page0132

130

PLATON.

nauki, kończy taką modlitwą: »0 bogowie w Saisl wspomnicie na wszystkie dobre rzeczy, które uczynił naczelnik lekarzy Uza-hor-en-pi-ris. Jakąkolwiek gotujecie mu zapłatę za wszystkie owe dobre rzeczy, zróbcie mu wielkie imię w tym kraju na wieki.* ^J) Modlitwa czciciela bogini Neith tylko w części została wysłuchana, bo Sąis znikł bez śladu, a posąg spoczywa nad dalekim Tybrem. Ale imię przeszło do potomności i pozostanie nieocenio-nem świadectwem w sprawie domniemanych wpływów egipskich na teologię lub filozofię grecką. Pokazuje się, że najsławniejsza świątynia w Delcie groziła ruiną jeszcze przed inwazyą perską a dopiero obca dynastya ratuje ją od upadku i wlewa nowe życie w dezorganizowane kapłaństwo. W tym stanie widział ją Herodot i podziwiał jej przepych i ceremonie ²). Ale życzliwa dla religii na-rodowćj polityka perska ustała w połowie V. stulecia; królikowie, którzy pod koniec wojny peloponeskiej opanowali Sais, zabierali wszystkie fundusze publiczne na opłacenie wojska, a to tłumaczy dostatecznie, dla czego Platon (około 395) nie mógł tam zastać yżcia umysłowego, o którem byłoby warto wspomnieć. Jakie sześćdziesiąt lat po odwiedzinach Platona ogromne miasto było tak wyludnione, że Alexander kazał je rozebrać i kamienie zużyć do budowy nowej stolicy, która miała tak świetnie dźwigać aż po dni nasze jego wielkie imię.

•Jeżeli oględny zawsze Steinhart³), nie uznający żadnych pływwów egipskich w teologii lub filozofii Platona, przypuszcza jednak, że >za poradą Teodora* (na co nie mamy żadnego dowodu) udał się nad Nil, aby u samego źródła zapoznać się z arytmetyką, gwiazdoznawstwem, geometryą, a nawet z stereometryą i że »obok Pitagorasa jest najdawniejszym i najznakomitszym pośrednikiem wiedzy matematycznej pomiędzy Plgiptem a Grecyą,* to zdanie takie rozmija się z rzeczywistością historyczna, a wyrządza krzywdę uczoności greckićj. Wspomniałem przy Pitagorasie⁴), że prawdziwą twórczynią nauk matema-

') Zob. przekład napisu, rzucającego nowe, niezwykłe światło na politykę re-ligijną pierwszych Achemenidów w ojcz.yźuie Faraonów, w dziele Brugscha Ge-schichte Aegypttns p. 748 — 751.

²)    Herod. II. 170. sq.

³)    Platon's Leben p. 134.

*) Tom I. str. 198.

http://rcin.org.pl