PSM Wykład 6 stycznia 2009

SOJUSZE

Trzy definicje sojuszu:

1. Breiden:

1. Związek państw powstałych w celu zwiększenia siły.

2. Walt:

1. Formalne lub nieformalne porozumienie dwóch lub wielu państw dotyczące współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa.

3. Szejder

1. Formalny związek państw zakładający wspólne użycie siły militarnej w celu zwiększenia ich bezpieczeństwa lub potencjału przeciwko innym państwom.

Cechy wszystkich sojuszy:

1. istotą sojuszu sumowanie zasobów członków

2. podstawą funkcjonowania sojuszu jest wspólny interes

3. skierowanie ku przyszłości

• sojusz powstaje, bo coś ma się stać, a nie bo już się stało lub już się dzieje

• do 1871 sojusze zawierane były po wybuchu wojny

• po raz pierwszy jednak podczas wojny francusko-pruskiej w ciągu kilku dni dokonano pełnej mobilizacji (dzięki transportowi kolejowemu

• sojusz antycypuje pewne wydarzenia

Cechy większości sojuszy:

1. skierowane przeciw komuś

2. założenie współpracy militarnej

1. najczęściej w postaci koordynacji

2. w wypadku sojuszy defensywnych - kooperacja (kolaboracja)

3. przykładowo: sojusz egipsko-syryjski podczas wojny Yom Kippur

3. służą utrzymaniu status quo

4. większość z nich ma charakter defensywny

Inne kategorie nie będące sojuszami:

1. Układ - oczekiwanie liderów dotyczące wsparcia lub zignorowania ich działania na arenie międzynarodowej

2. Koalicja - związek z założenia o krótkotrwałym charakterze stawiający przed sobą tylko jeden cel (np. koalicja antyhitlerowska)

3. Ententa - niezobowiązująca deklaracja poparcia, nie ma znaczenia czy przybiera charakter formalny czy nie. Np. Rozważam, możliwe jest

Powstawanie sojuszy:

• przyczyny wewnątrzpaństwowe

• niewystarczające zasoby, aby sprostać zagrożeniom zza granicy

• wysokie koszty mobilizacji potencjału w długim okresie czasu

1. Można zmobilizować 2% potencjału, jeżeli zmobilizuje się więcej armia zaczyna zżerać gospodarkę - zasoby pochłaniane przez armię przewyższają wówczas PKB. W krótkim okresie można zmobilizować 10% potencjału.

3. koszty polityczne związane z utrzymywaniem zbyt wysokiego potencjału militarnego

4. struktury ekonomiczne, polityczne i społecznie uniemożliwiają dostęp do zasobów - charakterystyczne dla państw afrykańskich: np. Somalia

5. konieczność walki z opozycją wewnętrzną, np. Francja w Algierii i Indochinach - nie mogła całkowicie sprzeciwić się ZSRR

• przyczyny zewnątrzpaństwowe (ponad 90% sojuszy)

Dwa mechanizmy powstawania sojuszy z przyczyn zewnątrzpaństwowych:

1. Przyłączanie (8% sojuszy)

1. defensywne - przekazanie części zasobów i zrezygnowanie z agresji, ma miejsce wówczas nierówna wymiana,

np. Czechy wobec hitlerowskich Niemiec

2. ofensywne - strona silniejsza zgadza się na zawarcie sojuszu ze względu na to, że dzieli odpowiedzialnością

np. Finlandia i ZSRR vs Niemcy, Polska i USA vs Irak

2. Równoważenie zagrożenia (92% sojuszy)

[do 1987 równoważenie siły - ale teoria ta nie tłumaczyła powstawania sojuszu antyirackiego w 1991]

O zawarciu sojuszu przesądza analiza potencjalnego przeciwnika. Pod uwagę bierze się takie czynniki jak:

• potencjał ogólny

• potencjał ofensywny (zdolność do dokonania agresji militarnej)

• bliskość geograficzna

• wymiar matematyczny

• wymiar rzeczywisty: trudność przemieszczania jednostek wojskowych

• intencje liderów

Opracowane są teorie powstawania i rozpadu sojuszy, brak natomiast teorii funkcjonowania sojuszu ze względu na wiele możliwości ich funkcjonowania.

Sojuszniczy dylemat bezpieczeństwa: porzucenie i uwikłanie:

• Tylko część interesów będących podstawą funkcjonowania sojuszu jest interesem aktora. Państwa muszą się zastanowić czy podejmowane przez nich działania służą wspólnym interesom czy interesom sojusznika.

• Uwikłanie (entrapment) - realizacja interesów sojusznika, które nie są podzielane przez aktora.

• Unikając uwikłania ryzykuje się porzucenie.

Zdolność balansowanie między porzuceniem charakteryzuje mądre funkcjonowanie sojuszu.

Trzy czynniki zdolności do balansowania:

1. własna siła balansującego

2. stopień konfliktów z wrogiem

3. liczba interesów podzielanych z sojusznikiem

---