Układ hormonalny
Układ dokrewny wraz z układem neurologicznym zapewniają ustrojowi homeostazę. Wydzielanie dokrewne odbywa się niezależnie od naszej woli. Gruczołami dokrewnymi nazywamy takie narządy gruczołowe, które oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi. Substancje wydzielane przez te gruczoły nazywamy hormonami.
Funkcje hormonów
-umożliwiają i zapewniają rozwój fizyczny, płciowy i umysłowy
-regulują i koordynują czynności różnych narządów przyczyniając się do utrzymania stałości składu wewnętrznego organizmu
-spełniają rolę chemicznych przekaźników informacji.
Hormony są zatem substancjami chemicznymi regulującymi czynności narządów wewnętrznych przez pobudzanie lub hamowanie procesów biochemicznych zachodzących w tkankach.
Hormony są czynne w bardzo małych stężeniach i nie zużywają się w czasie swego działania. Bodźce hormonalne działają wolno, ale dłużej niż nerwowe.
Hormony mogą być białkami, ewentualnie sterydami albo pochodnymi aminokwasów, które są wytwarzane w gruczołach dokrewnych i uwalniane do krwi, a wraz z krwią żylną docierają do narządów docelowych. Ich działanie zatem ujawnia się w zupełnie innym narządzie niż wytwarzanie.
Wyróżniamy jednak także hormony tzw. tkankowe, działające w miejscu wytwarzania- to prostaglandyny. Są także hormony uwalniane czasowo np. w ciąży łożysko produkuje laktogen łożyskowy.
Wspólną cechą gruczołów dokrewnych jest fakt iż nie posiadają przewodów wyprowadzających. Działanie hormonów na narządy następuje pod wpływem swoistych receptorów, które są zlokalizowane na narządach docelowych.
Badaniem właściwości i działaniem hormonów zajmuje się endokrynologia.
Przysadka
Nieparzysty gruczoł, waga ok. 0,5 g., kształt owalny, średnica ok. 1 cm . Położony u podstawy mózgu. Wyróżniamy płat przedni- typowy gruczoł składający się z komórek wydzielających hormony białkowe, oraz płat tylny- jest przedłużeniem podwzgórza, ciągnie się za przednim płatem przysadki.
Przysadka nazywana królową gruczołów dokrewnych pozostaje pod wpływem podwzgórza, które jest łącznikiem układu nerwowego z dokrewnym. Wydzielanie hormonów przedniego płata przysadki jest kontrolowane przez podwzgórze. Podwzgórze jest centralną stacją odbiorczą wszelkiego rodzaju bodźców czuciowych. Na poziomie podwzgórza następuje integracja wszystkich informacji napływających z receptorów i w zależności od aktualnych potrzeb odbywa się tu wydzielanie odpowiednich substancji nazywanych czynnikami lub hormonami uwalniającymi podwzgórze.
Nadmiar hormonów wzrostu (STH) prowadzi do gigantyzmu we wczesnym dzieciństwie, natomiast u osób dorosłych prowadzi do akromegalii.
Podawanie (FSH) powoduje dojrzewanie większej niż normalnie liczby pęcherzyków zwiększając prawdopodobieństwo zajścia w ciążę.
Tarczyca
Narząd nie parzysty. Położony w przedniej okolicy szyi, przed tchawicą i krtanią, jej powiększenie jest dostrzegane z zewnątrz. Waga ok. 30-60 g. Utworzona z 2 płatów bocznych oraz części środkowej zw. węziną, czasami dochodzi do niej ku górze płat piramidowy. Tarczyca jest narządem zrazikowym, miąższ tworzą pęcherzyki gruczołowe.
Gruczoły przytarczyczne
Leżą na tylnej powierzchni tarczycy w formie 2 par, często są ukryte w jej utkaniu. Kształt okrągły lub owalny nieco spłaszczone, dł. 6-8 mm, szer. 2-4 mm .
Grasica
Położona w klatce piersiowej, za mostkiem. U dzieci waży 10-18g., u młodocianych 25-30 g., u osób dorosłych jest w stanie zaniku. Budowa zrazikowa. Każdy zrazik zbudowany jest z kory i rdzenia. W warstwie korowej znajduje się limfocyt. Komórki grasicy- limfocyty, wędrują do obwodowych tkanek limfatycznych i zasiedlają je. Po tym procesie układ chłonny może funkcjonować nawet po usunięciu grasicy. Grasica jest niezbędna dla rozwoju odporności organizmu. Hormon grasicy nie został dotąd odkryty. Jedyną znaną czynnością jest wytwarzanie limfocytów.
Gruczoły nadnerczowe (nadnercze)
To 2 niewielkie twory położone na górnych biegunach nerek. Otoczone torebką łącznotkankową, oddzielają je od nerek. Prawe ma kształt trójkątny, lewe półksiężycowaty. Są obficie ukrwione.
Szyszynka
To część międzymózgowia, ma kształt spłaszczonego stożka, wierzchołkiem skierowanego ku tyłowi. wytwarza melatoninę- hamuje aktywność gruczołów płciowych.
+ GOTOWA KSERÓWKA Z NOT.....