Rozwój umysłowy dziecka (Piaget)

- rozwój psychiczny porównuje do procesu organicznego wzrostu: polega na dążeniu do równowagi

- rozwój jest postępującym zdobywaniem równowagi, stałym przechodzeniem od słabej do wyższej równowagi

- ostateczna forma równowagi (organcizny proces wzrostu) - > statyczna, mniej trwała, bo po zakończeniu ewolucji wstępującej automatycznie rozpoczyna się ewolucja wsteczna, prowadząca do starości

- wyższe funkcje inteligencji i uczuciowości zmierzają ku równowadze zmiennej; jest tym bardziej stała, im bardziej jest zmienna (koniec procesu umysłowego wzrostu umożliwia duchowy postęp)

- rozwój umysłowy jest konstrukcją ciągłą

2 aspekty procesu równoważenia:

1. Struktury zmienne określają kolejne formy czy stany równowagi

2. Stały mechanizm zapewnia przejście z każdego stanu na poziom następny

Mechanizmy stałe: na każdym poziomie działanie zaklada zawsze zainteresowanie, które je wywołuje, inteligencja dąży do zrozumienia, wyjasnienia

Ale „interesy” zmieniają się w zależności od poziomu umysłowego

Zmienne struktury = formy organizacji czynności umysłowej w jej dwojakim aspekcie – motorycznym i intelektualnym, oraz efektywnym, a także stosownie do jej 2 wymiarów – indywidualnego i społecznego (międzyosobniczego)

6 faz rozwoju:

1. Faza odruchów albo konstruktów dziedzicznych oraz pierwszych tendencji instynktowych (pokarmowych) i pierwszych emocji

2. Faza pierwszych nawyków ruchowych i pierwszych zorganizowanych spostrzeżeń oraz pierwszych zróżnicowanych uczuć

3. Faza ISM, czyli praktycznej (poprzedzającej mowę), elementarnych regulacji afektywnych i pierwszych zewnętrznych fiksacji afektywnych

4. Faza intuicyjnej inteligencji, spontanicznych uczuć międzyosobniczych i społecznych stosunków podporządkowania się dorosłemu (2-7)

5. Faza konkretnych operacji intelektualnych (początki logiki) oraz moralnych i społecznych uczuć wspóldziałania (7 – 11-12)

6. Faza abstrakcyjnych operacji intelektualnych, kształtowania się osobowości oraz efektywnego i intelektualnego wchodzenia w społeczeństwo dorosłych (okres młodzieńczy)

Każda faza – własne, nowe struktury, odróżnia się od poprzednich, stanowi szczególną formę równowagi, a rozwój umysłowu urzeczywistnia się w kierunku coraz dalej posuniętego zrównoważenia

Funkcjonalne mechanizmy: każde działanie (ruch, myśl, uczucie) odpowiada jakiejś potrzebie

Potrzeba jest zawsze przejawem zachwiania równowagi: istnieje, kiedy coś wewnątrz nas czy na zewnątrz ulega modyfikacji i kiedy chodzi o przystosowanie zachowań do tej zmiany (Claparede)

Działanie kończy się z chwilą zaspokojenia potrzeby, gdy zostaje przywrócona równowaga między nowym faktem, który wzbudził potrzebę a naszą organizacją umysłową w tej postaci, w jakiej istniała przed nim.

działanie ludzkie polega na ciągłym mechanizmie przystosowania czy równoważenia.

Ale ten mechanizm nie wyjaśnia treści i struktury potrzeb, bo każda jest związana z organizacją odnośnego poziomu (zainteresowania zależą w każdym momencie od nabytych pojęc i dyspozycji afektywnych)

Każda potrzeba zmierza do tego by

1. Wcielić rzeczy i osoby we własną aktywność podmiotu, asymilować świat zewnętrzny w gotowe struktury

2. Dostosować te ostatnie do przemian, jakim podlegają, przystosować je do przedmiotów zewnętrznych

Całe życie psychiczne zdąża do stopniowego asymilowania środowiska, i realizuje to poprzez struktury

Struktura asymilacji zmienia się, tj. zmieniają się kolejno formy inkorporacji świata w siebie

Adaptacja = równowaga asymilacji i przystosowań

= ogólna forma równowagi psychicznej

Rozwój umysłowy jako coraz doskonalsza adaptacja do rzeczywistości.

Noworodek i niemowlę

- od narodzin do nabycia mowy – niezwykły rozwój umysłu (niedostrzegane, bo nie towarzyszą mu wypowiedzi)

- polega na zdobyciu poprzez spostzreżenia i ruchy całego świata jaki otacza dziecko

- „sensoryczno-motoryczna asymilacja” świata zewn. w 18-24 mc rewolucji kopernikańskiej: punkt wyjściowy – sprowadza wszystko do własnego ciała, punkt końcowy – lokalizuje siebie jako składnik, ciało światu, świat odczuwa jako zewnętrzny wobec siebie

1. Życie umysłowe sprowadza się do ćwiczeń aparatów odruchowych

Odruchy o dpoczątku przejawiają rzeczywistą aktywność (świadectwo istnienia wczesnej asymilacji SM)

Doskonali się odruch ssania

→ pewny rodzaj generalizacji działań – ssie każdy napotkany przedmiot

(asymiluje do ssania część swojego świata, świat jest rzeczywistością do ssania)

1. Zintegrowanie się w nawyki i spostrzeżenia – są nowymi zachowaniami, nabytymi poprzez doświadczenie

5 tydzień – zaczyna się uśmiechać

4,5 mc – chwyta to co widzi

Nowe zespoły ruchowe i percepcyjne: punkt wyjścia – cykl odruchowy (włącza w siebie nowe elementy i poprzez róznicowanie tworzy wraz z nimi większe całości); R okrężna – doprowadza do interesującego rezultatu, i tego wystarczy by odtwarzać nowe ruchy

1. ISM, inteligencja praktyczna – wcześniej niż mowa, niż myślenie wewnętrzne (zakłada stosowanie znaków słownych – zinterioryzowanej mowy)

Manipulowanie, zamiast słów – postrzeżenia i ruchy zorganizowane w schematy działań

Tworzenie aktów inteligencji – dwojakie czynniki:

- poprzednie zachowania mnożą się i różnicują, aż stają się dostatecznie elastyczne, by rejestrować wyniki doświadczenia – zmienia R, by badać skutki zmian i przeprowadzić prawdziwe eksploracje

- schematy działania zbudowane na poziomie poprzedniej fazy a pomnożone przez nowe zachowania wzajemnie samokoordynują się poprzez wzajemną asymilację – jedne wyznaczają cel całemu działaniu, a inne służą jako środki → działanie porównuje się z ideą SM (zrozumienie przedmiotu poprzez jego zastosowanie, „to jest do…”)

Wynik intelekt. rozwoju – przekształcenie wyobrażeń rzeczy

Brak rozróżnienia – wszystko co jest postzregalne, jest ześrodkowane na własnej aktywności (ja w centrum rzeczywistości bo samo sobie nie uświadamia się

Świadomość zaczyna się od nieświadomego egocentryzmu, postęp inteligencji → do budowy świata obiektywnego (własne ciało jako element świata obok innych)

2 lata – rewolucja intelektualna – 4 podstawowe procesy: konstrukcja kategorii przedmiotu, przestrzeni, przyczynowości,czasu – wszystkie jako kategorie praktyczne, odniesione do czystego działania, nie pojęcia myślowe

praktyczny schemat przedmiotu – substancjalna trwałość przypisywana obrazom zmysłowym

Fakt rozpoznawania przedmiotu kiedy jest obecny nie jest równoznaczny z tym, że przedmiot istnieje kiedy znajduje się poza polem widzenia; nie przejawia zachowania poszukującego

ewolucja przestrzeni praktycznej – związana z konstruowaniem przedmiotów. Najpierw tyle przestrzeni ili dziedzin czuciowych (ustna, wzrokowa), każda ześrodkowana na wlaściwych sobie ruchach i aktywności. Pod koniec 2 r. – przestrzeń uniwersalna, zawierająca wszystkie pozostałe, charakteryzująca stosunki między przedmiotami i mieszcząca w sobie calość przedmiotów razem z ciałem dziecka. Konstruowanie przestrzeni – dzięki koordynacji ruchów

przyczynowość – związana w własną aktywnością, ujętą egocentrycznie. Ten związek łączy rezultat empiryczny z dowolnym działaniem, które pociągnął. Magiczna/magiczno-fenomenalistyczna przyczynowość – pierwotny przyczynowy egocentryzm. 2 r. – rozpoznaje stosunki rpzyczynowości między przedmiotami, obiektywizuje przyczyny, identyfikuje je przestrzennie

obiektywizacja szeregów czasowych – równolegle do obiektywizacji przyczynowości.

Ewolucja uczuciowości: każde zachowanie zakłada narzędzia, technikę = ruchy i inteligencja

również zakłada pobudki i wartości związane z celem = uczucia

Afektywność i inteligencja – nierozłączne, stanowią 2 uzupełniające się strony wszelkiego zachowania ludzkiego

I – elementarny napór instynktowny, związany z odżywianiem się; odruchy afektywne (wykazano pokrewieństwo emocji z fizjologicznym układem postaw)

II – elementarne odczucia, percepcyjne afekty, związane z odmianami samej aktywności

„narcyzm” bez Narcyza – pozbawiony właściwej świadomości osobowej (egocentrzym w poziomie uczuciowości)

III poziom uczuciowości – „wybór przedmiotu” – obiektywizacja, uczuć i rzutowanie ich na niewłasne działania

Śiwadomość Ja utwierdza się jako wewnętrzny biegun rzeczywistości + przedmioty są pojmowane przez analogię z tym Ja jako aktywne, ożywione i świadome → uczucia będą doznawane w zależności od obiektywizacji rzeczy i osób → początek uczuciom międzyosobniczym. Wybór obiektu przede wszystkim dotyczy matki, później – ojca i bliskich (w pozyt. oraz negat. znaczeniu) → początek sympatii i antypatii.