t158

358 Tedeusz Wujek - Powstanie i rozwój refleksji andrac^: zz^m*

czał na obowiązkowe kształcenie się, na swobodną działalność umysłów ą *-rozwój duchowy.

Znaczna część obywateli pzez całe życie spożytkowała swój czas w: na studia. Dla zaspokojenia ich potrzeb kulturalno-oświatowych władze :.z:-stwowe organizowały publiczne wykłady z różnych dziedzin wiedzy, tw; “ ~ muzea i biblioteki. Wyspa Utopia była więc pokryta siecią szkół i urzezren kulturalnych, gdzie mieszkańcy wyspy zdobywali wiedzę i wzbogacali j *: c życie umysłowe.

Podobne idee przedstawił Tomasz Campanella w swojej pracy pi stwo słońca, wydanej w 1623 r. Uznaje on równe prawa wszystkich 1 ućz a: korzystania z kultury i zdobyczy gospodarczych, opierających się na vs$p*: pracy i wspólnej własności. Według jego koncepcji praca także miała b>. r*> wszechnym obowiązkiem zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet. Dość mizz?*. ilość czasu wolnego mieszkańcy tego państwa spożytkowywali na dokształt e się, ćwiczenia fizyczne, rozrywkę, dyskusje i rozmowy (ponieważ praca :r.« tylko 4 godziny dziennie).

W państwie tym funkcjonowało wiele instytucji kulturalno-oświatowy dostępnych dla wszystkich obywateli.

Poglądy te w zwarty system ujął i rozwinął najszerzej przywódca czeskich” Jan Amos Komeński (1592-1670) w odkrytym dopiero w połow i jr trzydziestych bieżącego wieku dziele pt. Pampaedia (Wszechoświecenie). Z*i~ -sował w nim wielki plan „powszechnego kształcenia całego rodu ludzkie;:' Głosił idee powszechności oświaty. Twierdził, że wiedza jest niezbędna karlemu człowiekowi i że każdy człowiek powinien mieć nieograniczony dc - •? dostęp („uczyć wszystkich wszystkiego”). Uzasadniał także, iż wszyscy Luce zdolni są do przyswajania wiedzy, poznawania i wykształcenia. Koncepcję ca- > życiowej aktywności edukacyjnej człowieka oparł Komeński na przesłań kier racjonalnych, trafnie w swojej wizji historiozoficznej przewidując bieg rozv*; _ dziejowego i konieczność nowej koncepcji wychowania. Oświacie dorc>-*y :r poświęcił sporo uwagi również w Wielkiej dydaktyce.

Wspócześnie żyjący z J.A. Komeńskim, jeden z najodważniejszych — ślicieli XVII wieku, angielski reformator społeczny Gerard Winstanley fok:-: 1609-1660) w swej pracy pt. Prawo wolności (1652) rozwijał również pogTd iż wychowaniem powinni być objęci wszyscy obywatele republiki. Zwracał prr* tym uwagę na duże znaczenie pracy kulturalno-oświatowej wśród dorosły:* Dlatego też w swojej koncepcji organizowania życia społecznego w niedziel -w dniu wolnym od pracy - przewidywał wspólne zebrania dorosłych, mające m celu podtrzymywanie między nimi przyjaznych stosunków i właściwe spożytkowanie czasu wolnego. Organizowaniem zebrań miał się zajmować specu -urzędnik (jakby dzisiejszy pracownik kulturalno-oświatowy) wybierany, z* inni, każdego roku.

Głównym celem tej swoistej niedzielnej oświaty dorosłych - traktów are przez autora jako ważny czynnik edukacyjny w systemie oświaty - by ło ur>:-