ĆWICZENIE 11
FORMY WSPÓŁŻYCIA ORGANIZMÓW Z ELEMENTAMI PARAZYTOLOGII SANITARNEJ.
Zagadnienia szczegółowe:
pojęcia: komensalizm, symbioza, amensalizm, pasożytnictwo, drapieżnictwo, konkurencja, neutralizm; cykl życiowy buławinki czerwonej; cykl życiowy rdzy źdźbłowej; drogi zakażeń pasożytami; cykl życiowy motylicy wątrobowej; cykl życiowy tasiemca; owsiki; włosień kręty; wszoły; obrzeżki; występowanie pasożytów w wodach powierzchniowych
Literatura zalecana:
Grabińska-Łoniewska A, Siński E. Mikroorganizmy chorobotwórcze i potencjalnie chorobotwórcze w ekosystemach wodnych i sieciach wodociągowych. Wydawnictwo Seidel-Przywecki Warszawa 2010, Strony: 103-135
Deryło A. Parazytologia i akaroentomologia medyczna. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2002
Zadanie 1. Mikroskopowa obserwacja symbiozy bakterii brodawkowych z roślinami
motylkowymi
- korzenie roślin motylkowych dokładnie opłukać z gleby i osuszyć ligniną z nadmiaru wody
- obciąć skrawek brodawki i wykonać preparat przyżyciowy
UWAGA: po umieszczeniu materiału biologicznego na szkiełku podstawowym należy go
dokładnie rozgnieść igłą preparacyjną i podbarwić błękitem metylowym
- przeprowadzić obserwację bakterii brodawkowych znajdujących się w cytoplazmie komórek
roślin motylkowych
Zadanie 2. Badanie antybiozy Bacillus subtilis i Arthrobacter sp.
- na podłożu z agarem ziemniaczanym posiać dywanowo/powierzchniowo bakterie
Arthrobacter (tzn. pobrać sterylną końcówką pipety automatycznej 0,1 cm3 zawiesiny bakteryjnej i umieścić na powierzchni podłoża, następnie sterylną głaszczką, ostrożnie
i dokładnie rozprowadzić zawiesinę po powierzchni agaru)
- na środku płytki ułożyć sterylny krążek bibułowy i sterylnie (np. przy pomocy pipety)
nanieść kroplę zawiesiny 72 godzinnej hodowli bakterii Bacillus subtilis
UWAGA: rozwiązanie alternatywne
Posiać dywanowo/powierzchniowo na agarze odżywczym bakterie Bacillus subtilis
i inkubować 72h w temperaturze pokojowej. Po inkubacji wyciąć w agarze sterylną probówka krążek i ostrożnie przenieść go na podłoże z agarem ziemniaczanym, na którym posiano bakterie Arthrobacter
- płytki inkubować 7 dni w temperaturze pokojowej
- po inkubacji odczytać wyniki: Arthrobacter rośnie w postaci pomarańczowej murawy,
Bacillus subtilis w postaci szarego nalotu
- wyjaśnić przyczynę wystąpienia strefy zahamowania wzrostu Arthrobacter wokół krążka
z Bacillus subtilis
Zadanie 3. Obserwacja mikroskopowa pasożytów roślinnych - rdza źdźbłowa Puccinia
graminis (preparaty utrwalone)
- przeprowadzić obserwację mikroskopową
- wykonać schematyczny rysunek rdzy źdźbłowej
- opisać przystosowanie w budowie do pasożytniczego trybu życia
Zadanie 4. Obserwacja makroskopowa pasożytów roślinnych - jemioła
- przeprowadzić obserwację makroskopową
- wykonać schematyczny rysunek
- opisać przystosowanie w budowie do pasożytniczego trybu życia organizmu, ze
szczególnym uwzględnieniem systemu korzeniowego
Zadanie 5. Obserwacja mikroskopowa pasożytów zwierzęcych (preparaty utrwalone)
a). Entameba dyzynteria
- przeprowadzić obserwację mikroskopową
- wykonać schematyczny rysunek
- opisać przystosowanie w budowie do pasożytniczego trybu życia
b). motylica wątrobowa Fasciola hepatica
- przeprowadzić obserwację mikroskopową
- wykonać schematyczny rysunek motylicy wątrobowej
- opisać przystosowanie w budowie do pasożytniczego trybu życia, ze szczególnym
uwzględnieniem układu pokarmowego pasożyta
c)*. glista psia Toxocara canis
- przeprowadzić obserwację mikroskopową
- wykonać schematyczny rysunek
- opisać przystosowanie w budowie do pasożytniczego trybu życia
d)*. glista kocia Toxocara cati
- przeprowadzić obserwację mikroskopową
- wykonać schematyczny rysunek
- opisać przystosowanie w budowie do pasożytniczego trybu życia
e)*. owsik Entorobius vermicularis
- przeprowadzić obserwację mikroskopową
- wykonać schematyczny rysunek owsika
- opisać przystosowanie w budowie do pasożytniczego trybu życia, ze szczególnym uwzględnieniem braku narządów zmysłów
f)*. larwy włośnia krętego Trichinella spirali
- przeprowadzić obserwację mikroskopową
- wykonać schematyczny rysunek larwy włośnia krętego
- opisać przystosowanie w budowie do pasożytniczego trybu życia
g)*. wszoł
- przeprowadzić obserwację mikroskopową
- wykonać schematyczny rysunek larwy włośnia krętego
- opisać liczbę odnóży krocznych i segmentów odwłoka - cechy istotne dla systematyki
stawonogów
Zadanie 6*. Obserwacja makro- i mikroskopowa pasożyta - tasiemiec
a). obserwacja makroskopowa przedstawiciela gromady tasiemca - preparat mokry
- przeprowadzić obserwację makroskopową
- wykonać schematyczny rysunek tasiemca
- opisać przystosowanie w budowie do pasożytniczego trybu życia, ze szczególnym
uwzględnieniem jego barwy, braku narządów zmysłów i dużej liczby strobili (członów)
b). obserwacja mikroskopowa
- przeprowadzić obserwację mikroskopową główki i strobili
- wykonać schematyczne rysunki obserwowanych części ciała pasożyta
- opisać przystosowanie w budowie do pasożytniczego trybu życia
- wyjaśnić funkcję występowania ssawek i ew. haczyków
- oszacować (procentowo) jaką część wnętrza strobili zajmuje macica wypełniona jajami, na tej podstawie napisać uzasadnienie biologiczne
Zadanie 7. Makroskopowa obserwacja pasożyta - glisty Ascaris.
Mikroskopowa obserwacja jaj glisty
a). obserwacja makroskopowa glisty końskiej Ascaris - preparat mokry
- przeprowadzić obserwację makroskopową
- wykonać schematyczny rysunek glist (samca i samicy - dymorfizm płciowy)
- opisać przystosowanie w budowie do pasożytniczego trybu życia, ze szczególnym
uwzględnieniem jej barwy (brak barwników) i braku narządów zmysłów
b). obserwacja mikroskopowa jaj glisty - preparat utrwalony
- przeprowadzić obserwację mikroskopową
- wykonać schematyczny rysunek
- opisać funkcje otoczki (grubość)
Zadanie 8*. Makroskopowa obserwacja pasożyta - obrzeżek Argas refleksu
- przeprowadzić obserwację żywych i konserwowanych organizmów pod binokularem
- wykonać schematyczny rysunek
- opisać budowę zwracając uwagę na grzbietobrzuszne spłaszczenie ciała i liczbę odnóży
krocznych świadczącą o przynależności do pajęczaków (4 pary)
* zadania fakultatywne