6. Wymień zabiegi i preparaty stosowane w leczeniu próchnicy początkowej.

Caries initialis- Klinicznie manifestuje się jako biala plama- mętne, białe pole łatwe do odróżnienia od sąsiadującego, zdrowego, translucentnego szkliwa, szczególnie wyraźnie widzialna na osuszonej powierzchni.

W przypadku prawidłowej zdolności buforowej śliny, wykorzystując jej wysokie nasycenie jonami wapnia i fosforanów często dochodzi do samoistnej REMINERALIZACJI zmiany.

Warunek: oczyszczenie pow zęba- usuniecie płytki nazębnej, poprawna higiena j. u., modyfikacja diety.

W gabinecie REMINERALIZACJA WSPOMAGANA zw. Fluoru- polega na 4-6x miejscowym stosowaniu preparatów zawierających zw. Fluoru: NaF, SnF2, aminofluorki, pasta Łukomskiego (75% NaF)

ZABIEGI:

• w gabinecie- wykonuje lekarz: JONOFOREZA, WCIERANIE, NAKLADANIE, OKŁADY

• w domu przez pacjenta ( żele, pianki, tabletki fluorkowe; pasty z fluorem, płukanki fluorkowe)

SCHEMAT POSTĘPOWANIA W „LECZENIU”- KONTROLI PROGRESJI PR POCZĄTKOWEJ:

1. mechaniczne/ chemiczne usuwanie płytki ( higiena j. u.)

2. chemiczne (antybakteryjne)modyfikacje płytki

• zw. Kationowe ( chlorheksydyna, chlorek cetylopirydyny, delmopinol, heksetydyna, ekstrakty z sanguinarii)

• jony metali ( Cu2+, Sn2+, Zn2+)

• zw anionowe( SDS- siarczan sodu dodecylu)

• zw. Niejonowe ( triklosan)

• inne zw ( enzymy, ksylitol)

3. stosowanie fluorków

WCIERANIE:

- roztw organiczne i nieorg: 2% NaF (Fluocal płyn), 4-8% fluorek cynawy

- żele org i nieorg: Fluormex gel, Elmex gel

4-5x w tygodniu co 2 tyg.

PĘDZLOWANIE:

- lakiery fluorkowe: Fluor protektor (0,1%F), Fluoridin(6%F), Bifluorid (6%F), Duraphat (5%NaF)

2-3x w roku

(w razie co: żele fluorkowe 5000-12 300 ppm stężenia fluoru, lakiery ponad 20 000ppm)

- aplikacja laków szczelinowych z F (Helioseal F)

!!! JAK KTOS MA COŚ WIECEJ O PREPARATACH POZWALAM SIĘ DOPISAC :p

4. skład diety

5. sklad śliny i jej stymulacja

11. Podaj, czym różni się próchnica występująca w korzeniu zęba od próchnicy rozwijającej się w koronie. (KABA)

cecha	korona	korzeń
umiejscowienie	wiadomo
czas	W każdym wieku	Występowanie wzrasta wraz z wiekiem
podatność		Odsłonięty cement i zebina które są mniej zmineralizowane niż szkliwo - szybciej ulegają szkodliwym wpływom środowiska jamy ustnej
Głębokość (gdy obie tkanki w takim samym środowisku demineralizacyjnym)		Dwa razy głebszy
pH krytyczne	5,2 - 5,7	6 - 6,5
Zawartość jonów fluoru - odporność na próchnicę		Świeżo obnażona powierzchnia korzenia ma mniej fluoru niż szkliwo które przez wiele lat było wsytawione na działanie fluoru
Początek próchnicy	Ziarniniak Streptococcus mutans	Tu głównie pałeczki: Actinomyces viscocus, naeslunii
obraz	Typowe ubytki drążące	Rzadziej głębsze: do 1 mm raczej
wygląd	Ubytek próchnicowy w zależność od stopnia zaawansowania zmian	Aktywne: żółte, miękkie chropowate Nieaktywne: ciemnobrązowe, twarde, gładkie Ważniejsza konsystencja zmiany
leczenie	Kompozyt / amalgamat	glassjonomer
zapobieganie	Fluozycja kontaktow	Fluoryzacja kontaktowa
objawy	Reakcja na bodzce termiczne, chemiczne, mechaniczne - w zależności od rozległości zmian	?

12. Wymień, jakim procesom chorobowym sprzyja obnażenie szyjki zęba i obnażenie korzenia zęba. (KABA)

• pogorszenie estetyki

• wystąpienie nadwrażliwości szyjek

• zwiększenie osadzania się DENTAL PLAQUE na bardziej chropowatej powierzchni cementu

• powstawanie ubytków pochodzenia niepróchnicowego

• powstawanie ubytków Próchnicowych - prowadzi to do pulpopatii

• powstawanie zespołów Endo-perio

• dalsze obniżanie się przyczepu łącznotkankowego:

- paradontopatie

- zanik kości

- rozchwianie zęba

- powstawanie kieszonek patologicznych

- utrata zęba

13. Wymień testy ślinowe; które mogą mieć znaczenie w określaniu ryzyka wystąpienia próchnicy. (MAGDA B)

1. Ilość wydzielanej śliny na jednostkę czasu

2. Zdolności buforowe śliny - zestaw Dentobuff

3. Liczba pałeczek kwasu mlekowego w ślinie - zestaw Dentocult LB

4. Liczba pałeczek kwasu mlekowego - test Hadleya

5. Liczba S. mutant za pomocą zestawu Dentocult SM

6. Test amoniakalny Kiesela

7. Test kwasowy Wacha

8. Zdolność kwasotwórcza bakterii j. ustnej - test Syndera ??

Najpowszechniej używane: Dentocult SM, Dentocult LB i Chair-side-Test

Wynik bakteryjnego testu ślinowego przede wszystkim określa aktualny stan pacjenta. Wysoka liczba Lactobacillus przemawia za dużym spożyciem łatwo fermentujących węglowodanów, a często jest powiązana z obecnością ubytków próchnicowych. Test ten jest przydatny do sprawdzania czy pacjent spełnia nasze zalecenia żywieniowe.

Wysokie wartości Streptococcus mutant można interpretować niezależnie od aktualnego stanu, jako wysokie ryzyko próchnicy. To czy w przyszłości powstanie nowe uszkodzenie próchnicowe czy też nie, zależy od innych czynników, kt negatywnie lub pozytywnie wpływają na powstawanie próchnicy.

Zastosowanie tylko testów ślinowych nie jest dostatecznym argumentem w prognozowaniu procesu próchniczego. Czułość określana w licznych badaniach dzieci i młodzieży rzadko osiągała wyższą wartość niż 50-60%. Bardziej pewne wyniki dają testy przewidujące niskie ryzyko próchnicy, gdyż brak S. mutant w dużej mierze koreluje z brakiem próchnicy.

W codziennej praktyce stomatologicznej bakteryjne testy ślinowe do oceny aktualnego lub przyszłego ryzyka próchnicy są mało przydatne. Bardziej nadają się do motywacji lub remotywacji pacjenta w ramach indywidualnych zabiegów profilaktycznych.

Wyniki, kt otrzymuje się na podstawie testu wydzielania śliny maja szczególne znaczenie, gdy stwierdza się wyraźne zmniejszenie wydzielania >0,7ml/min. Również niemalże prawidłowe wartości nie pozwalają na wyciągnięcie wniosków prognostycznych o ryzyku próchnicy.

Niska zdolność buforowa śl. Przemawia w zasadzie o wysokim ryzyku próchnicy. Jednak i ten wskaźnik nie jest zalecany do celów prognostycznych

14. Wymień funkcje, jakie w jamie ustnej spełnia ślina. (również w aspekcie próchnicy zębów i ubytków niepróchnicowego pochodzenia.) (DRĄŻYK)

Ślina spełnia następujące funkcje: ochronną, obronną, buforową, odżywczą, trawienną, wydalniczą.

Funkcję ochronną ślina spełnia głównie dzięki płynnej konsystencji i zawartości glikoprotein. Wydzielina śluzowa, zwłaszcza drobnych gruczołów rozsianych w całej błonie śluzowej jamy ustnej i na języku, pokrywa cienką, galaretowatą warstwą wszystkie struktury, zarówno miękkie (błona śluzowa, dziąsła), jak i twarde (zęby), chroniąc je przed wysuszeniem oraz zranieniem w czasie żucia. Ponadto ślina zwilża pokarm i umożliwia żucie, a zawartość śluzowa ułatwia uformowanie i przełknięcie kęsa pokarmowego. Dzięki ślinie możliwe jest także mechaniczne oczyszczanie jamy ustnej z resztek pokar­mowych, złuszczonego nabłonka i bakterii poprzez ich połykanie.

Funkcja obronna polega głównie na ograniczeniu kolonizacji bakterii na powierzchni błony śluzowej i zębach. Funkcja ta związana jest z antybakteryj­ną działalnością enzymów: lizozymu, laktoferryny i sialoperoksydazy, oraz zdolnością niektórych glikoprotein, zwanych aglutyninami, do tworzenia agregacji bakterii, co umożliwia ich połykanie i ogranicza infekcje. Niebagate­Iną rolę w spełnianiu funkcji obronnej odgrywają zawarte w ślinie immuno­globuliny (A, M, G), które ograniczają przyczepianie się bakterii do błony śluzowej jamy ustnej, indukują aglutynację oraz hamują działanie enzymów odgrywających istotną rolę w metabolizmie bakterii. Specyficzne mechanizmy obronne wiążą się z obecnością w ślinie przeciwciał oraz leukocytów.

Funkcję buforową spełniają w ślinie dwa układy, które utrzymują równo­wagę kwasowo-zasadową poprzez neutralizację kwasów organicznych zawar­tych w pokarmach oraz produkowanych przez bakterie próchnicotwórcze. Układem o podstawowej roli jest system buforowy - kwas węglo­wy/wodorowęglan, który działa według wzoru:

CO₂ +H₂0 H₂CO₃ HCO₃^- + H⁺

W środowisku kwaśnym wodorowęglan (HCO₃^-) wiąże jony H⁺. Dopóki występują w ślinie jony wodorowęglanowe, pH nie ulega zmianie. Równowaga tego układu jest zachowana dzięki przesunięciu na lewą stronę wzoru, co prowadzi do uwolnienia CO₂ w postaci gazu. Przejście od formy rozpuszczal­nej (HCO₃^-) do gazowej (CO₂) jest istotą tego systemu.

Jony fosoranowe tworzą drugi układ buforowy - kwas fosforowy/fosforan, działający według reakcji:

H₂PO₄^- HPO₄^-2 + H⁺

Nadmiar jonów wodorowych może być wiązany przez amoniak pochodzący z rozkładu mocznika lub z dezaminacji aminokwasów.

Funkcja „odżywcza" dotyczy głównie składników mineralnych śliny, zwłaszcza wapnia, fosforanów i fluoru, które biorą udział w dojrzewaniu szkliwa, hamowaniu demineralizacji oraz umożliwiają remineralizację począt­kowych uszkodzeń. Stwierdzenie faktu, że jony wapnia oraz fosforany występują w ślinie w tej samej postaci co w apatycie, usprawiedliwia określenie, że „ślina jest tym dla zębów, czym krew dla tkanek" (Moss 1994). Utrzymanie równowagi mineralnej pomiędzy hydroksyapatytem a śliną ma

istotne znaczenie dla kondycji szkliwa. Przy pH 5,5 ślina stanowi roztwór nasycony jonów wapniowych i fosforanowych, dzięki czemu jony te wędru­ją do hydroksyapatytów. Przy spadku pH ślina staje się roztworem nienasyco­nym tych jonów, co wywołuje ich wędrówkę w kierunku przeciwnym, z hydroksyapatytów do śliny. Efektem jest demineralizacja szkliwa. Szkliwo tak długo pozostaje w stanie niezmienionym, jak długo te dwa procesy są w równowadze. Podczas zjawiska posteruptywnego dojrzewania szkliwa dochodzi ponadto do uwalniania z hydroksyapatytów jonów zwiększających jego rozpuszczalność w kwasach - są to pierwotne zanieczyszczenia szkliwa, takie jak magnez, sód i węglany. Wiązanie jonów wapnia, fosforu oraz fluoru powoduje tworzenie fluoroapatytów odpornych na kwasy w miejsce pierwo­tnych hydroksyapatytów. Na podobnej zasadzie odbywa się proces reminerali­zacji powierzchownych uszkodzeń szkliwa (próchnica początkowa). Spadek stężenia jonów wapnia i fosforu w warstwie zdemineralizowanej uruchamia procesy powodujące przepływ jonów od nasyconej śliny do miejsca uszkodze­nia. Warunkiem prawidłowego przebiegu tego procesu jest pH śliny nie niższe niż 5,5. Jeżeli pH jest niższe, dochodzi do utraty znacznej ilości składników mineralnych, co powoduje wypadanie z pryzmatów szkliwa cząsteczek hydroksyapatytów i w konsekwencji powstanie ubytku. Towarzysząca temu zjawisku inwazja bakteryjna sprawia, że proces destrukcji szkliwa staje się nieodwracalny.

Funkcję trawienną spełnia obecna w ślinie amylaza. Enzym produkowany jest w śliniankach przyusznych i rozkłada w jamie ustnej nierozpuszczalne wielocukry.

Funkcja wydalnicza polega na usuwaniu przez ślinę substancji organicz­nych, takich jak mocznik, kwas moczowy, substancji nieorganicznych, jonów metali ciężkich (rtęć, ołów, bizmut) oraz niektórych substancji egzogennych (np. leków, alkoholu).

15. Wymień funkcje, jakie w jamie ustnej mogą pełnić białka śliny. (DRĄŻYK)

Immunoglobuliny

Największe znaczenie przypisuje się immunoglobulinom klasy A, M i G. W ślinie najwyższe stężenie osiąga IgA określana jako immunoglobulina A wydzielnicza (ang. secretive IgA). Jest produkowana w komórkach plazmatycznych nabłonka wydzielniczego ślinianek i zdrowego nabłonka błony śluzowej jamy ustnej. IgA wydzielnicza wpływa na fagocytozę paciorkowców przez leukocyty. IgM wydzielana jest częściowo przez ślinian­kę przyuszną, częściowo zaś pochodzi z płynu tkankowego. Natomiast IgG dociera do śliny z kieszonki dziąsłowej i z przestrzeni międzykomórkowych przez błonę śluzową objętą stanem zapalnym. IgA i IgG mają zdolność aglutynacji paciorkowców Streptococcus mutans, ułatwiajac tym samym ich usuwanie z jamy ustnej wraz z połykaną śliną. Wszystkie immunoglobuliny śliny wiążą determinanty antygenowe bakterii jamy ustnej, zwłaszcza te odpowiedzialne za ich adhezję do tkanek. Wpływają zatem na ograniczenie przylegania bakterii do nabłonka policzków i szkliwa zębów.

Glikoproteiny

Glikoproteiny (mucyny) są to białka połączone z cząsteczkami węglowoda­nów. Mają duży wpływ na konsystencję śliny. Im więcej glikoprotein w objętości śliny, tym bardziej jest ona gęsta i lepka. Z glikoprotein na powierzchni zęba wytrąca się tzw. błonka nabyta, stanowiąca pierwszą warstwę płytki nazębnej. Z drugiej strony obecność glikoprotein w ślinie umożliwia uformowanie i połknięcie kęsa pokarmowego oraz chroni tkanki miękkie jamy ustnej przed mechanicznymi podrażnieniami, np. w czasie żucia. Glikoproteiny o dużej masie cząsteczkowej (aglutyniny) mogą wybiórczo aglutynować paciorkowce próchnicotwórcze, tworząc łatwiejsze do prze­łknięcia agregacje.

Inne białka

Odkryte ostatnio w ślinie peptydy o dużej zawartości histydyny wykazały w warunkach laboratoryjnych zdolności bakteriostatyczne i bakteriobójcze

w stosunku do Streptococcus mutans i Candida albicans. Ślina zawiera także prolinę i tyrozynę, które tworząc kompleksy z jonami wapnia i fosforu zapobiegają precypitacji składników mineralnych w zagłębieniach i wokół szyjek zębów.

Enzymy

Lizozym to najbardziej znany enzym śliny, pochodzący z dużych gruczołów ślinowych, płynu dziąsłowego oraz strawionych leukocytów. Jest najsilniej działającym enzymem, uszkadzającym błonę komórkową paciorkowca Strep­tococcus mutans i ziarniaka Neisseria. Efektem tego działania jest liza komórek bakteryjnych.

Laktoferryna to glikoproteina zaliczana do enzymów, mająca zdolność chelatacji (sekwestracji) jonów żelazawych. Działa bakteriostatycznie na bakterie, które wykorzystują żelazo w cyklu metabolicznym. Także wolna od żelaza laktoferryna, tzw. apolaktoferryna może być w środowisku tlenowym bakteriobójcza dla Streptococcus mutans.

Peroksydaza ślinowa (sialoperoksydaza) jest enzymem aktywnym w śro­dowisku bogatym w tlen (w jamie ustnej konieczna jest obecność H2O2).Wskutek jej działania dochodzi do powstania toksycznego podcyjanitu lub kwasu podcyjanowego, który blokuje metabolizm (głównie glikolizę) bakterii, zwłaszcza pałeczek Lactobacillus acidophilus.

Amylaza rozpoczyna proces trawienny w jamie ustnej poprzez rozkład skrobi na cukry - maltotriozę, maltozę i glukozę, co tłumaczy pewną kariogenność skrobi.

16. Co to jest warstwa mazista, jak powstaje, gdzie występuje, jakie pełni funkcje, jak można ją wykryć, jak można ją usunąć. (OLGA)

Warstwa mazista (smear layer) to gromadzące sie na powierzchni zębiny drobne cząstki zanieczyszczeń ( materiał organiczny i nieorganiczny: opiłki zębiny, resztki miazgi, i włókien Tomesa, włókna kolagenowe, drobnoustroje, cząsteczki metali z narzędzi, woda-b. Duzo). Struktura ta jest amorficzna.

Nierozłącznie towarzyszy opracowywaniu kanału i ubytku.

Pokrywa ściany kanału cienką warstwa(1-2mikrom) a w miejscu kanalików wnika w ich światło blokując je na głębokość od kilku do kilkudziesięciu(40) mikronów.

Dwie warstwy:

-powierzchowna-luźno przylegająca do zębiny, łatwa do usunięcia;

-głęboka-zakotwiczona w kanalikach, trudna do usunięcia

Funkcje-istnieją kontrowersje co do nich:

1)zmniejsza przepuszczalność kanalików zębiny-utrudnia przenikanie do ich środka środków dezynfekujących stos. do odkażania kanału; natomiast po jej usunięciu za pomocą EDTA następuje odkładanie się w kanalikach zębiny fosforanów wapnia, będących przeszkodą dla dyfuzji jonów Ca2+ i OH- a przez to ograniczone jest działanie preparatów na bazie CaOH;

2)drobnoustroje wchodzące w skład warstwy mazistej mogą być przyczyną reinfekcji, zakażenia tk. Okw, a produkty ich rozpadu mogą być czynnikiem drażniącym tk. Okw; natomiast jeśli kanał nie był zainfekowany obecność warstwy mazistej może blokować wnikanie bakterii do kanalików zębiny;

3)nie zapewnia szczelności brzeżnej wypełnienia kanału-kurczy sie z czasem po wypełnieniu kanału, po jej usunięciu materiał uzyskuje ścisły kontakt ze ścianą kanału i ma dodatkową retencje w postaci otwartych kanalików zębinowych-usuniecie warstwy mazistej powoduje demineralizacje i poszerzenie światła kanalików

4)Funkcja ochronna dla miazgi-zamyka światło kanalików od strony ubytku-utrudnia dyfuzje substancji toksycznych do miazgi, chroni przed infekcja, zapobiega powstawaniu nadwrażliwości poza biegowej, z drugiej strony uniemożliwia uzyskanie dobrej adhezji kompozytu ze szkliwem i zębiną

Widoczna w mikroskopie skaningowym, technika wykonywania preparatów do mikroskopu świetlnego uniemożliwiała jej zobaczenie.

Usunięcie nie jest łatwe

-0,9% NaCl, H2O2, CHX nieskuteczne

-20% kw. Poliakrylowy-częściowo skuteczny

-podchloryn sodu<ze strzykawki>-skuteczny częściowo-usuwa jedynie część organiczną

-śr. chelatujące (EDTA), kwasy-do usuwania części nieorganicznej

Zatem najskuteczniejsze ze środków płuczących okazały się:

15-17%EDTA+2,5%-5,25% NaOCl

40% kw.cytrynowy+2,5%-5,25% NaOCl

Bardzo pomocne ultradźwięki-skuteczność juz przy stosowaniu 2% NaOCl

Krytyczna do opracowania jest część okołowierzchołkowa kanału-tu najlepszy wynik daje stosowanie laserów

19. Wymień preparaty stosowane w leczeniu nadwrażliwości zębiny. (POL)

1. związki fluoru :

a) fluorek sodu 2% wodny roztw.

b) fluorokrzemian sodu 0,6% wodny roztw.

c) fluorek cyny 10% wodny roztw.

d) aminofluorki ( płyn - Elmex fluid, żel - Elmex gelle, lakier - Elmex Protector )

2. związki wapnia :

a) wodorotlenek wapnia

b) dwuzasadowy fosforan wapnia 5% + CaCl2 10%

c) pasty zawierające hydroksyapatyty wapnia ( Sensitive specjalny skład OralB )

3. szczawiany żelaza, glinu i potasu ( Sensodyne Sealant )

4. chlorek strontu : 1% lakiery, pasta Sensodyne Tooth Paste for Sensitive Teeth

5. chlorek cynku 30-50% + 10-20% żelazocyjanek

6. aldehyd glutarowy ( Gluma Desensitizer )

7. preparaty wieloskładnikowe :

- D/Sense - 1 preparat : chlorek wapnia i chlorek strontu; 2 preparat : fosforan potasu i węglan potasu

- Seal&Protect

- GreenOr - 1 preparat : sole potasu ; 2 preparat : sole wapnia i strontu

8. żywice adhezyjne i nieadhezyjne

- Cervitec

- Dentin Protector

- Prime&Bond

cementy glass-jonomerowe

26. Wymień właściwości i mechanizm działania preparatów na bazie wodorotlenku wapnia oraz podaj możliwości zastosowania tych preparatów. (ELŻI I AGA)

(KARINA) Materiały na bazie wodorotlenku wapnia stosowane w leczeniu biologicznym można podzielić na dwie zasadnicze grupy:

1. Nietwardniejące zwane pastami np. Biopulp,Calcicur,Reogan,Pulpdent,Cacipulpe

2. Twardniejące czyli cementy ,wśród których można wyróżnić:

-cementy klasyczne utwardzane salicylanami zwane wapniowo-alicylanowymi (chemoutwardzalne)

-cementy z dodatkiem żywic lub wypełniaczy tzw. wzmocnione (światłoutwardzalne)

Do cementów klasycznych zaliczamy Life,Dycal,Calcimol

Do cementów z dodatkiem żywic zaliczmy Prisma VLC, Dycal VLC, Cavalite LC, Calcimol LC

Wady i zalety tych preparatów zależne są od przynależności do poszczególnej z grup

Preparaty nietwardniejące

Mają najwyższe pH ok. 12-13 więc mają największą zdolność do alkalizacji środowiska a co za tym idzie do działania przeciwbakteryjnego i odontotropowego. Są najbardziej rozpuszczalne w płynach tkankowych,czemu towarzyszy wydzielanie dużych ilości grup OH. Jednocześnie wykazują najgorsze przyleganie brzeżne do zębiny, ich odporność na siły mechaniczne jest prawie zerowa, a dzięki rozpuszczalności w płynach taknkowych ulegają wchłanianiu drogą kanalików zębinowych. Pasty te stosuje się jako materiały do przykrycia bezpośredniego miazgi oraz przyżyciowej amputacji.

Po bezpośrednim kontakcie materiału nietwardniejącego z miazgą szybko dysocjują one na jony wapniowe oraz wodorotlenowe . Dostające się do tkanki jony OH neutralizują kwaśne pH strefy zpalenia. Wysoka alkalizacja środowiska skutkuje również działaniem przeciwbakteryjnym. Duże stężenie jonów OH niszczy bowiem wszystkie drobnoustroje znajdujące się w obszarze ich działania. Materialy na bazie wodorotlenku wapnia nie są obojętne dla miazgi ale są dobrze tolerowane i posiadają zdolności indukcyjne. Pod wpływem wodorotlenku wapnia w miazdze tworzy się warstwa martwicy skrzepowej która inicjuje gojenie miazgi. Pod warstwą martwicy tworzy się warstwa odczynu zapalnego. Na jej obszarze w pewnej odległości od strefy martwicy tworzy się most zębinowy. Indukujące działanie preparatu powoduje rozplem fibroblastów i przekształcenie kom. mniej zróżnicowanych na bardziej zróżnicowane, które są odpowiedzialne za tworzenie się mostu ębinowego. Odontotropowe działanie grup OH polega na stworzeniu korzystnych warunków dla działania fosfatazy zasadowej- enzymu niezbędnego w procesach tworzenia zębiny reparacyjnej. Rola jonów wapniowych polega na tym ,że działając uszczelniająco na śródbłonki naczyń włosowatych zmniejszają ich przepuszczalność , a więc redukują ilość przechodzącego do przestrzeni pozanaczyniowej przesięku. Ponadto zwiększenie stężenia jonów wapniowych powoduje w miazdze wzrost stężenia izoenzymu fosfatazy zasadowej ,którego aktywność zależna jest od obecności wapnia

Twardniejące cementy klasyczne

W porównaniu z preparatami nietwardniejącymi mniej rozpuszczają się w płynach tkankowych , ale też wydzielają proporcjonalnie mniej jonów OH i Ca więc przypisuje im się mniejsze działanie odontotropowe. Wykazują jednak lepsze przyleganie do zębiny oraz większą odporność na siły mechaniczne. Stosowane są do przykrycia zarówno bezpośredniego jak i pośredniego oraz do zaopatrzenia kikutów miazgi po jej amputacji. W zębach mlecznyh wręcz preferuje się stosowanie cementów twardniejących niż nietwardniejących ponieważ zastosowanie tych drugich o najwyższym pH bardzo często pojawia się patologiczna resorpcja wewnętrzna. Cementy w porównaniu z pastami nietwardniejącymi są mniej alkaliczne, w związku z czym warstwa martwicy powstająca po ich zetknięciu z miazgą jest znacznie cieńsza, a mosty zębinowe tworzą się bezpośrednio pod opatrunkiem

Cementy wzmocnione żywicą

Ze względu na to że w znikomej ilości wydzielają grupy OH ich zdolności odontropowe są kwestionowane wiec uważa się ze nie nadają się one na opatrunki biologiczne.

Zastosowanie preparatów wodorotlenkowo wapniowych:

-jako materiał z wyboru do przykrycia pośredniego miazgi jedno i dwu etapowej

-do przykrycia bezpośredniego miazgi

-jako lakier podkładowy w płytkich ubytkach np. Cavity Liner, Hydroxyline, Tector.

27. Jaki jest mechanizm działania przeciwbakteryjnego preparatów zawierających wodorotlenek wapnia. W jakich przypadkach działanie to jest nieskuteczne względnie ograniczone. (ELŻI I AGA)

Preparaty wodorotlenkowe -wapniowe ze względu na wysokie Ph(uwalniana grupa Oh- podczas dysocjacji preparatu wodorotlenku-wapnia powoduje wzrost Phaz do osiągnięcia wartości 12,5-13,0), wykazuja szybie, silne i dlugotrwale dzialanie bakeriobojcze..

Mechanizm dzialania grupy OH- polega tym, ze powoduja one uszkodzenie bakteryjnych blon komorkowych oraz niszczenie ich struktur białkowych. Efekt białkowy obejmuje swym zasiegiem nie tylko kanal glowny, lecz także odgalezienia boczne oraz kanaliki zebiny. Świeżo po zalozeniu pasty do kanlau grupy OH- nie wnikaja gleboko w zebine, gdyz zawarte w niej hydrokyapatyty maja zdolności buforujące. Po pewnym czasie , w wyniku dłużej trwającego dzialania, dochodzi jednak do wysycenia grupami Oh- i do zniszczenia drobnoustrojow obecnych również w kanalikach.

Warunkiem prawdilowego dzialania preparatu jest szczelne wypelnienie kanalu.- gdyz działają one skutecznie tylko w bezpośrednim kontakcie z zakazona tkanka.

W jakich przypadkach działanie to jest nieskuteczne wzglednie ograniczone.?????- Ponoc był z tego wyklad, który można znalesc w Maglu, i może tam znajdzie się pelniejsza odpowiedz na to pytanie, ja informacje otrzymalam z Książki Endodncja

30.Uzasadnij krótko, dlaczego węglowodany i bakterie uważa się za czynniki warunkujące powstanie próchnicy zębów. Czy możliwe jest powstanie próchnicy zębów, gdy któregoś z tych dwóch czynników brakuje? (KRZYCHU)

Bakterie próchnicotwórcze: Streptococcus Mutans i Lactobacillus Spp. mają zdolność metabolizowania węglowodanów, w wyniku czego powstają kwasy organiczne np. mlekowy i octowy. Ich kontakt z tkankami zęba powoduje demineralizacje tkanek, co ułatwia rozwój procesu próchnicowego - dalszą demineralizację i rozpad proteolityczny przy udziale enzymów bakteryjnych.

Bakterie wchodzące w skład płytki nazębnej wytwarzają z węglowodanów pochodzących z diety cukry wewnątrz- i zewnątrzkomórkowe (glikokaliks - glukany, fruktany), co ułatwia adhezję kolejnych warstw bakterii i dalsze odkładanie płytki. Płytka, z racji procesów w niej zachodzących (tworzenie kwasów) i składu zawierającego w większości bakterie stanowi czynnik wpływający na rozwój próchnicy. Cukry wewnątrzkomórkowe pozwalają drobnoustrojom wytwarzać kwasy nawet w warunkach ograniczonej podaży substratu.

Węglowodany są konieczne do rozwoju próchnicy, bowiem to one stanowią substrat dla bakterii próchnicotwórczych i tworzenia przez nie kwasów. Dostarczenie dużych ilości węglowodanów po posiłku powoduje gwałtowny spadek pH i jeśli występuje z odpowiednią częstością może powodować demineralizację szkliwa i rozwój próchnicy przy udziale drobnoustrojów.

Dowód doświadczalny:

-szczury z jałową jamą ustną, karmione węglowodanami miały uzębienie wolne od próchnicy

-podobnie szczury karmione węglowodanami przez sondę żołądkową

33. Omów unaczynienie miazgi. (lub Omów unaczynienie miazgi w aspekcie możliwości powstawania zaburzeń w krążeniu.) (KRZYCHU)

Unaczynienie miazgi pochodzi od odgałęzień t.szczękowej: tt.zębodołowych górnych: przedniej, tylnej i środkowej oraz t.zębodołowej dolnej. Tętnice wnikają do miazgi przez otwory wierzchołkowe oraz przez dodatkowe otwory znajdujące się na bocznych powierzchniach korzeni. Naczynia biegną obwodowo, w obrębie kanału i dalej komory zęba dzieląc się na tętniczki, naczynia przedwłosowate i włosowate tworzące splot pod warstwą odontoblastów. Niektóre spośród tych włośniczek wnikają do warstwy odontoblastów, dochodząc aż do prezębiny. W zębach wieloguzkowych naczynia w okolicy poszczególnych guzków są ze sobą połączone na kształt arkad.

Włośniczki przechodzą w naczynia żylne - zawłosowate i dalej, biegnąc centralnie, w coraz większe żyły, które opuszczają miazgę przez otwory wierzchołkowe.

W miazdze występuje bardzo dużo połączeń: tętniczo-tętniczych, tętniczo-żylnych i żylno-żylnych. Umożliwia to wyrównanie ciśnienia w naczyniach odprowadzających przy toczących się procesach zapalnych, a także równomierne odżywienie całej miazgi, nawet przy uszkodzeniu jednego z głównych naczyń doprowadzających (w zębach wielokorzeniowych).

45. Jak zbudowany jest zębiniak prawdziwy. (MAGDA B)

(KARINA) Zębiniaki to inaczej złogi soli mineralnych występujące w miazdze zęba. Wyróżniamy zębiniaki prawdziwe i rzekome. Zębiniaki prawdziwe wykazują budowę zębiny a więc mają mniej lub bardziej regularnie przebiegające kanaliki zębinowe z włóknami Tomesa. Na ich obwodzie stwierdza się warstwę odontoblastów . Zębiniaki prawdziwe są rzadsze od rzekomych. Często zlokalizowane są w okolicy otworu wierzchołkowego.

46. Jak zbudowany jest zębiniak rzekomy, gdzie występuje i jakie są jego objawy. (MAGDA B)

(KARINA) Zębiniaki rzekome nie wykazują budowy zębiny. Zbudowane są zazwyczaj z koncentrycznie przebiegających linii wapnienia . W ich częściach centralnych znajdują się obumarłe lub zwapniałe komórki. Podobnie , wapniejące zakrzepy w naczyniach mogą stanowić zaczątek tworzenia zębiniaków rzekomych. Raz rozpoczęte wapnienie powoduje dalsze odkładanie się warstw soli wapniowych na obwodzie i tak dochodzi do zwiększenia ich wymiarów.

Tworzenie zębiniaków najczęściej przebiega bezobjawowo lecz czasem mogą pojawić się bóle samoistne kiedy tworzy się w okolicy włókien nerwowych. Jeżeli pojawia się ból leczenie polega na usunięcie miazgi.

(POL) Zębiniak to złogi soli mineralnych występujące w miazdze, powstają w przebiegu przewlekłych zapaleń miazgi lub po jej leczenia zachowawczym, tworzą się najczęściej w miejscach ognisk martwiczych. Zębiniak rzekomy nie wykazuje budowy zębiny, zbudowany jest z przebiegający koncentrycznie linii wapnienia, w częściach centralnych znajdują się obumarłe lub zwapniałe komórki. Dochodzi do dalszego odładania warstw soli wapniowych na obwodzie i zwiększania wymiarów zębiniaka.

Umiejscowienie zębiniaka rzekomego w stosunku do ścian zębiny :

a) zębiniaki luźno leżące - w całosci otoczone przez miazgę, nie przylegają do ścian jamy zęba

b) zębiniaki przyścienne - częściowo związane z zębiną

c) zebiniaki śródtkankowe lub śródzębinowe - całkowicie otoczone przrez zębinę

Objawy : najczęściej tworzenie zębiniaków przebiega bezobjawowo, ale czasem mogą występować w sąsiedztwie włókien nerwowych wywołując ból samoistny przypominający zapalenie miazgi lub neuralgię n.trójdzielnego.

(TOMEK Z) ZAPALENIA TKANEK OKOLOWIERZCHOLKOWYCH

Dzielimy je na ostre i przewlekle. Ostre nie daja zmian na RTG, przewlekle daja.

ZAPALENIA PRZEWLEKLE

Periodontitis periapicalis fibrosa - najlagodniejsza postac. Jest to zapalenie zwyrodniajace, tutaj dominuja procesy reparacyjne nad uszkodzeniem tkanek. Proces toczy się tylko w ozebnej, ubytek kosci dutyczy tylko blaszki zebodolu. Procesowi resorpcji towarzyszy od razu tworzenie kosci i cementu. Może toczyc się na 3 sposoby:

- z miazga zywa, gdzie przyczyna mogl być wczesniej doznany uraz mechaniczny, który uszkodzil ozebna. .Może być spowodowane tez przewlkelymi urazami dzialjacymi przez dlugi czas i powodujacymi przeciazeenie aparatu zawieszeniowego: zbyt wysokie wypelnienia, apraty ortodontyczne.

- z miazga zapalna w stanie zapalenia ropnego

- z miazga martwa

- stan po leczeniu kanalowym

Histopatologicznie zapalenie ma lagodny chcrakter, ponieważ wystepuje tu bardzo malo komorek zapalnych a duzy rozrost wlokien ozebnej.

Objawy: brak objawow subiektywnych, czasami może być powiekszony, przesuwlny, twardy wezel chlonny. W badaniu RTG jedynie nierownomierne poszerzenie szpary ozebnowej.

Leczenie: w przypadku miazgi zywej jedynie usuwamy przyczyne i dochodzi do cofniecia się zmian. Przy martwej miazdze stosujemy antyseptyczne leczenie kanalowe. Po leczeniu endodontycznym jeśli kanal był prawidlowo wypelniony zalecamy konmtrole RTG, jak się zaczna zmiany powiekszac to leczymy antyseptycznie. Podobnie leczymy gdy kanal ni jest do konca wypeniony.

Periodontitis periapicali chronica purulenta - okrelane jako przewlekly ropien okolowierzcholkowy. Najpierw toczy się w ozebnej, potem przechodzi na kosc. Jest tu duzo komorek przewlklego zapalenia: limfocyty, makrofagi, komorki plazmatyczne. Gdy nie znajdzie ujscia przez kanal i nie może wytworzyc przetoki powoduje obfita resorpcje kosci. Może powstac jako:

-postac pierwotna w wyniku draznienia bodzcami z kanalu

-w nastepstiwe zakazenia i zropienia ziarniniaka lub torbieli'-może tanowic ejscie ostrych zapalen ropnych po samoistnym przebiciu lub nacicia ropnia.

Objawy: stwierdza się je tylko w czasie tworzenia się przetoki, wtedy może ojawiac się slaby bol samoistny i sprowokowany na nagryzanie. Korona zeba wykazuje zmatowienie, a często również przebarwienie. Stwierdzamy glebokiubytek lub rozlegle wypelnienie oraz gluchy odglos opukowy. Widoczne ujscie pretoki, która owstaje gdy wydzielajacy się obficie wysiek nie znajduje ujscia droga kanalu korzeniowego. Wezly chlonne poweikszone, twarde, niebolesne, przesuwalne. W RTG widoczne przerwanie ciglosci przestrzeni ozebnowej, w kosci wystepuje ognisko rozrzedzenia, bez wyraznej granicy od prawidlowej kosci.

Leczenie: antyseptyczne leczenie kanałowe

Periodontitis chornica granulosa - zapalenie typu wytworczego. Zjawiskiem dominujacym jest rozrost ziarniny. Proces rozpoczyna się naciekiem ozebnej, jak ropny proces, w nacieku domunuja tutajlimfocyty. Naciekowi towarzyszy tworzenie mlodej ziarniny z licznymi naczyniami. Pod wlywem jej rozrostu dochodzi do resporpcji kosci. Mloda ziarnina niejest jeszcze otorbiona przez otoczke z wlokien kolagenowych. Ziarniniak jest już otorbiony, a w jego centrum gdzie jest najiwecej komorek zapalnych mogą tworzyc się ogniska matrwicy. Z uwagi na stan czynnosciowy znajdujacych się w ziarninie komorek nablonkowych, zwanych wysepkami Malasseza(poostalosc narzadu szkliwnego), dzielimy ziraniniaki na:

-granulosa simplex - komorki nablonkowe znajduja się w stanie spoczynku, nie wykazuja cech wzrostu

-grabulosa epitheliale - jego komorki wykazuja rozrost, jest on możliwy dzeki pobudzaniu komorek wysepek przez czynniki drazniace

-granulosa cysticum - w jego wnetrzu jest kilka jamek wypelnionych plynem surowiczym. Powstaje on w wyniku zmianzwyrodnieniowych wodniczkowych i tluszczowych, które niszcza sziarnine i powoduja jej rozplyw.

Objawy: brak objawow subiektywnych, czasmi gdy ziarniniak wysteouje powierzchownie, a blaszka zewnetrzna wysrostka ulega scienczniu może być wyczuwalny palpacyjnie, jako lastyczny twor. Wtedyobjaw Smrekera jest dodatni. Badanie RTGujawnia przejasnienie o najwiekszym wymiarze poprezcym 8mm ostro mniej ostro odgraniczone(mloda ziarnin nie ma jeszcze torebki wloknistej na obwodzie jak dorosla).

Leczenie: antyseptyczne leczenie kanalowe.

37. Podaj przyczyny i objawy Pulpitis II⁰. (FIVO)

pulipitis II stopnia - zapalenie nieodwracalne:

a) przy komorze zamkniętej (pulpitis clausa)

b) przy komorze otwartej ( pulpitis aperta)

a) przy komorze zamkniętej - bardzo silne objawy bólowe

Przyczyny - próchnica wtórna, głębokie ubytki próchnicowego lub niepróchnicowego pochodzenia w których czynnik drażniący nie został usunięty w początkowej fazie zapalenia i nadal wywiera silne działanie,za którym nie nadąża odkładanie zębiny wtórnej. Dochodzi wtedy do rozprzestrzenienia się stanu zapalnego. Z naczyń wędrują liczne granulocyty obojętnochłonne i makrofagi, które tworzą nacieki zapalne. W obrębie stanu zapalnego mogą powstawać drobne ropnie, wysięk ropny i ogniska martwicy.

Objawy:

• długie ataki bólu samoistnego,

• krótkie intermisje lub tylko remisje

• bóle nocne promieniujące, pulsujące

• nieprawidłowa reakcja na bodźce termiczne i elektryczne

• często wzmożona i przedłużona reakcja na ciepło, zimno łagodzi ból

• po trepanacji komory obfity wysięk surowiczo-ropny lub ropny

• wrażliwość na opukiwanie ujemna lub dodatnia

b) przy komorze otwartej - nieznaczne objawy bólowe

Przyczyny - jak wyżej + głeboki ubytek próchnicowy z perforacją komory zęba

Objawy:

• w wywiadzie ból dawny

• aktualnie brak objawów bólu samoistnego

• osłabiona reakcja na bodźce

• w miejscu obnażenia mało bolesna, silnie krwawiąca ziarnina lub cienka warstwa martwiczych mas, a pod nimi mało bolesna miazga

• nakłucie powoduje wypływanie wysięku krwawego, krwawo-ropnego lub skąpego gęstego wysięku aż do całkowitego jego braku

• wrażliwość na opukiwanie ujemna lub dodatnia

• czasem ubytek wypełniony jest polipem (rozrost ziarniny) wyrastającym z komory zęba

Przyczyny :

A. czynniki zakaźne :

1. nieleczony proces próchnicowy lub ubytek niepróchnicowego pochodzenia z obnażoną miazgą

2. urazowe odsłonięcie miazgi ( stan po złamaniu korony zęba )

3. zakażenie miazgi przez kieszonkę patologiczną ( periodontopatie )

4. zakażenia kriopochodne - w przebiegu niektórych chorób zakaźnych

B. czynniki niezakaźne :

1. bodźce mechaniczne - małe często powtarzające się urazy, jednorazowe ostre urazy, zbyt

szybkie przesuwanie zębów w łuku w czasie leczenia ortodontycznego, nieumiejętne

opracowywanie próchnicy głębokiej ( przenoszone drgania )

2. bodźce termiczne - nieprawidłowe opracowywanie turbiną, gorące pokarmy w przypadku

odsłoniętej zębiny

3. bodźce chemiczne - produkty słone, kwaśne, słodkie w przypadku obnażonej zębiny; cementy

zawierające w swym składzie kwas założone jako podkład w głębokim ubytku próchnicowym.

Objawy :

a) przy komorze zamkniętej :

• bóle samoistne trwające dłużej niż 2 dni, ataki bólu długie, przerwy krótkie

• reakcja na bodźce ( zimno, ciepło ) - wzmożona i przedłużona

• nakłucie diagnostyczne - obfity wysięk surowiczo-krwisty lub kropla ropy, a poźniej krew

• reakcja na opukiwanie (+ /- )

b) przy komorze otwartej :

• brak objawów bólu samoistnego

• w wywiadzie ból dawny

• reakcja bodźce - osłabiona

• w miejscu obnażenia mało wrażliwa, silnie krwawiąca ziarnina lub cienka warstwa martwiczych mas, a pod nimi bolesna miazga

• nakłucie diagnostyczne - skąpy krwawo-ropny wysięk

• reakcja na opukiwanie (+/- )

39. Podaj definicję endodontium i wymień zmiany, które w nim zachodzą wraz z wiekiem. (Co to jest endodontium i jakie spełnia funkcje.) (DRĄŻYK)

Zgodnie z FDI i ISO endodontium stanowi jednostkę strukturalno-czynnościową obejmującą miazgę i zębinę.

Funkcje endodontium

Miazga zęba bierze udział w procesach fizjologicznych i patologicznych zębiny, ce­mentu i szkliwa oraz tkanek okołowierzchołkowych. Funkcje, jakie pełni miazga trudno jest oddzielić od roli zębiny; są one ściśle ze sobą połączone i uzupełniają się wzajemnie.

1. Odżywianie zęba

• Jama zęba wypełniona żywą miazgą jest główną drogą odżywczą zęba. Wymiana płynów tkankowych od strony ozębnej i cementu jest tak minimalna, że ząb pozba­wiony żywej miazgi uważany jest za „martwy".

• Odżywianie miazgi i twardych tkanek zęba odbywa się dzięki dobrze rozwinię­temu układowi naczyń krwionośnych. Naczynia tętnicze biegnące obwodowo i roz­gałęziające się w części korzeniowej i koronowej dostarczają substancji od­żywczych całej miazdze.

• Szczególne znaczenie w dostarczaniu składników po­karmowych najważniejszym komórkom miazgi - odontoblastom - ma splot pododontoblastyczny.

• Odżywianie zębiny odbywa się przy udziale sieci kanalików zębinowych wypełnionych sokami tkankowymi i wypustkami odontoblastów. Środ­ki odżywcze dostarczane są do wypustek i kanalików zębinowych przez komórki zębinotwórcze, które pobierają produkty pokarmowe z bogato ukształtowanej sieci naczyniowej. Rozgałęzienia kanalików zębinowych i wypustek odontoblastów wni­kające do zrębu organicznego szkliwa i zębiny zapewniają dostarczanie środków odżywczych obu tym tkankom.

2. Funkcja czuciowa

• Charakterystyczną cechą unerwienia miazgi jest możliwość rejestrowania czucia bólu, bez względu na rodzaj bodźca oraz jego umiejscowienie.

• Przebiegające w kanalikach zębinowych włókna komórek zębinotwórczych są receptorami czuciowymi, które przekazują bodźce fizyczne i chemiczne do miazgi zęba.

• Drugą drogą są włókna nerwowe, które oplatając wypustki odontoblastów znajdują się w kanalikach zębinowych. Pochodzą one od splotu nerwowego pod-odontoblastycznego. Przenikając warstwę odontoblastów i prazębinę, wnikają do kanalików zębinowych.

• Na wrażliwość zębiny może wpływać przepływ płynu tkankowego w kanalikach zębinowych. Doprowadza to do odkształcania błony komórkowej wypustki zębinowej odontoblastu i zaburza równowagę jonową w okolicy zakończeń nerwowych zwiększając ich pobudliwość.

3. Tworzenie zębiny

W okresie rozwoju miazga tworzy zębinę pierwotną, która stanowi główną masę zęba. Po ukończeniu rozwoju proces tworzenia zębiny trwa nadal, lecz ulega zw ol­nieniu. Powstającą w ciągu całego życia miazgi zębinę nazywamy zębiną wtórną fi­zjologiczną. W wieku starszym może ona doprowadzić do fizjologicznego za­mknięcia jamy zęba. Pod wpływem działania bodźców patologicznych miazga odkłada zębinę obronną, zwaną zębiną wtórną patologiczną.

4. Funkcja obronna

• Żywa i zdrowa miazga jest barierą obronną, chroniącą przed wtargnięciem drobnoustrojów przez jamę zęba do organizmu. Martwa miazga otwiera wrota zakażenia do tkanek okołowierzchołkowych zęba, a stąd nawet do odległych narządów. Miazga zęba wykazuje duże właściwości obronne i zdolna jest do zwalczania infekcji na drodze fagocytarnej i immunologicznej. Następną barierą obronną jest ozębna, a właściwie tkanka miazgowo-ozębnowa (mieszana), która powinna być szczególnie oszczędzana i chroniona w czasie leczenia endodontycz­nego. Tkanka ta, odpowiednio zaopatrzona (preparaty odontotropowe), może ulec mineralizacji i zamknąć wrota zakażenia z jamy zęba do ustroju.

• Zębina (pierwotna i wtórna fizjologiczna) otacza miazgę ze wszystkich stron chroniąc ją przed wpływem środowiska zewnętrznego. Reakcją na patologiczne czynniki zewnętrzne, działające na obnażoną zębinę (próchnica, opracowywanie ubytków, starcie zębów, ubytki niepróchnicowego pochodzenia, drażniące działanie leków i materiałów stomatologicznych), jest zębina wtórna patologiczna. Odkłada się ona w miejscu zadziałania bodźca, ma bardziej nieregularną budowę niż zębina fizjologiczna. Charakteryzuje się mniejszą liczbą nieprawidłowo rozmieszczonych kanalików. Zębina wtórna patologiczna ma brązową barwę i jest bardziej twarda od zębiny pierwotnej. Odkłada się w jamie zęba, powodując zmniejszenie jej światła.

• Zębina przezroczysta, inaczej zwana zębiną sklerotyczną, jest również odczy­nem obronnym na szkodliwe działanie zewnętrznych czynników patologicznych. Kanaliki zębiny pierwotnej ulegają zamknięciu na skutek odkładania się w ich świetle soli mineralnych. Warstwa sklerotyczna powstaje w zębinie pierwotnej mię­dzy ogniskiem próchnicowym a miazgą.

• Zębina wtórna patologiczna i zębina sklerotyczna są odczynami obronnymi. Miazga i zębina, broniąc się przed czynnikami szkodliwymi, budują nową zębinę lub uszczelniają zębinę pierwotną. Obydwa te procesy potwierdzają ścisłe kontakty funkcjonalne miazgi i zębiny. Tworzeniu zębiny wtórnej i sklerotycznej może towa­rzyszyć powstawanie martwych przestrzeni. Zjawisko to tłumaczy się w ten spo­sób: uszkodzone procesem patologicznym odontoblasty ulegają zwyrodnieniu, a nawet obumierają. Ich włókna w kanalikach zębinowych mogą ulegać również zwyrodnieniu i mineralizacji. W takim przypadku nie dochodzi do całkowitego za­mknięcia światła kanalika; odżywiana przez dany kanalik zębina ulega martwicy z powodu braku substancji pokarmowych. W martwych przestrzeniach proces próchnicowy przebiega bardzo szybko, drążąc w głąb zęba, ponieważ zębina jest słabiej zmineralizowana.

• Innym odczynem obronnym ze strony miazgi jest zębina reparacyjna, zwana również mostem zębinowym, która powstaje w miejscu odsłonięcia lub zranienia miazgi przy udziale preparatów odontotropowych. Po uszkodzeniu miazgi następu­je zastąpienie miazgi inną tkanką - zębiną. Zjawisko to określa się jako odrost na­prawczy albo naprawę (reparatio). W procesie tworzenia zębiny reparacyjnej biorą udział fibroblasty. Wskutek zranienia miazgi warstwa odontoblastów zostaje uszko­dzona. Efektem działania fibroblastów jest powstanie zębiny włóknistej bezkanali­kowej. Po ustąpieniu stanu zapalnego wyróżnicowują się nowe odontoblasty i po­wstaje zębina kanalikowa, w której odkładają się sole mineralne. Zębina reparacyjna ma bardzo różną budowę, od prawie regularnej do bardzo niepra­widłowej.

Zmiany w endodontium związane z wiekiem

Miazga, nawet w zębie nie dotkniętym procesem chorobowym, ulega wraz z wie­kiem zmianom fizjologicznym, podobnie jak inne narządy.

1. Światło jamy zęba ulega zmniejszeniu na skutek odkładania się zębiny wtórnej fizjologicznej.

2. Zmniejsza się liczba komórek, a zwiększa elementów włóknistych.

3. Zwapnieniu ulegają włókna nerwowe i naczynia krwionośne, a szczególnie naczynia włosowate i przedwłoso­wate. Niekiedy cała jama zęba ulega zwapnieniu.

4. Najwcześniej złogi mineralne zamykają kanaliki boczne i komorowo-ozębnowe. Obliteracja kanałów bocznych rokuje lepiej w leczeniu endodontycznym, ze względu na niemożliwość rozprze­strzeniania się infekcji tą drogą.

5. W kanalikach zębinowych odkładają się również złogi mineralne, które doprowadzają do zamknięcia ich światła. W związku ze zmianami zwyrodnieniowymi leczenie przyżyciowe miazgi w wieku podeszłym jest problematyczne.

6. Opracowanie kanałów może nastręczać duże trudności z uwa­gi na występowanie złogów wapniowych.

7. Żywotność miazgi zmniejsza się, a wraz z nią zmniejszają się właściwości obronne i regeneracyjne.

40. Zróżnicuj: denudatio pulpae cariosa i denudatio pulpae accidentalis (weź pod uwagę mechanizm powstawania, objawy, metodę leczenia, rokowanie). (ELŻI I AGA)

Przypadkowe obnażenie miazgi = denudatio pulpae accidentalis

Podczas opracowywania ubytku próchnicowego może nastąpić przypadkowe obnażenie miazgi, polega na

niezamierzonym uszkodzeniu zdrowej zębiny oddzielającej dno ubytku od miazgi, bez naruszenia jej

ciągłości. < powikłanie toku leczenia próchnicy głębokiej >

• przyczyny :

1 - ześlizgnięcie się narzędzia z powodu braku oparcia lub niespokojnego zachowania pacjenta

2 - nieostrożne posługiwanie się narzędziem w pobliżu miazgi, szczególnie przy wykonaniu

kształtu retencyjnego.

3 - brak znajomości anatomii i topografii komory zęba

4 - duża komora lub nadmierne rozwinięte rogi miazgi ( z. mleczne , z. stałe z niedorozwojem

szkliwa )

5 - źle dobrane wiertło - wielkość

• badanie podmiotowe - w momencie obnażenia występuje ból, który mija po kilkudziesięciu sekundach, nasilenie bólu uzależnione jest od : wielkości obnażenia, wrażliwości osobniczej pacjenta i od stanu miazgi ; u osób starszych odczucia bólowe są mniejsze, ze względu na zmiany zwyrodnieniowe w miazdze.

• badanie przedmiotowe - w miejscu obnażenia miazga ma różowe zabarwienie, niekiedy uwypukla się w kierunku ubytku.

• leczenie - przykrycie bezpośrednie przy użyciu prep. odontotropowych przeprowadzony w warunkach aseptycznych.

• rokowanie - dobre wyniki w 90% jeśli zabieg przeprowadzony w warunkach aseptycznych.; w przypadku zainfekowania miazgi przez kontakt ze śliną lub obnażenie miazgi niejałowym wiertłem praktycznie przekreśla zachowanie jej przy życiu

Próchnicowe obnażenie miazgi = denudatio pulpae cariosa

Jest zabiegiem zamierzonym, spowodowanym doszczętnym usunięciem chorobowo zmienionej zębiny w

próchnicy głębokiej, drążącej do miazgi na przestrzeni nie większej niż 1 mm2. ; proces próchnicowy

dotarł do miazgi częściowo odwapnioną zębiną, ale nie wywołał w miazdze klinicznych oznak zapalenia

< powikłanie toku leczenia próchnicy głębokiej >

• przyczyny : celowe całkowite usunięcie zębiny próchnicowej, która w jednym miejscu znajdowała się w bezpośrednim kontakcie z miazgą.

• badanie podmiotowe - w momencie obnażenia pojawia się ból, który ustępuje po kilkudziesięciu sekundach.

• badanie przedmiotowe - w dnie ubytku punktowo obnażona miazga, reagująca bólem, przemijającym po ustąpieniu bodźca lub nieco przedłużonym.

• leczenie - przykrycie bezpośrednie przy użyciu prep. opartymi na Ca(OH)2 (biorąc pod uwagę wiek pacjenta, jego stan ogólny) , wystąpienie bólów samoistnych oraz mała szansa powodzenie

( osoby starsze, z chorobami ogólnymi - nadciśnienie, cukrzyca itd upoważnia do zmiany leczenia

na ekstyrpację miazgi w znieczuleniu a w przypadku dzieci i młodzieży z nie zakończonym

rozwojem wierzchołka amputacja przeżyciowa miazgi.

• rokowanie - przykrycie bezpośrednie daje dobre wyniki tylko w 20-30% przypadków, gdyż uważa się ,że podczas tego obnażenia miazga zostaje zainfekowana.

Przypadkowe obnażenie miazgi = denudatio pulpae accidentalis

Podczas opracowywania ubytku próchnicowego może nastąpić przypadkowe obnażenie miazgi, polega na

niezamierzonym uszkodzeniu zdrowej zębiny oddzielającej dno ubytku od miazgi, bez naruszenia jej

ciągłości. < powikłanie toku leczenia próchnicy głębokiej

dobre wyniki leczenia w 90% jeśli zabieg przeprowadzony w warunkach aseptycznych.; w przypadku zainfekowania miazgi przez kontakt ze śliną lub obnażenie miazgi niejałowym wiertłem praktycznie przekreśla zachowanie jej przy życiu

zakażenia ogólne w organizmie,

zły stan ogólny zdrowia - zmniejszenie reakcji obronnych miazgi

u osób starszych, gdyż zmniejszone zdolności regeneracyjne miazgi

nieszczelne zalozenie podkładu i wypelniania na obanzona miazge

Próchnicowe obnażenie miazgi = denudatio pulpae cariosa

Jest zabiegiem zamierzonym, spowodowanym doszczętnym usunięciem chorobowo zmienionej zębiny w

próchnicy głębokiej, drążącej do miazgi na przestrzeni nie większej niż 1 mm2. ; proces próchnicowy

dotarł do miazgi częściowo odwapnioną zębiną, ale nie wywołał w miazdze klinicznych oznak zapalenia

< powikłanie toku leczenia próchnicy głębokiej >

• przykrycie bezpośrednie daje dobre wyniki tylko w 20-30% przypadków, gdyż uważa się ,że podczas tego obnażenia miazga zostaje zainfekowana.

Leczeniem biologiczny d. pulpae cariosa jest przykrycie bezpośrednie a przyczyny niepowodzeń to :

1 - nieszczelne przykrycie założonego na obnażoną miazgę Ca(OH)2 tl. cynku z eugenolem lub cementem

glassjonomerowym. - dopuszczenie do penetracji bakterii

2 - zakażenia ogólne w organizmie, zły stan ogólny zdrowia - zmniejszenie reakcji obronnych miazgi

3 - u osób starszych, gdyż zmniejszone zdolności regeneracyjne miazgi

4 - obecne zapalenia nieodwracalne

5 - nieświeży materiał - zmniejszenie zawartości składnika czynnego

41. Wymień różnicując przyczyny niepowodzeń w leczeniu denudatio pulpae cariosa i denudatio pulpae accidentalis metodami biologicznymi. (ELŻI I AGA)

To pytanie było opracowane rok temu przez Pawla

Leczeniem biologiczny d. pulpae cariosa jest przykrycie bezpośrednie a przyczyny niepowodzeń to :

1 - nieszczelne przykrycie założonego na obnażoną miazgę Ca(OH)2 tl. cynku z eugenolem lub cementem

glassjonomerowym. - dopuszczenie do penetracji bakterii

2 - zakażenia ogólne w organizmie, zły stan ogólny zdrowia - zmniejszenie reakcji obronnych miazgi

3 - u osób starszych, gdyż zmniejszone zdolności regeneracyjne miazgi

4 - obecne zapalenia nieodwracalne

5 - nieświeży materiał - zmniejszenie zawartości składnika czynnego

42. Wymień objawy stwierdzane w badaniu podmiotowym i przedmiotowym świadczące o powodzeniu (i niepowodzeniu) leczenia biologicznego miazgi metodą przykrycia bezpośredniego. (FIVO)

• brak lub obecność mostu zębinowego na zdjęciu RTG

• brak lub pojawienie się dolegliwości bólowych

• w przypadku niepowodzenia - widoczny brak szczelności wypełnienia, wyciek środków leczniczych

• upośledzona lub prawidłowa reakcja na badanie żywotności miazgi

• wypadnięcie opatrunku czasowego

• bóle nocne

• silna reakcja na ciepłe i zimne pokarmy

• (ogólnie objawy pulpitu II i III)

47. Wymień zmiany histopatologiczne, które występują w miazdze zębów, wokół których rozwija się choroba przyzębia. (OLGA)

Zespół PERIO-ENDO- klasa 3 i 4 , pierwotne zmiany w przyzębiu brzeżnym-miazga żywa w stanie zapalnym (zapalenie wsteczne) (3)/ martwa / zgorzel(4)

Zespół ENDO-PERIO-klasa 1 i 2, pierwotne zmiany w miazdze-miazga martwa

Miazga zębów-wolnych od próchnicy i wypełnień-w chorobach przyzębia wykazuje rożnorodne zmiany histopatologiczne:

-zwapnienia miazgi

-zmiany włókniste

-rozszerzenie naczyń krwionośnych-tzw. Żylaki miazgi

-zanik siateczkowy miazgi właściwej

- zmiany degeneracyjne

-różnego stopnia zmiany zapalne

-ogniska nekrotyczne

-ostatnie dwie zmiany jednocześnie

Cement korzeniowy w chorobach przyzębia:

-ogniska martwicze

-ubytki resorpcyjne sięgające do granicy zębiny

-dość regularne pasma apozycyjne cementu komórkowego

49. Podaj objawy kliniczne ostrych zapaleń tkanek okołowierzchołkowych. (ARTUR) (MALI)

1. OSTRE SUROWICZE ZAPALENIE TK. OKW (periodontitis periapicalis acuta serosa)

BADANIE PODMIOTOWE

1. w stadium początkowym pacjent skarży się tylko na ból sprowokowany, występujący przy nagrzaniu

2. w okresie późniejszym (jeśli nie podjęto leczenia) pojawia się ,,świeży,, ból samoistny (tzn. taki który wystąpił po raz pierwszy)

3. ból ten charakteryzuje się niewielkim natężeniem (ból ,,ćmiący,,) i częstym występowaniem remisji

4. ból chorego zęba nasila się pod wpływem jego nacisku

5. pojawia się objaw nieznanego ,,wydłużenia,, zęba, w związku z czym strona, po której się on znajduje, jest oszczędzana w czasie aktu żucia, a pacjent bez trudu potrafi wskazać chory ząb

BADANIE PRZEDMIOTOWE

1. głęboki ubytek, często sięgający do komory lub rozległe wypełnienie

2. testy kliniczne ujawniają nieodwracalne zapalenie lub martwicę miazgi

3. w przypadku martwicy miazgi stwierdza się utratę połysku szkliwa, przebarwienie tw. tk. Oraz głuchy odgłos opukowy zęba

4. może pojawić się niewielka ruchomość patologiczna zęba (rozch I^o)

5. najbardziej char. objaw → ból zęba na opukiwanie

pionowe - zmiany ogr. do okolicy OKW

poziome - zmiany rozlane

2. OSTRE ROPNE ZAPALENIA TK. OKW (periodontitis acuta purulenta)

3 fazy:

A. ropień okołowierzchołkowy

B. ropień podokostnowy

C. ropień podśluzuzkowy

Ogólnie można stwierdzić, że wszystkie objawy podmiotowe opisane przy ostrym pocz. zap. tk. OKW występują i w ostrym ropnym zap. ale są bardziej nasilone, np. węzły chłonne są znacznie bardziej powiększone, miękkie, wyraźnie bolesne na dotyk i nieprzesuwalne. Występują także objawy dodatkowe, które zależą od fazy ropnia.

1. ropień okołowierzchołkowy (abscessus periapicalis)

OBJ. PODMIOTOWE

1. ból na nagryzanie

2. objaw ,,wydłużonego,, zęba

objawy te są b. silnie zaznaczone, tak że utrudniają zwarcie szczęk i żucie pokarmów

3. samoistny ból ciągły o dużym natężeniu → następnie pulsujący

4. remisje bólu są rzadkie

5. ból nasila się przy poziomym ułożeniu ciała oraz pod wpływem gorąca

BAD. PRZEDMIOTOWE

1. opukiwanie pionowe, często i poziome, wywołuje intensywny ból

2. patologiczna ruchomość zęba

3. na wyrostku zębodołowym w okolicy wierzchołka chorego zęba stwierdza się bolesną na dotyk, zaczerwienioną i rozpulchnioną bł. Śluzową

4. gromadzący się wysięk może znaleźć ujście drogą kanału korzeniowego, przebijać się w głąb kości lub wzdłuż przestrzeni ozębnowej do szczeliny dziąsłowej → duża ruchomość zęba II^o oraz wysięk ropny z kieszonki

5. po trepanacji komory obfity krwisto-ropny lub ropny wysięk

6. drenaż wysięku przynosi pacjentowi znaczną ulgę

1. ropień podokostnowy (abscessus subperiostalis)

(wysięk ropny przeszedł przez kość wyrostka zębodołowego i zgromadził się pod okostną) → największe nasilenie objawów bólowych

OBJ. PODMIOTOWE

(podobne j.w. ale o znaczniejszym nasileniu)

1. ból samoistny o dużym, prawie niezmiennym natężeniu

2. jest on pulsujący, promieniujący wzdłuż gałęzi n.V

3. najlżejsze nawet dotknięcie chorego zęba tak potęguje ból, że pacjent trzyma jamę ustną na wpół otwartą

4. przy poziomym ułożeniu ciała ból może być tak silny, że zmusza pacjenta do przyjęcia pozycji pionowej

5. najmniejszy wysiłek fizyczny wzmaga nat. Bólu

6. zimno łagodzi a gorąco wzmaga ból

7. pojawiają się objawy ogólne:

1. złe samopoczucie

2. brak apetytu

3. bezsenność

4. dreszcze

5. wzrost tem. (dzieci nawet do 40^oC)

BAD. PRZEDMIOTOWE

1. opukiwanie poziome i pionowe zęba - b. silny ból

2. początkowo niewielki ale stale narastający obrzęk tk. miękkich oraz wygórowanie na wyrostku w okolicy wierzchołka korzenia chorego zęba (niekiedy może obejmować zęby sąsiednie)

3. wygórowanie przykryte jest intensywnie zaczerwienioną, bolesną na dotyk bł. śluzową

4. uwypuklenie ma zazwyczaj konsystencję twardą

5. ząb wykazuje II^o v III^o rozchwianie

6. bł. śl. Wyrostka zębodołowego oraz zęby (zwłaszcza po stronie chorej) przykryte są obfitym nalotem, który powoduje fetor et or (brak szczotkowania zębów)

C. ROPIEŃ PODŚLUZÓWKOWY (ABSCESSUS SYBMUCOSMUS)

(wysięk ropny zniszczył już okostną, gromadzi się pod bł. śluz.)

OBJ. PODMIOTOWE

1. wszystkie objawy bólowe znacznie słabną gdyż wysięk ropny gromadzi się pod błoną śluzową → b. podatna na rozciąganie

2. pacjent odczuwa nagle znaczną ulgę

3. obrzęk tk. miękkich twarzy natomiast wybitnie nasila się i osiąga największe rozmiary

BAD. PRZEDMIOTOWE

1. bolesność na opukiwanie znacznie mniejsza niż w rop. Podokostnowym

2. uwypuklenie na wyr, w okolicy wierzchołka korzenia zwiększa się, jest ono bolesne, miękkie i wykazuje wyraźne chełbotanie

3. obrzęk może obejmować i policzki, okolicę podoczodołową, a nawet powieki, skrzydła nosa, wargi, brodę, dno j. ustnej, okolicę podżuchwową a nawet szyję

4. po samoistnej perforacji bł. śluzowej lub jej nacięciu, wysięk ropny wydostaje się przez przetokę na zewnątrz, czemu towarzyszy zanikanie objawów subiektywnych i obiektywnych

3. OSTRE SUROWICZE ZAPALENIE TK. OKW (periodontitis periapicalis acuta serosa)

BADANIE PODMIOTOWE

6. w stadium początkowym pacjent skarży się tylko na ból sprowokowany, występujący przy nagrzaniu

7. w okresie późniejszym (jeśli nie podjęto leczenia) pojawia się ,,świeży,, ból samoistny (tzn. taki który wystąpił po raz pierwszy)

8. ból ten charakteryzuje się niewielkim natężeniem (ból ,,ćmiący,,) i częstym występowaniem remisji

9. ból chorego zęba nasila się pod wpływem jego nacisku

10. pojawia się objaw nieznanego ,,wydłużenia,, zęba, w związku z czym strona, po której się on znajduje, jest oszczędzana w czasie aktu żucia, a pacjent bez trudu potrafi wskazać chory ząb

BADANIE PRZEDMIOTOWE

6. głęboki ubytek, często sięgający do komory lub rozległe wypełnienie

7. testy kliniczne ujawniają nieodwracalne zapalenie lub martwicę miazgi

8. w przypadku martwicy miazgi stwierdza się utratę połysku szkliwa, przebarwienie tw. tk. Oraz głuchy odgłos opukowy zęba

9. może pojawić się niewielka ruchomość patologiczna zęba (rozch I^o)

10. najbardziej char. objaw → ból zęba na opukiwanie

pionowe - zmiany ogr. do okolicy OKW

poziome - zmiany rozlane

4. OSTRE ROPNE ZAPALENIA TK. OKW (periodontitis acuta purulenta)

3 fazy:

A. ropień okołowierzchołkowy

B. ropień podokostnowy

C. ropień podśluzuzkowy

Ogólnie można stwierdzić, że wszystkie objawy podmiotowe opisane przy ostrym pocz. zap. tk. OKW występują i w ostrym ropnym zap. ale są bardziej nasilone, np. węzły chłonne są znacznie bardziej powiększone, miękkie, wyraźnie bolesne na dotyk i nieprzesuwalne. Występują także objawy dodatkowe, które zależą od fazy ropnia.

1. ropień okołowierzchołkowy (abscessus periapicalis)

OBJ. PODMIOTOWE

6. ból na nagryzanie

7. objaw ,,wydłużonego,, zęba

objawy te są b. silnie zaznaczone, tak że utrudniają zwarcie szczęk i żucie pokarmów

8. samoistny ból ciągły o dużym natężeniu → następnie pulsujący

9. remisje bólu są rzadkie

10. ból nasila się przy poziomym ułożeniu ciała oraz pod wpływem gorąca

BAD. PRZEDMIOTOWE

7. opukiwanie pionowe, często i poziome, wywołuje intensywny ból

8. patologiczna ruchomość zęba

9. na wyrostku zębodołowym w okolicy wierzchołka chorego zęba stwierdza się bolesną na dotyk, zaczerwienioną i rozpulchnioną bł. Śluzową

10. gromadzący się wysięk może znaleźć ujście drogą kanału korzeniowego, przebijać się w głąb kości lub wzdłuż przestrzeni ozębnowej do szczeliny dziąsłowej → duża ruchomość zęba II^o oraz wysięk ropny z kieszonki

11. po trepanacji komory obfity krwisto-ropny lub ropny wysięk

12. drenaż wysięku przynosi pacjentowi znaczną ulgę

1. ropień podokostnowy (abscessus subperiostalis)

(wysięk ropny przeszedł przez kość wyrostka zębodołowego i zgromadził się pod okostną) → największe nasilenie objawów bólowych

OBJ. PODMIOTOWE

(podobne j.w. ale o znaczniejszym nasileniu)

8. ból samoistny o dużym, prawie niezmiennym natężeniu

9. jest on pulsujący, promieniujący wzdłuż gałęzi n.V

10. najlżejsze nawet dotknięcie chorego zęba tak potęguje ból, że pacjent trzyma jamę ustną na wpół otwartą

11. przy poziomym ułożeniu ciała ból może być tak silny, że zmusza pacjenta do przyjęcia pozycji pionowej

12. najmniejszy wysiłek fizyczny wzmaga nat. Bólu

13. zimno łagodzi a gorąco wzmaga ból

14. pojawiają się objawy ogólne:

1. złe samopoczucie

2. brak apetytu

3. bezsenność

4. dreszcze

5. wzrost tem. (dzieci nawet do 40^oC)

BAD. PRZEDMIOTOWE

7. opukiwanie poziome i pionowe zęba - b. silny ból

8. początkowo niewielki ale stale narastający obrzęk tk. miękkich oraz wygórowanie na wyrostku w okolicy wierzchołka korzenia chorego zęba (niekiedy może obejmować zęby sąsiednie)

9. wygórowanie przykryte jest intensywnie zaczerwienioną, bolesną na dotyk bł. śluzową

10. uwypuklenie ma zazwyczaj konsystencję twardą

11. ząb wykazuje II^o v III^o rozchwianie

12. bł. śl. Wyrostka zębodołowego oraz zęby (zwłaszcza po stronie chorej) przykryte są obfitym nalotem, który powoduje fetor et or (brak szczotkowania zębów)

C. ROPIEŃ PODŚLUZÓWKOWY (ABSCESSUS SYBMUCOSMUS)

(wysięk ropny zniszczył już okostną, gromadzi się pod bł. śluz.)

OBJ. PODMIOTOWE

4. wszystkie objawy bólowe znacznie słabną gdyż wysięk ropny gromadzi się pod błoną śluzową → b. podatna na rozciąganie

5. pacjent odczuwa nagle znaczną ulgę

6. obrzęk tk. miękkich twarzy natomiast wybitnie nasila się i osiąga największe rozmiary

BAD. PRZEDMIOTOWE

5. bolesność na opukiwanie znacznie mniejsza niż w rop. Podokostnowym

6. uwypuklenie na wyr, w okolicy wierzchołka korzenia zwiększa się, jest ono bolesne, miękkie i wykazuje wyraźne chełbotanie

7. obrzęk może obejmować i policzki, okolicę podoczodołową, a nawet powieki, skrzydła nosa, wargi, brodę, dno j. ustnej, okolicę podżuchwową a nawet szyję

8. po samoistnej perforacji bł. śluzowej lub jej nacięciu, wysięk ropny wydostaje się przez przetokę na zewnątrz, czemu towarzyszy zanikanie objawów subiektywnych i obiektywnych

50. Podaj podział zapaleń przyzębia okołowierzchołkowego.

1. (POL) zaburzenia w krążeniu krwi - przekrwienie miazgi ( hyperaemia periodontii )

2. zapalenia tkanek okołowierzchołkowych ( periodontitis )

a. ostre surowicze ( p.acuta serosa )

b. ostre ropne ( p.acuta purulenta )

c. przewlekłe włókniste ( p.chronica fibrosa )

d. przewlekłe ziarninowe ( p.chronica granulosa )

e. przewlekłe ropne ( p.chronica purulenta )

f. przewlekłe zaostrzone ( p.chronica exacerbata )

3. zmiany postępowe tkanek okołowierzchołkowych

a. osteoskleroza kości w okolicy wierzchołka korzenia zęba pozbawionego żywej miazgi

( condensing apical periodontitis )

b. gojenie się przewlekłego zap.tk okołowierzchołkowych

c. nawarstwianie się cementu korzeniowego w okolicy okołowierzchołkowej

( hypercementosis seu appositio cementi pathologica )

d. kostniwiak ( cementoma )

4. zmiany wsteczne tkanek okołowierzchołkowych

a. zanik ozębnej ( atophia periodontii )

b. zwyrodnienie ozębnej ( degeneratio periodontii )

c. martwica ozębnej ( necrosis periodontii )

d martwak istoty korowej / istoty gąbczastej kości

53. Podaj wskazania i przeciwwskazania do leczenia miazgi metodą witalamputacji. (OLGA)

54. Wymień przyczyny niepowodzeń leczenia chorób miazgi metodą witalamputacji. (OLGA)

Witalamputacja=amputacja przeżyciowa

Wskazania:

-młodzi zdrowi

-pulpopatie odwracalne bezobjawowe powstające w wyniku głębokich ubytków pochodzenia próchnicowego i niepróchnicowego, włącznie z próchnicowym/przypadkowym obnażeniem miazgi lub w razie niepowodzeń leczenia metodą przykrycia bezpośredniego-zęby mleczne oraz stałe z niezakończonym rozwojem korzenia!!!

-pourazowe obnażenia miazgi w niezbyt długim czasie od urazu(do 7 dni)

-w z. Stałych niedojrzałych możliwe leczenie w przypadku pulpopatii odwracalnych objawowych

-dobry stan higieny, dobry stan przyzębia brzeżnego, przydatność zęba w planowanym zespołowym leczeniu

Przeciwwskazania:

-niezadowalający stan ogólny zdrowia pacjenta-wyniszczeni ogólne organizmu-niedobory pokarmowe, witaminowe, skazy krwotoczne, długotrwała immunosupresja (leczenie) lub radioterapia głowy i szyi

-pulpopatie nieodwracalne z objawami bólu samoistnego

-duże zniszczenie korony nie stwarzające możliwości odbudowy tkanek twardych zęba i możliwości utrzymania sie w ubytku opatrunku biologicznego+podkładu+wypełnienia

-obniżona reakcja miazgi na testy żywotności

-bolesność zęba na opukiwanie

-zaawansowana fizjologiczna resorpcja zębów mlecznych

-głębokie zapalenie przyzębia brzeżnego

-planowana odbudowa protetyczna na leczonym zębie-względne!

Przyczyny niepowodzeń:

-hipodiagnoza

-starszy wiek pacjenta oraz gorszy stan ogólny zdrowia

-nieprzestrzeganie wskazań i przeciwwskazań do leczenie tą metodą

-jatrogenne uszkodzenie miazgi podczas wykonywania zabiegu

-termiczne-praca turbiną w zębinie, praca bez chłodzenia, przemywanie woda w temperaturze innej niz 37st C

-chemiczne-podrażnienie środkami stosowanymi do przemywania ubytku-nierozważne stosowanie śr. dezynfekujących

-biologiczne-brak zachowania warunków jałowych, brak izolacji od dostępu śliny

-mechaniczne-uszkodzenie komórek miazgi kanałowej podczas usuwania miazgi komorowej

-zła technika zakładania opatrunku-opatrunek z nietwardniejącego CaOH nie przylega dokładnie do miazgi, nieprawidłowo założona warstwa z twardniejącego CaOH

-materiał nietwardniejący na bazie CaOH “zwietrzały”, nie posiadający juz swoich odontotropowych właściwości

-nieprawidłowe dalsze zaopatrzenie zęba-założenie podkładu fosforanowego zamiast polikarboksylowego lub gj

-nieszczelne wypełnienia stałe

-brak zgłaszania sie pacjenta na wizyty kontrolne kliniczne i radiologiczne

57. W jakich projekcjach można wykonać zdjęcie rtg wewnątrzustne i jakie szczegóły anatomiczne są widoczne na zdjęciach szczęki, a jakie na zdjęciach żuchwy. (DIDI)

zebowe wewnatrzustne

Technika kata prostego- film umieszczamy w uchwycie i ustawiamy rownolegle do osi dlugiej zeba. Lampa Rtg jest ustawiona pod katem 90* w stosunku do zeba i filmu.

Izometria Cieszyńskiego- film umieszczamy jak najbliżej powierzchni zeba. Ocenia się kat pomiedzy osia dluga zeba, a filmem i dzieli się go na pol. Prawdziwa dl. Zeba w jamie ustnej rowna się długości obrazu zeba na filmie.

Zdjecie skrzydłowo- zebowe

Pacjent zagryza trzymadelko dolaczone do filmu. Film ułożony tak, aby uwidocznic korony gornych i dolnych zębów przedtrzonowych i trzonowych.

Zdjecie zgryzowe- film znajduje się w płaszczyźnie poziomej

Rodzaje: szczeka - zdjecie standardowe, skosne, boczne

Zuchwa- zdjecie prawdziwe, standardowe, skosne

Szczegóły anatomiczne

Szczeka- przejaśnienie- otwor trzysieczny, zatoka szczekowa, szew posrodkowy, j. nosowa( otwor gruszkowaty)

Zacienienie- podniebienie miękkie, kolec nosowy przedni, haczyk wyrostka skrzydlowatego, wyrostek dziobiasty zychwy

Zuchwa- przejaśnienie- otwor brodkowy, kanal zuchwy

Zacienienie- kresa skosna zawn., kresa skosna wewn. ,kresa zuchwowo- gnykowa, kolec brodkowy.

59. Scharakteryzuj zespół przyzębno-miazgowy - klasa III. (ARTUR)

Pierwotne zmiany są spowodowane chorobą przyzębia brzeżnego. Infekcja szerzy się wzdłuż korzenia. Miazga początkowo żywa może ulec zapaleniu wstecznemu, obumarciu, a nawet zgorzeli.

Badanie podmiotowe - Bóle charakterystyczne dla zapalenia przyzębia brzeżnego. W przypadku zapalenia wstecznego miazgi występują bóle samoistne i przy nagryzaniu. Pacjent skarży się na ruchomość zęba.

Badanie przedmiotowe - W obrębie podejrzanego zęba głęboka kieszonka sięgająca do wierzchołka. Ząb rozchwiany. Zmiany kliniczne w przyzębiu brzeżnym uogólnione. Obfite złogi nazębne sprzyjają zaostrzeniu stanu zapalnego przyzębia. Zapalenie przyzębia brzeżnego wyjątkowo dotyczy tylko zęba przyczynowego (nawisające wypełnienie lub źle dopasowana korona protetyczna), najczęściej obejmuje pozostałem zęby. Miazga zywa w stanie zapalnym lub martwa.

Badanie radiologiczne - klinowaty zanik wyrostka zębodołowego w obrębie zęba przyczynowego. uogólnione zaniki w obrębie pozostałych zębów.

Leczenie - W przypadku żywej miazgi nie dającej objawów klinicznych podejmuje się w pierwszej kolejności leczenie przyzębia brzeżnego polegające na higienizacji, skalingu i polerowaniu korzenia oraz usunięciu ewentualnych przyczyn miejscowych (nawisające wypełnienie lub źle dopasowana korona protetyczna). Leczenie kanałowe przeprowadza się w przypadku wstecznego zapalenia miazgi lub jej martwicy, a nawet wówczas gdy miazga nie daje objawów klinicznych, ale planuje się wykonanie głębokiego kiretażu lub hemisekcji.

Rokowanie - postęp choroby przyzębia brzeźnego pogarsza rokowanie.

61. Zróżnicuj pod względem obrazu histologicznego dwie postacie ziarniniaków granuloma simplex i granuloma epitheliale. (PALOMA)

Granuloma simplex-ziarniniak zwykły

-ziarnina o różnym st. dojrzałości(młoda , dojrzała, stara)

-zawiera k. nabłonkowe w stanie spoczynku, tzn bez cech rozrostu

a) ziarnina młoda-obfity naciek z neutrofilów, liczne włośniczki

b)ziarnina dojrzała- makrofagi, k plazmatyczne, limfocyty, mniejsza liczba naczyń o grubszych ścianach

c)ziarnina stara- grube pasma kolagenu, nieliczne k zapalne i naczynia, występuje w torebce

Granuloma epitheliae- ziarniniak nabłonkowy

K nabłonka wykazują rozrost

Zbudowany z ziarniny o różnym st dojrzałości i pasm k nabłonkowych z resztek kom Malasseza, które pod wpływem czynników drażniących rozrastają się i wnikaja w głąb ziarniniaków tworząc siec nabłonkową w której oczkach znajduje się ziarnina

(OLGA) Przewlekłe ziarninowe zapalenie tkanek okołowierzchołkowych=ziarniniak jest zapaleniem typu wytwórczego. Zjawiskiem dominującym jest rozrost ziarniny.

Niektórzy wyróżniają

• zapalenie ziarninujące <w obrazie histologicznym wygląda jak początkowa faza tworzenia ziarniniaka-tworzenie młodej ziarniny bogatej w naczynia krwionośne, która nie jest otorbiona>

• ziarniniaki-zbudowany jest z ziarniny otoczonej torebką zbudowanej ze zbitej tkanki łącznej z dużą ilością włókien kolagenowych, która w sposób trwały zespolona jest z ozębną. Ziarniniaki dzieli się na :

• -zwykłe <granuloma simplex>-do niedawno sądzone że nie ma komórek nabłonkowych, obecnie jednak twierdzi się ze występują one w każdym rodzaju ziarniniaka; w ziarniniaku zwykłym komórki nabłonka pozostają w stanie spoczynku, nie wykazując cech rozrostu, a występują tu w postaci małych skupisk lub pasm

• -nabłonkowe <granuloma epitheliale>-jego komórki nabłonkowe wykazują rozrost -obecne w ozębnej resztki nabłonkowe pod wpływem drażniących bodźców z ogniska zapalnego <toksyny bakteryjne, enzymy z granulocytów, produkty rozpadu białek organizmu> zaczynają się mnożyć i rozrastać, bujają w postaci długich pasm i wnikają w obręb ziarniny w różnych kierunkach. Rozrastające się odgałęzienia mogą tworzyć sieć nabłonkową w której oczkach znajduje sie ziarnina; nabłonek może też bujać wzdłuż torebki miejscami wyściełając ją

• -torbielowate <granuloma cysticum>-przekształca się z ziarniniaka nabłonkowego, na skutek pojawiania sie w ziarninie zmian zwyrodnieniowych o charakterze wodniczkowym i tłuszczowym. Dochodzi na ich skutek do ogniskowej martwicy ziarniny i jej rozpływu. PO wchłonięciu ognisk martwicy tworzą sie przestrzenie wypełnione płynem surowiczym

64. Podaj definicję ogniska zakażenia. Jak można podzielić ogniska zakażenia. (PALOMA)

(POL)Ognisko zakażenia ( focus infectiosus ) - zlokalizowane zmiany patologiczne o charakterze przewlekłym, które w pewnych okolicznosciach, takich jak osłabienie odporności organizmu, mogąspowodowac poważne choroby systemowe.

ogniska I rzędu - ogniska wewnątrzzębowe - proces patologiczny obejmujący tylko komorę zęba,

natomiast ozębna nie wykazuje zmian :

1. martwica lub zgorzel miazgi niepowikłana

2. miazga zmumifikowana w kanałach stan po leczeniu amputacyjnym

3. ogniska II rzędu - proces patologiczny umiejscowiony przy szczycie korzenia :

4. torbiel korzeniowa

5. ziarniniak okołowierzchołkowy

6. przewlekłe zapalenie tk.okołowierzchołkowych

7. stan po nieprawidłowo wykonanej resekcji szczytu korzenia

8. nie wypełnione kanały do szczytu korzenia w czasie leczenia endodontycznego

9. ogniska w przyzębiu :

10. patologiczne kieszonki przyzębne w przebiegu zapalnych periodontopatii

11. ropnie przyzębne

12. procesy zapalne w przebiegu utrudnionego wyrzynania się zębów

13. ogniska inne :

14. torbiele zawiązkowe

15. zęby zatrzymane

16. zapalenie kosci

17. pozostawione korzenie

18. ciała obce ( pozostawione złamane igły, narzędzia ), a nawet zębiniaki

10

---