326

326 IX. Późniejsze kierunki rozwoju filozofii

przykładów nie wchodzą w grę żadne fakty materialne, niezależne od relatywizacji do systemu, natomiast w drugiej parze takie fakty występują. Albo Herodot, albo Tukidydes był w błędzie, i zadaniem historyka starożytności jest znalezienie dalszych świadectw, które będą przemawiały na rzecz jednej lub drugiej wersji, lub. być może. będą wskazywały, że obie wersje były błędne. Nie mogą one jednak 7. pewnością wskazywać, iż obie były słuszne, choć w różnych rzeczywistych światach.

Przykładem, do którego często odwołuje się Goodman, jest definicja punktu geometrycznego. W Ways of Worłdmaking przytacza dwa zdania: „Każdy punkt jest utworzony z linii pionowej i linii poziomej” oraz „Żaden punkt nie jest utworzony z linii, ani z niczego j innego”⁵⁴. Kiedy indziej mówi o pojęciu punktu jako pary przekątnych i o Whiteheadowskiej definicji punktu jako klasy ciągu objętości". Te definicje punktu nie tylko nie są synonimiczne; nie są one nawet równozakresowe, jakkolwiek można wykazać, że systemy, do których każda z nich należy, są izomorficzne. Czy dowodzi to, że istnieją wzajemnie nieuzgadnialne prawdy? Standardowa odpowiedź na to pytanie jest taka, iż mamy tu do czynienia nie ze sprzecznymi zdaniami o faktach, ale z wyborem różnych konwencji. Riposta Good-mana na tę odpowiedź jest z kolei taka, że jeśli „usuniemy wszystkie warstwy konwencji - wszelkie różnice - zachodzące między | różnymi sposobami opisu”⁵⁶ przestrzeni, to nic nie pozostaje. Niej mam obecnie dostatecznie mocno ugruntowanego poglądu na rolę konwencji w matematyce, bym mógł podejmować ryzyko rozstrzygania tego sporu. Należy jednak zwrócić uwagę, że metoda, która doprowadziła do sformułowania definicji Whiteheada, tak zwana ,,zasą^|| da abstrakcji rozciągłości", została w każdym razie zaprojektowaną; : po to, by nadać takim terminom, jak geometryczne punkty i proste, znaczenie empiryczne⁵⁷.

⁵⁴    Tamże, s. 114.

⁵⁵    Zob. A. N. Whitchead. An Enąuiry tonceming the Principles oj Natural KnovĘm ledge, Univcrsity Press. Cambridge 1919, część Hi.

⁵⁶    Dzieło cyt., s. 118.

^ Zob. C. D. Broad. Scientific Thought, rozdział I.

327

Michaeł Dummeti

Michael Dummett

Filozofem, który skłonny jest podzielać niechęć Goodmana wobec realizmu, jakkolwiek nie zajmuje przychylnej postawy wobec innych aspektów myśli filozoficznej Goodmana. jest Michael Dummett. który piastuje obecnie katedrę logiki w Oksfordzie. Dummett urodził się w 1925 r. Kształcił się w Winchester i w Christ Church College. Był członkiem AU Souls College oraz. wykładowcą filozofii matematyki w' Oksfordzie, zanim został profesorem w 1978 r. Pierwszą książką, jaką opublikował w 1973 r„ było liczące niemal 700 stron studium poświęcone Fregemu, którego przedmiotem była przede wszystkim jego filozofia języka. Tom drugi, dotyczący filozofii matematyki Fregcgo, jest w przygotowaniu*. W międzyczasie Dummett opublikował pracę Element s of Intuitionisrn w serii Oxford Logic Gui-des. oraz zbiór esejów i recenzji zatytułowany Truth and Oiher Enig-mas. Wspomniane prace, z których każda liczy ponad 450 stron, ukazywały się. odpowiednio, w latach 1977 i 1978. Od tego czasu Dummett opublikował obszerną historię gry w tarota i oddzielny tom wykładający zasady tarota, Twelve Tarot Game.s.

Truth and Other Enigmas zawiera recenzję z The Structure of Appearattee Goodmana. którą Dummett opublikował w piśmie „Mind” w 1955 roku. a także dw^ra artykuły, zatytułowane Nominałem i Constructioruilism, których wcześniejsze wersje były początkowo fragmentami tej recenzji, ale zostały usunięte ze względu na brak miejsca. Wpraw-dzie Dummett składa hołd logicznemu kunsztowi Goodmana, poddaje surowiej krytyce nie tylko wiele szczegółowych aspektów' jego systemu, ale także wartość całego przedsięwzięcia. Pomimo deklaracji Goodmana i dokonanego przezeń wyboru realistycznej podstawy, na której opiera swą konstrukcję. Dummett jest przekonany, że Goodman nadal nie uznaje bytów abstrakcyjnych, i wskazuje, że odmienny sposób potraktowania barwy i kształtu bierze się stąd, że o ile barwy, takie jak „czerwień”, mogą być interpretowane w materialistycznym systemie Quine’a jako suma „mo-

Tom ten ukazał się pt. Frege: Fhiiosuphy of Mothcmutks, Duckworth, I z>ndon (przyp. tłum.).