Finanse p stwa Wypych0 191

Ocena sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa

nictwem amortyzacji (w przypadku finansowania majątku trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych), w drodze sprzedaży udziałów, akcji i obligacji (przy lokatach finansowych), ewentualnie w miarę zwrotu udzielonych pożyczek długoterminowych. W celu zachowania równowagi finansowej niezbędne jest więc pokrycie majątku trwałego stabilnymi źródłami finansowania, nie wymagającymi szybkiego zwrotu. Funkcję taką spełniają kapitały własne oraz zobowiązania długoterminowe (długoterminowe kredyty, pożyczki, obligacje). Łącznie tworzą one tzw. kapitał stały.

Pełne pokrycie majątku trwałego kapitałami długoterminowymi sprzyja zatem redukcji ryzyka finansowego. Niepełne pokrycie stwarza natomiast sytuację permanentnego zagrożenia płynności finansowej. Finansowanie majątku trwałego krótkoterminowymi kapitałami obcymi nawet w niewielkim zakresie jest bardzo ryzykowne. Wymaga to bowiem stałego częstego odnawiania zobowiązań i w niesprzyjających, niekiedy niezależnych od przedsiębiorstwa, okolicznościach mogą powstać trudności w pozyskaniu środkow finansowych. Przedsiębiorstwo traci wówczas płynność finansową, co w konsekwencji doprowadzić może nawet do jego upadłości. Pojawia się wówczas perspektywa wystąpienia sytuacji, w której nieuniknione stanie się pozaplanowe zlikwidowanie części posiadanych przez przedsiębiorstwo trwałych składników majątkowych. Uwalnianie związanego z nimi kapitału w takim trybie niezbędne dla pozyskania środków na spłatę rat kredytowych i obsługę kosztów kapitału obcego niesie z sobą szczególnie wysokie ryzyko poniesienia strat i wynikających stąd zagrożeń dla równowagi finansowej. Pozbywanie się rzeczowych składników majątku trwałego stwarza ponadto niebezpieczeństwo naruszenia podstaw działalności operacyjnej przedsiębiorstwa.

Relacja między wysokością kapitału stałego i wartością majątku trwałego wyższa od jedności powszechnie określana jest jako złota reguła finansowania. Jej przestrzeganie oznacza, że majątek trwały w pełni jest finansowany kapitałem długoterminowym, nie wymagającym szybkiego zwrotu. Relację tą wyraża się przy zastosowaniu tzw. wskaźnika pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym:

KS KW + ZD

rMl.-c =-=-

Ml' MT

gd/.ic:

FMT_ks - wskaźnik pokrycia (finansowania) majątku trwałego kapitałem stałym,

KS    - kapitał stały,

KW    - kapitał własny,

ZD    - zobowiązania długoterminowe,

MT    - majątek trwały.

Biorąc pod uwagę, iż kapitał stały obejmuje fundusze własne oraz fundusze obce istotne jest także, w jakim stopniu majątek trwały finansowany jest kapitałem własnym. Chodzi więc o relację między majątkiem trwałym i kapitałami własnymi. Do relacji tej szczególną wagę przywiązują dawcy długoterminowego kapitału obcego. Kapitał własny spełnia bowiem między innymi funkcję gwarancyjną. Kredytodawcy skłonni są zatem udostępnić przedsiębiorstwu swoje kapitały co najwyżej do wysokości równej wartości kapitału własnego. Wyznacza to dolną granicę relacji, o której mowa na poziomie 0,5 (wówczas majątek trwały w połowie finansowany jest kapitałem własnym a w połowie długoterminowym kapitałem obcym). Górną granicę tej relacji wyznacza sytuacja, gdy majątek trwały w całości znajduje pokrycie w kapitale własnym - jest ona wówczas równa 1,0. Relacja kapitału własnego do majątku trwałego określana jest mianem wskaźnika pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym:

KW

MT

fmt_kw =

Utrzymywanie wartości tego wskaźnika w przedziale zmienności [0,5; 1,0] ogranicza ryzyko utraty płynności związane z brakiem gwarancji ciągłego dostępu do określonej linii kredytowej. Sprzyja ponadto angażowaniu się przedsiębiorstwa w finansowanie nie tylko środków trwałych, lecz również obrotowych składników majątku, co dodatkowo stabilizuje płynność krótkoterminową. Relacja mieszcząca się w tym przedziale powszechnie nazywana jest złotą regułą bilansową lub złotą regułą bankową.

Opisane dwie relacje charakteryzujące poziomą strukturę bilansu odnoszą się do płynności długoterminowej. Dla utrzymania równowagi finansowej przedsiębiorstwa nie mniej istotne jest zachowanie płynności krótkoterminowej (bieżącej). Łączy się to z finansowaniem składników majątku obrotowego. Podstawowym źródłem finansowania majątku obrotowego są kapitały krótkoterminowe (krótkoterminowe kredyty bankowe, pożyczki, bony komercyjne) oraz zobowiązania bic-