Podział ortoz kończyn dolnych.
1. Unieruchamiające.
Wskazania:
- zmiany zapalne; ropne lub gruźlicze
- długo niegojące się złamania
- stawy rzekome
- stawy cepowe
- złamania pochodzenia nowotworowego
- w porażeniach i rozległych niedowładach jako zaopatrzenie stabilizujące
Zasada biomechaniczna:
- jest to szynowanie jedno- lub dwustronne z dociskiem za pomocą pasków mocujących
- szynowanie okrężne ujmujące cały obwód kończyny (ujmuje się dwa sąsiednie stawy chorej kości lub dwa sąsiednie człony chorego stawu).
- dla stawu biodrowego , kości udowej i kolana stosuje się częściowe ujęcie tułowia.
Rozwiązania konstrukcyjne:
- Sztywne łuski
- tutory
- aparaty szynowo-opaskowe
Powyższe r.k. Sięgają do wysokości pachwiny lub kolana, a czasami ujmują obręcz kończyny dolnej.
2. Stabilizujące.
Wskazania:
Porażenia i niedowłady
Przeciwwskazania:
Nie można stosować w przypadkach przykurczów w stawach, które uniemożliwiają ich wyprostowanie.
Założenia biomechaniczne:
- układy jednoszynowe, dwuszynowe z dokładnym pionowaniem
- łuski
- szyny
- stelaże
Trzy powyższe z.b. Ograniczają zakres i kierunek ruchów w kontrolowanych stawach, unieruchamiające w wyproście zapewniają stabilność ciała.
Rozwiązania konstrukcyjne:
- jedno- lub dwuszynowe z przegubami samostabilnymi, albo samoblokującymi się lub biernie blokowanymi.
- bezprzegubowe układy łuskowe lub druciane (teleskopowe).
- pneumatyczne ortozy
3. Odciążające.
Wskazania:
- tj. W ortozach unieruchamiających
- jałowe martwice kostne
- po operacjach kostno-stawowych
Założenia biomechaniczne:
Znoszenie pionowych obciążeń kończyn w fazie podporu przez przeniesienie sił na inne struktury ciała powyżej odbarczanego segmentu z podstawą położoną poniżej stopy. Wykluczona jest możliwość kontaktu stopy z podłożem, a miejscem podparcia jest guz kulszowy lub więzadło własne rzepki. Niekiedy uzupełnia się dodatkowym wyciągiem.
Formy konstrukcyjne:
- układ dwuszynowy z tuleją udową lub podkolanową, który zapoewnia podparcie podrzepkowe lub podkulszowe
- czasem stosuje się sprężynowe lub ciągłowe podciągi przodostopia.
4. Korekcyjne.
Wskazania:
- zniekształcenia z odchyleniami osi poszczególnych segmentów kończyny
- zniekształcenia powstają w wyniku wad wrodzonych lub nabytych
- zapobieganie nawrotom zniekształceń usuniętych leczeniem
Przeciwwskazania:
Nie należy ich stosować w zniekształceniach utrwalonych
Założenia biomechaniczne:
Układ 3 siły przeciwstawnych Andriego
Formy konstrukcyjne:
- ortozy jednoszynowo-opaskowe
- ortozy dwuszynowo-opaskowe
- mogą być z sandałem do korekcji całodobowej albo ze strzemieniem do buta (do stosowania w ciągu dnia)
5. Czynnościowe
Wskazania:
Defekt motoryczny naruszający czynność podporową, lokomocyjną i stabilizację kończyny dolnej.
Założenia biomechaniczne:
- elektryczne stymulatory mięśniowe stosowane w niedowładach i porażeniach, ale przy sprawnych nerwach obwodowych.
- ortozy mechaniczne, czynnościowe wspomagają lub zastępują siłę mięśniową, natomiast działanie efekt symulatorów polega na odtworzeniu stabilizacji poprzez sztuczne wywoływanie skurczów odpowiednich mięśni.
Formy konstrukcyjne:
- mechaniczne ortozy czynnościowe
- aparaty elektroniczne (składają się ze stymulatora dostarczającego impulsy elektryczne z wyłącznika znajdującego się w okolicy pięty i ze źródła zasilania).
6. Specjalne.
Wskazania:
- wrodzone zniekształcenia stawu biodrowego
- wrodzone zniekształcenia kolan i stóp
Wrodzony niedorozwój zniekształcenia stawu
biodrowego u dzieci.
- nadmierna grubość dna panewki
- sklepienie panewki jest strome
- nadmierne przodopochylenie szyjki kości udowej
- zwiotczenie torebki stawowej.
Leczenie powinno być prowadzone pod kierunkiem doświadczonego specjalisty, gdy rozmiar ortoz musi być dopasowany . Nadmierne zgięcie i odwiedzenie może doprowadzić do jałowej martwicy kości udowej.
Rozpoczyna się w pierwszych dniach życia dziecka; polega na utrzymaniu kończyn dolnych w zgięciu, odwiedzeniu i w wewnętrznym obrocie ud.
* najpierw dodatkowe pieluchy (podwójne pieluchowanie)
* następnie stosuje się typowe przedmioty ortopedyczne
* ważne jest, żeby nie krępować żadnych innych ruchów ciała
* powinna być swoboda ruchów od kolana w dół.
Trzy główne formy tych przedmiotów ortopedycznych:
- Szelki:
miękkie, taśmowe są stabilizowane na tułowiu i utrzymują kończyny dolne w pozycji korekcyjnej np. szelki Grucy lub Pavlika.
~ Szelki Grucy: składają się z taśm zabezpieczonych miękką tkaniną, które krzyżując się ujmują barski z przeciwległymi kolanami dziecka.
- Rozwórki:
miękkie, półsztywne lub sztywne ortozy. Składające się z rodzaju poduszki lub majteczek oraz elementów szynowych.
~ Poduszka Frejki: prostokąt z miękkiego tworzywa, dawniej z filcu, obecnie ze spienionego polietylenu. Poduszka ta utrzymuje nogi w zgięciu i odwiedzeniu oraz ustawia głowy kości udowych centralnie w panewce, nie hamuje ruchów goleni i stóp. Wady:
* zdejmowanie poduszki przy czynnościach higienicznych, co narusza pozycję korekcyjną.
* wraz z rozwojem dziecka trzeba całą wymieniać.
~ Rozwórka Koszli: wyprofilowana metalowa szyna w kształcie dwóch łuków bocznych połączonych środkowym ramieniem. Szyna jest umieszczona w gumowej powłoce, element rozwierający mocuje się za pomocą szelek krzyżowanych na plecach i piersiach dziecka. Ortoza się łatwo modeluje, umożliwia wygodną pielęgnację i pozwala zachować stałą pozycję korekcyjną.
- Ortozy odwodzące:
sztywne konstrukcje z laminatów lub elementów szynowych. Są rzadko stosowane, ale do utrwalenia wyników leczenia stosuje się odwodzące szyny Ortolaniego oraz szyny rozpórkowe z ujęciem stóp Denis-Browne'a albo ortozy odwodzące Greniera.
Zaopatrzenie ortopedyczne w stopie końsko-szpotawej.
Wrodzona u dzieci.
Ustawienie:
Zgięcie podeszwowe stopy, supinacja (odwrócenie) stępu, przywiedzenie przodostopia.
Leczenie:
- w 1-wszych dniach życia ćwiczenia redresyjne.
- w wieku 3-4 tygodni, gdy wykształcił się naskórek, stosuje się opatrunki gipsowe, utrzymują one kończynę w zgięciu grzbietowym, w nawróceniu na stęp i odwiedzenie stopy.
- następnie stosuje się ortozy korekcujne z zewnętrzną szyną spiralną i sandałem (do 12 miesiąca).
- przeciwwskazaniem do opatrunku gipsowego jest maceracja naskórka, odleżyny. Stosuje się szynę korekcyjną Saint-Germain.
Szyna Saint-Germain składa się z:
- metalowej powierzchni obejmujące 3 punkty stopy płaszczyznami oporozymi, najdującymi się:
~ głowa I kości śródstopia
~ głowa V kości śródstopia
~ przyśrodkowy brzeg pięty.
- prostej szyny bocznej stanowiącej dźwignię układu korygującego, jest ona odchylona nieco na zewnątrz, zapewnia pronację stopy.
Elementy te wykonane są z dur-aluminium.
Szynę tę mocuje się za pomocą opaski gipsowej, zaczyna się od umocowania stopy do podeszwy zapomocą obwojów krzyżowych, a później obwojami tymi przechodzi się na goleń.
Ortozy goleniowo-stopowe. Aparaty stabilizujące.
1. Aparat szynowo-opaskowy goleni:
a) z butem
b) z sandałem
2. Aparat goleni z regulowanym podciągiem stopy.
3. Aparat na opadającą stope z uchwytem żabkowym na obcas.
a) z dwoma szynami goleni
b) z jedną szyną goleni boczną
4. Aparat na opadającą stopę z mocowaniem do zapiętka obuwia.
5. Aparat szynowo-opaskowy goleni z szyną strzałkową.
a) do buta
b) do buta z podciągiem sprężynowym
6. Aparat goleni z podciągiem sprężynowym.
7. Aparat spiralny jednoszynowy goleni.
a) szyna spiralna strzałkowa
b) szyna spiralna piszczelowa
8) Aparat tulejkowy goleni
a) do buta
b) z sandałem
Aparaty na kończynę dolną.
1. Aparat jednoszynowy stabilizujący staw kolanowy.
2. Aparat szynowo-opaskowy na całą kończynę dolną.
a) do buta
b) z sandałem
c) bez tulejki
3. Aparat tulejkowy na całą kończynę dolną:
a) do buta
b) z sandałem
4. Aparat stabilizujący staw kolanowy.
5. Tutor z ruchomym przegubem.
6. Elastyczny tutor kolanowy.
Projekt realizacji prac związanych z wykonaniem
aparatu Thomasa.
Zadanie egzaminacyjne:
Do zakładu ortopedycznego zgłosił się pacjent ze zleceniem na wykonanie aparatu odciążającego na kończynę dolną.
Opracuj projekt realizacji prac obejmujących wykonanie zaopatrzenia ortopedycznego zgodnie ze zleceniem lekarskim i zamówieniem.
Projekt realizacji prac powinien zawierać:
1. Tytuł pracy egzaminacyjnej;
2. Założenia do projektu realizacji prac obejmujące niezbędne informacje zawarte w treści zadania oraz załączonej dokumentacji.
3. Opis pomiarów niezbędnych do wykonania aparatu zamieszczony w karcie pracy egzaminacyjnej.
4. Opis metody i techniki wykonania aparatu odciążającego.
5. Wykaz materiałów i surowców niezbędnych do wykonania aparatu odciążającego.
6. Wykaz maszyn i urządzeń potrzebnych do wykonania aparatu odciążającego.
Do opracowania projektu realizacji prac wykorzystaj:
Zlecenie lekarskie - załącznik nr. 1
Zamówienie - załącznik nr. 2
Kartę miar - druk 1 (zamieszczony w karcie pracy egzaminacyjnej)
Ortozy biodrowo-udowe.
Ortozy biodrowo-udowe stosuje się w celu unieruchomienia st. biodrowego i stosuje się w przypadkach:
- zapalenia w obrębie stawu;
- bolesnych zmian zniekształcających st. Biodrowy;
- złamań przezkrętarzowych;
- po operacjach wszczepienia enodrotez oraz w st. rzekomych.
Ortozy te obejmują ściśle udo (bez stawu kolanowego), obręcz kończyny dolnej i klatkę piersiową do wysokości wyrostka mieczykowatego.
Formy ortoz biodrowo-udowych:
Zamknięte: są to ortozy skorupowe, wykonane z tworzywa sztucznego, albo mieszane, czyli to ortozy wykonane ze skóry ortopedycznej (wzmocnione opaskami metalowymi) i od przodu posiadają podłużne sznurowanie albo zapięcie na paski. W tych ortozach jest ujęcie uda i bardzo ściśle ujęta jest okolica nadkolanowa łącznie z kłykciami ości udowej.
Szynowo-opaskowe:
Posiada kosz biodrowy (jest to kosz wysoki) oraz konstrukcję udową. Kosz składa się z dwóch syntetycznych części, są one utworzone z metalowych taśm (taśma piersiowa, nadgrzebieniowa i nadkrętarzona). Taśmy te połączone są szynami. Szyny przednie łączą taśmę z miękkim sznurowadłem. Taśmy połączone są również szynami tylnymi.
Udo natomiast objęte jest konstrukcją szynowo-opaskową. Szyny te są zakończone pelotami. Szyny połączone są na sztywno z dwoma metalowymi opaskami, z przodu są zapinane na skórzane paski. Szyna boczna jest zdecydowanie dłuższa od szyny przyśrodkowej i łączy się sztywno z taśmą nadkrętarzową i z taśmą nadgrzebieniową.
Szyna przyśrodkowa jest krótsza i kończy się w pachwinie na górnej opasce udowej. Oprócz tego jest szyna tylna, tzw. pośladkowa, która łączy opaskę górną z odpowiednią szyną przykręgową. Metalowe szyny, taśmy i opaski obszywa się z zewnątrz skórą naturalną albo sztuczną, a od strony ciała filcem albo pianką poliuretanową.
Elastyczne:
Są wykonane z tkaniny, która jest usztywniona stalkami. Mocna tkanina elastyczna, wzmocniona stalkami. Zapięcie na szerokie taśmy velcro (rzep). Stalki są umieszczone w zaszewkach. Mały stopień unieruchomienia stawu biodrowego.
Ortozy stopy.
Przeciwskazania: Nie stosuje się przy zaawansowanych zmianach strukturalnych. Typu ortoz:
Stopa opadająca - stabilizacja.
a) podciąg piętowy: składa się z łuku szynującego w formie wkładki do buta z silnie zgiętą, krótką szyną tylną i paska. Pasek dociska piętę do elementów szynujących. Szynę tylkną można wydłużyć i w ten sposób zwiększa się efektywność zaopatrzenia.
b) łuska skokowo-stopowa z taśmami elastycznymi, które zakłada się krzyżowo i one stabilizują opadającą stopę.
Łuskę tylną można wydłużyć do połowy goleni.
Stopa piętowa - korekcja bierna.
Ortozy do korygowania piętowego ustawienia stopy: najczęściej stosuje się luźną łuskę przednią, która jest ustalona do góry opaskową taśmy velcro, a u dołu nałożonym butem. Może być ortoza druciana, która jest utrzymana opaską z dzianiny.
Koślawy paluch - korekcja bierna.
Aparaty korygujące koślawość palucha: są to aparaty, które stosuje się w nocy. Aparaty te moją prostą formę układu dźwigniowego.
ORTOZA THOMSENA.
Jest to podwójna szyna grzbietowo-podeszwowa z wygiętą płaszczyzną oporową ujmującą paluch od zewnątrz, szyna sięga do śródstopia. Punkt obrotu znajduje się na skórzanej kapie umieszczonej nad głową I kości śródstopia, przy czym napięcie paska łączącego kości śródstopia określa efektywność korekty,
ORTOZA GIULIANIEGO.
Składa się ona z szyny, szyna posiada uchwyty widlaste do połączenia z kapą na guzowatość I kości śródstopia stanowiącą oś obrotu i korygującą obejmą na paluch oraz z ósemkowych paskiem mocyjącym koniec szyny do okolicy kostki.
ORTOZA SCHEDEGO.
To ortoza korekcyjna z dźwignią prowadzącą paluch odciąganą paskiem umieszczonym na specjalnym wysięgniku.
SZYNA GRZBIETOWA BYTOMSKA.
Z tworzywa termoplastycznego pozwala na stosowanie nawet w miękkim obuwiu domowym. Działanie podobne jak u Thomsena.
Koślawość kolan u dzieci.
Koślawość kolan u dzieci:
Powodem jest krzywica albo jest to wada wrodzona. Koślawość ulega utrwaleniu w okresie kończącego się wzrostu i później wymaga już leczenia operacyjnego. Dlatego leczenie należy prowadzić wcześniej w wieku 3-10lat. Przy niewielkich zmianach stosuje się wkładki ortopedyczne. W stanach zaawansowanych potrzebna jest korekcja nocna. Służą do tego ortozy korekcyjne, które wywierają mechaniczny nacisk.
I Szyna:
Jest to ortoza. Konstrukcja: wydłużana szyna boczna z metalowymi podeszwami. Podeszwy są nieruchome, podeszwa obejmuje stopę i jest mocowana paskiem. Nad krętarzem większym znajduje się szeroka pelota utrzymywana za pomocą miękkiego pasa biodrowego. W ortozie znajdują się wewnętrzne kapy kolanowe, są one odciągane paskami w celu uzyskania efektu korygującego. Czasami szynie daje się łukowate wygięcie, aby zwiększyć działanie korekcyjne aparatu.
II Pneumatyczna ortoza korygująca koślawość kolana, wykonana z tworzyw sztucznych.
Konstrukcja: rozsuwalna szyna boczna, która ujmuje stopę i okolice krętarza większego. Szyna umocowana jest 3 paskami taśmy velcro, a od wewnątrz kolana poduszka pneumatyczna, które ciśnienie powietrza stwarza siłę korekcyjną.
Jałowa martwica stawu biodrowego (choroba Perthensa)
Najważniejsze objawy:
- zmniejszona odporność stawu na obciążenia mechaniczne (odchodzi do zgniecenia, do zapadania się stawu, defragmentacji);
- Ograniczenie odwodzenia w stawie, ograniczenie obrotu do wewnątrz, skrócenie względne kończyny.
W przypadku nieleczenia prowadzi to do zmian zniekształcających staw, a nawet do sztywności stawu.
Leczenie:
Trwa 2-3 lata i polega na odciążeniu struktur stawowych nie ograniczając ruchów w stawie. Zasadniczym rodzajem zaopatrzenia ortopedycznego są szyny odciążające typu Thomasa albo jednoszynowe aparaty odwiedzeniowo-koreksyjne z ruchomym strzemieniem do buta.
Można stosować szelkę podwieszającą kończynę dolną, wykonaną z taśm barkowych o regulowanej długości albo hamak do ułożenia goleni.
Chory porusza się o kulach.
Jan Zalewski 02.03.1997r.
Rozpoznanie lekarskie:
Staw rzekomy po złapaniu uda w ½ długości, leczony operacyjnie i zachowawczo
Opis przedmiotu i wymagań wykonania:
- Wykonanie aparatu z szyn stalowych fluidyzowanych bez przegubów, z tulejką uda, z podparciem na guz kulszowy;
- Przygotowanie tulejki uda z żywicy chemoutwardzalnej;
- Wyłożenie półeczki siedzeniowej spienionym polietylenem (campolitem);
- Zapinanie tulajki z przodu na paski skórzane ze sprzączką;
- Paski skórzane okrężnie obejmujące opaski metalowe obszyte irchą zapinane na zaczepy;
- Strzemię na zewnątrz buta, z gumową nakładką;
- Pas biodrowy z szyną nadrzebieniową z przegubem biodrowym.;
- Wyrównanie buta lewego.
Nazwa przedmiotu: Aparat szynowo-opaskowy odciążający całą kończynę dolną typu Thomasa.
I Tytuł:
Projekt realizacji zaopatrzenia ortopedycznego: Aparat szynowo-opaskowy odciążający na całą kończynę dolną typu Thomasa.
II Założenia do projektu (załącznik 1 i 2):
- zaopatrzenie kończyny dolnej prawej (całej)aparatem szynowo-opaskowym typu Thomasa
- aparat szynowo-opaskowy odciążający.
* szyny stalowe fluiduzowane
* tuleja uda z żywicy polietynowej
* podparcia na guz kulszowy
* bez przegubów
* paski zakończone sprzączką
* paski skórzane okrężne
* pas biodrowy z szyną nadgrzebieniową
* opaski metalowe obszyte irchą zapinane na rzepy
* strzemię na zewnątrz buta
* pas
- kończyna złamana w ½ długości uda.
- kończyna leczona operacyjnie i zachowawczo
- do stałego użytkowania
- dysfunkcja stała
- chłopiec: 13 lat