorstwa kształtowana jest przez:
Historię przed.;
Preferencje i wizje kierownictwa lub właścicieli;
Środowisko, w którym przedsiębiorstwo działa;
Środki, jakimi dysponuje, itp.
Misja powinna podkreślać wartości, jakie przed. Ma do zaoferowania swoim klientom, zdefiniować zakres działania oraz ustalić główne metody postępowania.
Cele przedsiębiorstwa-charakterystyka.
Cele związane z rynkiem:
Wielkość udziału w rynku;
Dynamika obrotów;
Wejście na nowy rynek i jego opanowanie;
Cele efektywnościowe:
Wielkość zysku;
Rentowność obrotu;
Stopa zysku z kapitału własnego;
Cele finansowe;
Zdolność kredytowa;
Przepływy pieniężne;
Płynność majątku;
Cele socjalne;
Zadowolenie pracowników z warunków pracy i płacy;
Jednoczenie pracowników z celami firmy;
Zapewnienie każdemu z pracowników rozwoju osobowego;
Cele prestiżowe i związane ze środowiskiem;
Niezależność;
Image i prestiż pb;
Misja społeczna;
Wpływy społeczne i polityczne.
Przesłanki wyboru formy organizacyjnej przedsiębiorstwa.