20.10.2010

Zmęczenie – efekt fizjologiczny obciążenia człowieka pracą. Ujemnym skutkiem nadmiernego obciążenia fizycznego i psychicznego jest zmęczenie co za tym idzie zmniejszenie wydajności, obniżenie jakości pracy, zwiększenie wypadkowości

Zmęczenie – jest to okresowe zakłócenie równowagi procesów życiowych organizmu powodujących spadek zdolności do pracy

1. Zmęczenie fizyczne : zmiany czynnościowe organizmu dotyczące układu mięśniowego człowieka zwany też motorycznym

2. Psychiczne : zmiany czynnościowe organizmu dotyczące systemu nerwowego człowieka

3. Stres

Objawy zmęczenia fizycznego :

• Zmiany w układzie biochemicznym mięśni

• Wzrost ilości produktów przemiany materii

• Wyczerpanie zapasów energetycznych organizmy

• Pocenie się

• Pogorszenie koordynacji ruchowo – wzrokowej

• Wzrost zagrożenia urazowego i wypadkowego

• Spadek wydajności

Objawy zmęczenia psychicznego :

• Zmniejszenie stopnia koncentracji

• Utrudnione myślenie

• Spowolnienie i osłabienie spostrzegania

• Spadek motywacji

• Zaburzenia emocjonalne

• Nastawienie systemu nerwowego na odpoczynek

• Wzrost liczby zachorowań, urazów, wypadków

• Spadek wydajności

Postacie zmęczenia :

• Znużenie – występuje przy małym wysiłku w przypadku monotonii, brak zaangażowania emocjonalnego

• Podostra – przy krótkotrwałym ale maksymalnym obciążeniu lub średnim nieco dłuższym

• Ostre – występuje przy krótkotrwałym wysiłku fizycznym

• Przewlekłe - przy skumulowaniu małych zmęczeń jest często następstwem złej organizacji pracy

• Wyczerpanie – występuje po wysiłku przewyższającym możliwości człowieka

Czynniki wpływające na zmęczenie :

• Rodzaj wysiłku jego intensywność

• Rodzaj wykonywanej czynności i czas jej wykonywania

• Ilość przerw, długość przerw i ich rozmieszczenie w czasie pracy

• Czynniki organizacyjne

• Motywacja i stopień zaangażowania

• Zdrowie pracownika

• Stopień adaptacji

• Sposób odżywiania

• Warunki środowiskowe

• Długość czasu wypoczynku

• Sposób wykorzystania czasu wypoczynku, urlopu

Przeciwdziałanie zmęczeniu :

• Prawidłowa organizacja pracy (wprowadzenie 5 dniowego tygodnia pracy, przerw w pracy, zastosowanie rytmizacji )

• Racjonalne wykorzystanie czasu wolnego

• Trening czyli ukierunkowany wysiłek fizyczny

Przerwy w pracy :

1. Sumaryczny czas trwania wszystkich przerw : czas równy lub nieco mniejszy od

   1. 15% całego czasu pracy

   2. 20 – 30% całkowitego czasu pracy dla prac ciężkich

2. Rozmieszczenie przerw w czasie pracy w przypadku

   1. Jednej przerwy pomiędzy 1/3 a 1/2 całkowitego czasu pracy

   2. Dwóch przerw w 1/3 a 2/3 całkowitego czasu pracy

3. Im cięższa praca tym liczba przerw większa

4. Więcej przerw krótszych jest lepsze niż mniej przerw dłuższych

Materialne warunki pracy – całokształt czynności z którymi człowiek spotyka się podczas wykonywania pracy

1. Warunki rzeczowe : maszyny i urządzenia , wyposażenie pomocnicze, pomieszczenia oraz stanowisko robocze

2. Warunki Fizyczne : mikroklimat, hałas, oświetlenia, drgania mechaniczne, zanieczyszczenia pyłowe i gazowe

3. Warunki chemiczne : rozpuszczalniki przemysłowe, farby, lakiery gazy i pary nieorganiczne

4. Warunki biologiczne : wirusy, bakterie, grzyby, pleśń

Zjawisko synergizmu – czyli nakładanie się różnych czynników powodujące wzmocnienie szkodliwego efektu

Mikroklimat – zespół cech powietrza w określonej przestrzeni zamkniętej jeśli jest kształtowany przez człowieka lub otwartej jeśli jest zjawiskiem geograficznym

Kształtują mikroklimat :

• Temperatura powietrza

• Wilgotność powietrza

• Ruch powietrza

• W niektórych warunkach także ciśnienie

Na równowagę cieplną organizmu mają wpływ :

• Aktywność fizyczna człowieka

• Metabolizm

• Wymiana cieplna przez konwekcje

• Promieniowanie, przewodzenie

• Indywidualne przyzwyczajenie

Komfort cieplny – to najkorzystniejsze warunki mikroklimatu w którym człowiek czuje się dobrze nie odczuwając ani zimna ani ciepła a gospodarka cieplna jego organizmu przebiega najekonomiczniej

Wskaźniki :

• PMU – przewiduje średnią ocen dużej grupy osób określających swoje wrażenie cieplne w 7 stopniowej skali

• PPD – podaje przewidywany procent ludzi którzy w określonym otoczeniu odczuwają nadmierne zimno lub gorąco

Mikroklimat gorący – charakteryzowany przez wskaźnik WBGT. Wyznaczenie obciążenia termicznego działającego na człowieka podczas pracy oparte na wskaźniku WBGT

Metoda polega na pomiarze trzech elementów : temperatury powietrza, średniej temperatury promieniowania, wilgotności bezwzględnej

WCI – wskaźnik ziły chłodzącej

Lina komfortu cieplnego to temperatura od 18,1 °C do 18,9°C

Pasmo kontroli cieplnego od temperatury 16°C do 22°C

Powyżej temperatury 32°C nie jest możliwe wykonywanie prac wymagających wysiłku fizycznego

Temperatura zbyt niska (poniżej 10°C ) :

• Uczucie sztywności mięśni

• Zmniejszenie natężenia uwagi

• Odmrożenia

• Utrata świadomości

• Zwolnienie krążenia w skrajnym przypadku jego zatrzymania

Temperatura zbyt wysoka (32°C - 35°C ) :

• Wzrost ciepłoty ciała

• Uczucie zmęczenia

• Przyspieszenia akcji serca, tętna a nawet ciśnienia

• Zmniejszenie wydajności

• Utrata elektrolitów

• Wyczerpanie

• Udar cieplny

Zapobieganie przed niekorzystnym oddziaływaniem środowiska termicznego polega na zapewnieniu pracownikowi :

• Odpowiedniej temperatury i wentylacji

• Odpowiedniej odzieży

• Napoi bogatych w sole mineralne

• Zmniejszenie wydatku energetycznego

• Skróconego czasu pracy w środowisku o nieodpowiedniej temperaturze