Polityka zagraniczna : działania

Stosunki międzynarodowe: oddziaływania

Stosunki międzynarodowe- sprzężone ze sobą systemy działań co najmniej dwóch uczestników.

Cechy polityki zagranicznej:

• intencjonalna

• sensowna

• jednostronna

• asymetryczna

• skierowana zewnątrz

• sekwencyjna

Polityka zagraniczna - to proces formułowania i realizacji celów zewnątrzpaństwowych, odzwierciedlających interesy narodu i jego części składowych.

• polityka zagraniczną jest polityką wewnętrzną

• jest specyficzna: sukces uzależniony od środowiska międzynarodowego

• odzwierciedla interesy narodowe, a także wewnątrzpaństwowych grup społecznych

• polityka zagraniczna to proces formułowania celów, metod i środków

• polityka zagraniczna to proces realizacji celów przede wysztkim za pomocą środków dyplomatycznych

Cele:

1. strategiczne - wynikają z racji stanu

2. taktyczne - ustalane w zależności od tego jak na politykę zagranicznąą reaguje środowisko międzynarodowe

Środki realizacji polityki:

1. dyplomatyczne

2. ekonomiczne

3. ideologiczne

4. militarne

Metody działania - sposoby posługiwania się środkami.

Dyplomacja - to oficjalna działalność państwa, które działa na zewnątrz przez stałe i czasowe organy, w celu realizacji polityki zagranicznej, w drodze rokowań i zawierania umów międzynarodowych.

• polityka zagraniczna - strategia

• dyplomacja - taktyka

Polityka zagraniczna:

1. pasywna - źródłem takiej polityki są naciski zewnętrzne

2. aktywna - źródłem takiej polityki są interesy tego państwa

Wyznacznik - system wznajemnie warunkujących się przesłanek, powodujących określony skutek i wystarczających by ten skutek wystąpił

Wyznaczniki polityki zagranicznej:

1. wyznaczniki materialno-społeczne - obejmują społeczną strukturę państw, potencjał gospodarczy i naukowo-techniczny oraz siłę militarną.

2. aksjologiczne - system akceptowanych przez grupę rządzącą wartości politycznych, ideologie, charakter narodowej kultury i tradycji, historyczne doświadczenia, funkcjonowanie opinii publicznej, religia

3. demograficzne - liczba ludności państwa, tempo przyrostu naturalnego, gęstość zaludnienia, struktura narodowa i etniczna, struktura według wieku

4. geopolityczne - określają terytorialną podstawę państwa w relacji strategicznej do innych państw.

5. subiektywne - charakter wewnętrzny i świadomościowy: percepcja rzeczywistości międzynarodowej. Podejmowane decyzje są wynikiem stanu wyobrażeń.

6. strukturalne - mają charakter zewnętrzny i określają formalną strukturę stosunków międzynarodowych w danym czasie, specyfikę więzi wewnątrzsystemowych i wyrażają się w zasadach stosunków między uczestnikami.

7. funkcjonalne - obejmują funkcjonowanie struktur międzynarodowych i dotyczą aktualnego ich stanu.

8. podmiotowo-strukturalne - odnoszą się do zobowiązań państwa, wynikających z jego przynależności do istniejących systemów międzynarodowych.

9. podmiotowo-funkcjonalne - interakcje zachodzące między danym państwem a funkcjonalnie rozumianą strukturą tych stosunków. Obejmują sferę reakcji państwa na aktualny i przewidywany wpływ środowiska międzynarodowego.

10. wyznaczniki potencjału politycznego - obejmują polityczny, moralny, gospodarczy i militarny autorytet państwa, oceniany przez innych aktorów.

Penetracja polityczna

Państwo poddane wpływowi może podporządkować się woli innego lub stawiać czynny opór stosując przeciwsankcje. W skrajnej sytuacji:

• państwo B staje się “spenetrowanym” systemem politycznym (sterowanym od wewnątrz przez przedstawicieli systemu penetrującego)

• obecnie zjawisko penetracji narasta w ramach ugrupowań integracyjnych

W stosunkach międzynarodowych skutki penetracji bywają następujące:

1. zmieniają się granice adaptacyjności systemu spenetrowanego

2. bodziec rozpoczynający procesy adaptacyjne zaczyna mieć charakter wewnętrzny: polityka wewnętrzna systemu spenetrowanego staje się polityką zagraniczną, natomiast polityka zagraniczna penetratora nabiera cech polityki wewnętrznej realizowanej wewnątrz obcego państwa

Wpływ:

1. międzypaństwowy - państwo A wpływa na państwo B

2. międzynarodowy - wpływ środowiska społecznego państwa A na środ. społ. państwa B

3. transnarodowy - wpływ państwa A na środowisko społeczne państwa B

Interes - wartością kreacyjną:

• cele polityki zagranicznej państwa to funkcja potrzeb, aspiracji i interesów państwa

• cele polityki międzynarodowej to funkcja aspiracji i oczekiwań społeczności międzynarodowej oraz jej zdolności do harmonizowania lub minimalizacji sprzeczności między nimi.

Cechy interesu jako kategorii:

1. to zespół wartości i potrzeb niezbędnych do istnienia w systemie SM.

2. to kategoria motywacyjna działania państwa

3. to potrzeby i wynikające z nich interesy

4. to kategoria wysoce zindywidualizowana, zmienna w czasie i przestrzeni, zależna od fazy rozwojowej państwa, jego pozycji w świecie

Typologia interesów:

1. Morgenthau: interesy narodowe zmienne i trwałe (podstawowe).

2. Wolfers: interesy egoistyczne, altruistyczne, samozachowawcze.

3. Kukułka: interesy egzystencjalne, koegzystencjalne, funkcjonalne

Definicje racji stanu:

• Machiavelli - pierwszeństwo interesów państwa nad innymi normami

• trwały i nadrzędny interes społeczeństwa i narodu, który tworzy dane państwo i bez którego byłoby niemożliwe osiągnięcie innych celów

• Pietraś - historycznie niezmienny system podstawowych zewnętrznych i wewnętrznych interesów państwa, realizowanych w sposób bezkompromisowy

• wartości i potrzeby najważniejsze dla państwa.

Racja stanu może być traktowana jako imperatyw istnienia państwa oraz konieczność zachowywania i utrwalania zdolności do prowadzenia suwerennej polityki wewnętrznej i zagranicznej.

---