t164

364 Tedeusz Wujek - Powstanie i rozwój refleksji ancra;: : rr——

Poglądy naukowe P. Bergemanna miały szczególne znaczenie dte ii. ^zr-go rozwoju teorii o wychowaniu człowieka, zapoczątkowały bowiem ie - rr»> gacanie refleksją nad działalnością kulturalną i oświatową wśród mircze* dorastającej i dorosłych. Wskazywały na możliwości edukacji der:-*; w przeciwieństwie do powszechnie panującego wówczas poglądu o ogranych możliwościach uczenia się tej kategorii wiekowej ludzi.

Najbardziej skrajny pogląd w tej sprawie wypowiadał Willian (1842-1910), amerykański filozof i psycholog, który w książce pt. Zasacr. z* ekologii pisał: Wyjąwszy sprawy własnego zawodu, jednymi ideom a: w praktyce ludzie w swym życiu posiadają są idee nabyte przez tik dwudziestym piątym rokiem życia. Nie mogą oni nauczyć się nic nowegc zez teresowna ciekawość należy u nich do przeszłości, umysłem ich rządz: rjr i nawyk, zdolność przyswajania sobie nowych doświadzczeń minęła. ' zz:. indywidualne wyjątki, które by można przytoczyć, są tylko wyjątkami r* -* dzającymi regułę^.

Badania innych psychologów w zasadniczy sposób podważy- i W. Jamesa dotyczące ograniczonej plastyczności psychiki człowieka r*: > gnięciu dojrzałości fizycznej.

Edward Lee Thomdike (1874-1949), uczeń W. Jamesa, pionier ry> logii eksperymentalnej, na podstawie szeroko przeprowadzanych badan or* dził w swej pracy pt. Uczenie się dorosłych, opublikowanej w 1928 r.. ze z:r mogą się uczyć wszystkiego tak dobrze, jak mogliby to uczynić będąc żzx lub w młodości, a ponadto posiadają dodatkowe cechy osobowościowe efektywnemu uczeniu się, jakimi są intensywność i jasność zainteres^i Twierdził, że przy uczeniu się sam wiek jako taki odgrywa małą rolę zzr w powodzeniu, jak i w niepowodzeniu. Zdolność, zainteresowanie, i czas są czynnikami rozstrzygającymi.

Późniejsze badania amerykańskich psychologów E.K. Stronga i i ge’a, przeprowadzone w latach trzydziestych, a dotyczące efektywność! zacności człowieka dorosłego do uczenia się, potwierdziły słuszność E. Thomdike’a.

Pierwszą próbę pełniejszego zbadania i scharakteryzowania r:r*» człowieka w okresie całego życia podjęła Ch. Biihler (1893-1974) w książce o życiu ludzkim jako problemie psychologicznym^{1 2 3}^

rje

W okresie późniejszym uczynili to psychologowie amerykańscy C. Kimmel, amerykański psycholog, w swej pracy pt. Dorosłość i starze*

8)

1

   W. James: Principles of Psychology. 1893, t. II, s. 402.

2

   E.L. Thomdike, E.O. Bergman, J.W. Tilton, E. Woodyard: Uczenie się a:- - — rr Warszawa 1950, s. 195.

3

   Zob. Ch. Biihler: Der menschliche Lebenslauf ais psychologisches Probier; Lć rcae 1933.

D.C. Kimmel: AdulthoodandAgeing. An interdisciplinary developmenial i vr» York 1974.